Sanayide temiz enerji teknoloji yatırımları hız kazanıyor
Temiz enerji teknolojileri seri üretiminde küresel pazar büyüklüğünün 2030 itibarıyla yıllık 650 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor. Bununla birlikte depolamalı RES ve GES yatırımları, artan elektrikli araçlar ile şarj ağı noktası ve temiz teknoloji yatırımlarına yapılan teşviklerle Türkiye temiz enerji teknolojileri sanayisinde büyüyen bir pazara sahip olurken bu büyüme yeni istihdam yaratılmasına da olanak sağlıyor.
Raşit Kırkağaç / İstanbul
İklim değişikliği, çevresel sorunlar ve enerji talebinde yaşanan artış neticesinde temiz enerji teknolojilerine olan ihtiyaç giderek artıyor. Temiz enerji, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltarak çevre dostu bir gelecek için kritik önem taşıyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) raporlarına göre hem dünyada hem de Türkiye’de temiz teknoloji yatırımları giderek artıyor. Depolamalı RES ve GES yatırımları, artan elektrikli araçlar ile şarj ağı noktası ve temiz teknoloji yatırımlarına yapılan teşviklerle Türkiye, temiz enerji teknolojileri sanayisinde büyüyen bir pazara sahip olurken bu büyüme yeni istihdam yaratılmasına da olanak sağlıyor.
Yaşanan iklim değişikliklerine bağlı olarak küresel sıcaklıkların 1,5 derece ile sınırlandırılmasını hedefleyen iklim senaryosu raporlarında temiz enerji teknolojilerinin seri üretimde küresel pazar büyüklüğünün 2030 itibarıyla yıllık 650 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor. Bununla birlikte dünya genelinde enerji verimliliği uygulamaları, yenilenebilir enerji ve ilgili teknolojiler, sanayide enerji sektörü yatırımları için itici güç haline geldi.
Ayrıca yine raporlara göre temiz enerji ve sanayi sektörlerinde yaşanan dönüşümün hızlanmasıyla birlikte istihdam sayısının da artması bekleniyor. Temiz enerji teknolojileri üretiminde 6 milyonu aşan istihdamın 2030’da 14 milyonu aşması bekleniyor. Bununla birlikte temiz enerji teknolojilerinin tedarik zincirinde Çin’in ilk sıralarda yer alması bağımlılık risklerini artırırken bu teknolojilerin üretiminin çeşitlendirilmesi ihtiyacını doğuruyor.
ÇİN TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ İMALATINDA ÖNEMLİ OYUNCU
IEA ve IRENA’nın raporlarına göre Çin temiz enerji teknolojileri imalatında en önemli oyuncu olarak görülüyor. Raporlardan derlenen verilere göre dünyada üretilen güneş panellerinin yüzde 70’ten fazlası ve batarya teknolojilerinin yüzde 80’inde Çin ön plana çıkıyor. Elektrikli araç verilerine bakıldığında ise dünyada satılan her iki elektrikli arabadan birisi de Çin’de bulunuyor. Temiz enerji teknolojilerindeki fırsatı gören birçok ülke de Çin ile rekabet etmek için çalışmalar başlattı. Enflasyonu Azaltma Yasası ile çok sayıda teşvik mekanizması devreye sokan ABD’nin yanı sıra AB de Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ile birtakım önlemler almaya devam ediyor. Ayrıca gelişen ekonomiler olarak öne çıkan Hindistan ve Endonezya da temiz enerji teknolojilerinde Çin’e bağımlı olmamak için bu yönde adımlar atıyor.
YEŞİL DÖNÜŞÜM TÜRKİYE’DE ENERJİ SEKTÖRÜNÜ DOĞRUDAN ETKİLİYOR
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından verilen depolamalı rüzgar ve güneş önlisansları ile şarj ağı işletmeci lisansları da temiz enerji teknolojilerinin gelişmesinde önemli katkılar sunuyor. EPDK’dan derlenen verilere göre, 2023-2028 dönemi için TEİAŞ tarafından ilan edilen bağlanabilir kapasitelerin tamamı için kurulu gücü 260 bin MW’ı aşan 5 bin 968 depolamalı RES ve GES önlisansı başvurusu alındığı görülüyor. Toplam başvuru içinde depolamalı RES başvuru sayısı bin 883 ve 126 bin MW’ı aşarken, depolamalı GES başvuruları ise 4 bin adet ve 133 bin MW’a ulaştı. EPDK tarafından tahsis edilen yaklaşık 33 bin MW kapasite için 23 bin MW’ı aşan 428 başvuruya önlisans verilirken bu başvurulardan toplam 12 bin MW gücündeki 176’sı RES, 11 bin MW gücündeki 252 yatırım ise GES kapsamında olduğu ifade edildi. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz’da yaptığı açıklamada bu önlisansların karşılığı olarak sahaya yaklaşık 35 milyar dolar düzeyinde bir yatırımın yansımasını beklediklerini ifade etti. TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Mustafa Varank da yenilenebilir enerji kaynaklarının bir yandan enerjide dışa bağımlılığı azaltıp, diğer yandan sürdürülebilir sanayileşmeye hız kazandırmak için önemli bir alternatif olduğunu söyledi.
Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Başkanı İbrahim Erden Türk rüzgar sanayisinin son 15 yılda 12 bin MW’ı aşan mekanik kurulu güç seviyesine geldiğini söyledi. Bu sayede Türkiye’de 7 kule fabrikası, 4 kanat tesisi, 4 jeneratör ve dişli kutusu tesisi ile birlikte boya, cıvata ve diğer ekipman, ham madde ve ara ekipmanı üreten sanayi tesislerine sahip olunduğunun altını çizdi.
Öte yandan gelişen elektrikli araç piyasası ile birlikte Türkiye’nin yerli ilk yerli elektrikli aracı olan TOGG’un da piyasaya adım atmasıyla birlikte elektrikli araç sanayisinde de gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. EPDK’nın şarj ağı işletmeci lisansı verdiği şirket sayısı da 145’e yükselirken 81 ilde 2 bin 800 hızlı şarj olmak üzere 10 bin 100 adet halka açık şarj bağlantısına ulaşıldı. EPDK’nın Şarj@TR uygulaması ile kullanıcılar da şarj ağı işletmeci lisansı alan şirketlerin halka açık tüm şarj istasyonlarını da görüntüleyebiliyorlar.
TÜRKİYE TEMİZ ENERJİ SEKTÖRÜ İSTİHDAMINDA ÖNE ÇIKIYOR
Sanayide temiz enerji teknolojileri döneminin hız kazanması yatırımı etkilerken istihdama da önemli katkılar sunuyor. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de yenilenebilir enerji istihdamında önemli bir oranda artış gözlemleniyor. Yine IEA ve IRENA raporlarına göre geçen yıl bir önceki yıla göre dünya genelinde yenilenebilir enerji alanındaki istihdam yüzde 8 artarak 13 milyon 700 bin kişiye ulaştı. Türkiye’de ise bu oran 2022 yılında yüzde 20’lik artışla 200 bin kişiye yükseldi. IEA’nın açıkladığı projeksiyonlara göre 2030 yılında enerji sektöründe yaklaşık 30 milyon yeni istihdam yaratılırken, Türkiye’de ise SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi tarafından yapılan çalışmalara göre yenilenebilir enerji yatırımlarının 2030 yılına kadar büyük bir bölümü imalat, inşaat ve kurulum alanlarında olmak üzere 600 bine yakın yeni istihdam yaratması bekleniyor.