‘Verimlilik artırıcı projelerin daha da artırılması gerekiyor’
Entek Elektrik Üretimi A.Ş. Genel Müdürü Bilal Tuğrul Kaya, Petroturk Youtube kanalında 360 Derece Enerji Programı’nda Emin Kaya’nın konuğu oldu.
Entek Elektrik Üretimi A.Ş. Genel Müdürü Bilal Tuğrul Kaya, Petroturk TV’nin 360 Derece Enerji Programı’nda Emin Kaya’nın konuğu oldu. Kaya, Entek Elektrik’in faaliyetlerini ve enerji verimliliğine ilişkin değerlendirmelerini Petroturk TV ile paylaştı.
-Bize biraz şirketinizden ve faaliyet alanlarından bahsedebilir misiniz?
ENTEK Elektrik KOÇ topluluğunun elektrik alanında üretim, yatırım, ticaret yapan bu alanda faaliyet gösteren özel bir şirketi. Şirketimiz 1995 yılında Bursa’da ilk yatırımıyla faaliyete geçti. Akabinde 2004 yılında şu an hala faaliyette olan Kocaeli’ndeki kojenerasyon tesisi satın alıp birkaç yıl daha gerekli yatırımı yapıp büyük bir santral haline getirdikten sonra Amerikalı enerji devi AES ile eşit bir ortaklık kuruldu. Daha sonra şirket, özel şartlarından dolayı ülkedeki faaliyetlerine son verme kararı alınca bu birliktelik sona erdi.
2016 başlarında yatırımlarımız, Kocaeli’ndeki kojenerasyon tesisimiz ve 3 tane hidroelektrik tesisi olan bir portföy halindeydi. 2016 sonrasında tamamı yenilenebilir enerji alanında olmak üzere yatırımlarımızda gaza bastık. Baktığımızda yaklaşık 440 MW’lık çoğu yenilebilir enerjiden oluşan bir portföy söz konusu. Yaklaşık 10 tesisimiz var. 1 tanesi kojenerasyon doğal gaz kombine çevirim tesisi, bir tanesi rüzgar tesisi geri kalan tesislerin tamamı hidroelektrik kaynak üzerine çalışıyor. Topluluğumuz büyük bir topluluk. Dünyada enerji dönüşüm trendi var. Yenilebilir enerjinin ön plana çıktığı aşikar. Bizler de bu alanda yatırımlarımıza devam etmek istiyoruz. Ana gündemimizde daha çok bölge coğrafyalarında yenilebilir tesislerini portföyümüze katarak son 2 yıldır oluşumunu tamamlayarak işlem yapmaya başladığımız bir enerji çözümleri Enspire oluşumu var. Şu sıralar bu iki alanda faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.
“KENDİMİZİ SÜPER ESCO OLARAK KONUMLANDIRDIK”
-Dünyada 35 milyar dolar değerinde bir ESCO modelinden bahsettiniz. Türkiye’deki durum hakkında bizleri bilgilendirir misiniz?
Bakanlığımızın desteklediği verimlilik arttırıcı projeler var. Son 10 yılda maalesef ki 10 milyon TL’ler civarında destek alınabildi. Bir yandan milyar dolarlık desteklerden bahsederken bir yandan ölçek olarak çok az düzeyde kalmış olan desteklerden bahsediyoruz. Sübvanse edilen enerji fiyatlarını da göz önüne aldığımızda bu projeler yeterince gelişemedi. Fakat yeni enerji dünyasında bu ölçek giderek hızlanacaktır. Bakanlığın çalışmalarına baktığımızda bu konuda büyük bir potansiyel olduğunu da açıkça görebiliyoruz.
-‘Enspire Kreatif Enerji Çözümleri’ konusunu bizlere daha somut bir şekilde anlatabilir misiniz? Ticarethane veya sanayi kuruluşu olarak enerji verimliliği çalışması yapılmak istendiğinde süreç nasıl ilerliyor?
ESCO dünyasında Enspire’ın oturduğu yeri Süper ESCO olarak görmek lazım. Süper ESCO’lar bir çok spesifik alanda çözüm üretebilme esnekliğine sahip. Biz de kendimizi süper ESCO olarak konumlandırdık. Ekosistemimizde pek çok işbirliği yaptığımız ESCO İşOrtağı şirketlerimiz var. Sistemin temel işleyişine baktığımızda, müşterinin faaliyet alanına göre ona en çok hitap eden bir ESCO İş Ortağıyla kendilerine bir ziyaret gerçekleştiriyoruz. Bu ziyaret sırasında ilk projeler kafalarda oluşuyor. Bu modelde uzman bir şirket gerekli ziyareti yaptığı zaman kısa vadede yüzde 10’lar mertebesinde çok az yatırımla hemen kazanılabilecek projeler oluşturuluyor. Daha sonra bu projelerin üzerine büyük projeler de konumlandırılarak nasıl çözümler geliştirilebileceği konusuna yoğunlaşıyoruz. Bu projelerin içerisinde sadece ekipman ve hizmet satmak yok. Daha uzun iş birliklerine de açık olabiliyoruz. Örneğin Performansa Dayalı Sözleşmeler tasarlayabiliyoruz. Bu sözleşmelerin sonucunda de elde edilen verimliliği paylaşarak kaynak ayırmasına gerek kalmadan veya minimum düzeyde bir kaynakla bu projeleri faaliyete geçirebiliyoruz. Bunun akabinde ölçme ve doğrulama sistemini de kuruyoruz ki ortaya çıkan verimi doğru bir şekilde ölçelim. Dolayısıyla doğru bir paylaşım oturabilsin. Kaynağını müşterinin kendisinin ayırmadığı gibi modellerde müşterimiz kaynağını şirket yatırımına dönüştürme imkanı sağlıyor. Böyle kazan-kazan ilişkisinde yürütülen projeler de söz konusu olabiliyor.
‘DÜNYADA ENERJİ VERİMLİLİĞİ KONUSUNA HER YIL 300 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE YATIRIM YAPILIYOR’
-‘Enspire Kreatif Enerji Çözümleri’ konusunu biraz detaylandırmak istersek sistemin kuruluş amacı ve bu sistemde yürütülen faaliyetler hakkında bizleri bilgilendirir misiniz?
Dünyada enerji verimliliği konusu her yıl 400 milyar dolar üzerinde yatırım yapılan bir alan. Dünyada çok popüler olan bir alandan bahsediyoruz. Energy Services Company (ESCO) dediğimiz iş hacmi ise bunun yüzde 10’unu oluşturuyor. Dünyada bu kadar büyük olan bir konu neden ülkemizde istenilen şekilde hızlanamadı? Aslında yıllardır enerjinin ucuz bir şekilde tüketiciye ulaştırılma politikaları sebebiyle bu şekilde gerçekleşti diyebiliriz. Çok değerli olmayan bir madde ve emtia konusunda çok hassas davranmazsınız. Enerji konusu da böyle. Ne zaman gerçek değerine ulaşırsa onunla ilgili tasarruf da o zaman ön plana çıkmış oluyor. Şimdilerde enerji tasarrufuyla ilgili yaptığımız söylemlerde işin maddi boyutuna değiniyoruz. Bu durumun da eskisinden çok daha etkili olduğunu görüyoruz. İçerisinde bulunduğumuz dönemde tarifelerde hala destekleme mekanizmaları olmasına rağmen maliyet unsuru eskiye nazaran daha çok ön plana çıkıyor diyebiliriz.
Dünyada enerji verimliliği bu kadar önemli bir olguyken ülkemizde istenilen düzeye çıkamadı. Dünyada bu konunun hükümetler tarafından mali olarak desteklendiğini de unutmamamız gerekiyor. Avrupalı sanayi şirketleri, büyük ticari binalar, yaptıkları enerji verimliliği projeleri için milyarca dolar doğrudan destek alıyor. Ülkemizde uzun bir zaman suni olarak da olsa enerjide ucuz bir dönem geçtiği için enerji verimliliği konusunda aciliyet içeren sinyaller üretilemedi ve bunun neticesinde bu projeler ertelendi. Son dönemler maruz kalınan yeni enerji fiyatları dünyasında şu anda Türkiye’de o kadar çok enerji verimliliği projesi var ki biz de Enspire oluşumumuzla bu projeleri hayata geçirmek istiyoruz. Bir yandan da büyük bir tüketici olan topluluğun üyesiyiz. Topluluğumuzda da bu konuda fırsatlar olduğunu görüyoruz. Topluluğumuz ve topluluk dışı fırsatları da göz önüne aldığımızda böyle geniş bir perspektifle giderek hızlandığımız bir dönemin içerisindeyiz diyebiliriz.
“ENERJİ ÇÖZÜMLERİ OLARAK HEM VERİMLİLİK HEM YERİNDE ÜRETİM ANLAMINDA ÇÖZÜM SUNUYORUZ”
-Bu hizmetlerin süreçleri nasıl ilerliyor? Proje teslimi sonrasında devam eden uzun süreli hizmetleriniz de var mı?
Biz esasında daha uzun süreli işlerde müşterilerimizle buluşmayı önceliyoruz. Çünkü o zaman yaptığımız iş sürdürülebilir bir iş haline de geliyor. Uzun soluklu projelerimiz var. Çatı projelerimiz gibi projelerde proje teslimi sonrasında bakım, temizlik vs. gibi iş kollarında da hizmetler veriyoruz.
Enerji çözümleri olarak hem verimlilik hem yerinde üretim anlamında da çözüm sunuyoruz. Olayın bir başka boyutu da bizim topluluk olarak üzerine titrediğimiz sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir enerji. İlk başta enerji verimliliğinin şöyle bir özelliği var ki; enerjiyi hiç tüketmiyorsunuz. Bunun mali ve emisyon boyutu var. Sonra yerinde sürdürülebilir enerjiye geliyoruz. Bu alanda belirli fiziksel limitlerde sürdürülebilir geçişler tamamlandıktan sonra kalan emisyona tabi enerji için de karbon sertifikaları gibi çeşitli çözümler üretebiliyoruz.
-Verimlilik konusunda verebileceğiniz örnekler var mı?
Karbon emisyonları çerçevesinden baktığınız zaman sürdürülebilir enerji ile bertaraf edilebilecek enerjinin önemli bir kısmını verimlilikle ortadan kaldırabildiğimizi görüyoruz. Bu aynı zamanda enerji tasarrufu ve doğrudan maliyet azaltıcı unsur olarak fayda sağlıyor. Bu oran yüzde 15 ila 20’ler mertebesinde olabiliyor. Daha sonra kalan yüzde 10 gibi çerçevede emisyonların ortadan kaldırılmasında yerinde ve yenilenebilir enerji üretimi fayda sağlıyor.
“VERİMLİLİK ARTTIRICI PROJELERE DESTEKLERİN DAHA DA ARTMASI GEREKİYOR”
-Verimlilik konusunda bilinçlenmenin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Verdiğiniz bu hizmetler Türkiye için yeni sayılır. Verimliliğe, tasarrufa önem veren kişi veya kurumlara yol gösterme anlamında bilinçlendirme faaliyetlerinizi nasıl yürütüyorsunuz? Bu konuda çeşitli kamu ve özel kuruluşlarla iş birlikleriniz var mı?
Çok dinamik bir endüstrimiz var. Enerji emtiasının dünyada geldiği nokta sonrası fiyatların hızla yükselmesinin ardından hiç beklemediğimiz bir oranda farkındalık kendiliğinden oluştu diyebiliriz. Bu süreç öncesi kendimizi tanıtmaya çalıştık fakat çok da ilgi uyandırmadı. Enerji fiyatları geçen sene yılın başından yılın sonuna doğru 3 kat arttığı için yılın başında yaptığımız farkındalık çalışmaları yıl sonunda ses getirdi diyebiliriz. Bu yapı dinamik ve genç bir oluşum. Bu konuda farkındalık sağlayacak projeler üzerinde de çalışıyoruz.
-Modelin yaygınlaşması için mevzuat ve finansal alanda neler yapılabilir?
En başta verimlilik arttırıcı projelere desteklerin daha da artması gerekiyor. Bu konuda dünyada olduğu gibi kamunun öncü olması gerekiyor. Kamunun hızlı olması bu dönüşüm için fayda sağlayacaktır. Ülkemiz dünya ortalamasının üzerinde büyüyor. Bu büyümenin enine sağlıksız bir büyüme yerine boyuna sağlıklı bir büyüme olması gerekiyor. Burada kamunun düzenleyici rolü önemli bir faktör oluyor. Mevzuatsal olarak verimliliğin teşvik edildiği uygulamaların ön plana çıkmasını bekliyoruz. Bu konuda kamu tarafından yapılan birtakım çok güzel ve başarılı çalışmalar mevcut. Sanayimizle, büyük tüketicilerimizle irtibatı arttırarak bizleri de dinleyerek kamu paydaşımız yapılması gerekenleri daha da hızlandırırsa önümüz daha da açılacaktır. Bu sayede ülke ekonomimiz verimli bir büyüme gerçekleşecektir. Biz kamu paydaşımızdan bunları bekliyoruz.