‘Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ Türkiye ve dünyada bir ilk olabilir mi?

Yönetici ve girişimci Ayhan Erdoğan geliştirilen Yeşil Enerji Üreten Akıllı Elektrikli Modern Yollar Projesi’ni gazetemize anlattı.

Yönetici ve girişimci Ayhan Erdoğan, Powertech firması ile geliştirdikleri Yeşil Enerji Üreten Akıllı Elektrikli Modern Yollar Projesi ‘GESepMWp Green Energy with smart electrical powered modern Highways Project’i Enerji Kıbrıs’a anlattı. Erdoğan; “Dünyada son zamanların en önemli ana gündem konularından bir tanesi iklim değişikliği, emisyonların (net sıfır karbona ) düşürülmesi, çevre dostu projeler, çözümler, alternatif kaynaklar (YEK), karbon ticareti, yeşil enerji teknolojileri ve yatırımlar. Bu değişikliğe hızlı tepki verebilenler, vizyon sahibi olanlar ve şimdiden geleceği iyi okuyabilenler kazananlar olacak, günü kurtarmaya çalışanlar kaybedeceklerdir” dedi.

“YEŞİL ENERJİ KULLANMAYAN ÜLKELER BÜYÜK BEDELLER ÖDEMEK ZORUNDA KALACAKLAR”

Ayhan Erdoğan ilk olarak iklim değişikliği ile ilgili önemli başlıklara vurgu yaptı: “Doğanın eko-sisteminin bozulması ile ortaya çıkabilecek en büyük sorun ve sonuç başlangıcı olarak sıcaklıkların artması ve etkileri. Evet, şu anda hedeflenen 2030 ve 2050 yılına kadar karbon salınımı kaynaklı sıcaklıkların 1,5 ve maximum 3 derece artmasının engellenmesi ve karbonnötr hedefi. Peki engellenemez ise doğacak sonuçlar neler olabilir. Kısaca kuraklıklar kesin sonuç, kuraklıklara bağlı göçler ve savaşlar ki su savaşları başlamış durumda, hızlı bir şekilde eriyen buzulların daha da hızlı erimesi sonucu buzullarda depolanmış olan karbon salınımı ve bu salınımın iklim değişikliğini, küresel ısınmayı tetikleyici bir katalisatör rolü oynaması. Gelinen bu noktada BM ve AB önderliğinde birçok antlaşmalar yürürlüğe girmekte ve AB de birçok ülke ilk %100 yeşil enerjili ülke olma hedefinde birbiriyle yarışmakta, uluslararası yeşil enerji sertifikalı (I-REC) üretimler her geçen gün üretim, tüketim, ihracat, ithalat ve turizm açısından büyük önem arz etmektedir. Dünyada yeşil enerji kullanan ülkeler, yeşil enerjili turizm, üretim, tüketim, ithalat, ihracat kazanacak. Yeşil enerji kullanmayan ülkeler büyük bedeller ödemek zorunda kalacaklar. Örnek olarak karbon ticareti verilebilir. 1 ton fosil yakıtla eşdeğer yapılan üretim karbon karşılığı artı bedel 50-60 € güncel, zaman zaman 100 €/t olması gerekliliği de söz konusu olmaktadır. Bu gelişmeleri iyi ve doğru analiz edebilmek, geleceği şekillendirme planlamaları açısından kilit rol oynamaktadır. AB ve yeşil enerji ile üretim yapan ülkeler gelecekte fosil yakıtla üretim yapan ülkelere ihracat veya üretim şansı tanımayacaklar. Karbon bedelleri ile Y. enerji kullanmayan ülkeler izole edilmiş olacaklar. Yeşil enerji teknolojilerini satın almak zorunda kalacaklar. Aksi takdirde, kim bilir belki üretim bile yapamayacaklar.”

“BU PROJE İLE ÜLKENİN YEŞİL ENERJİ İHTİYACININ BÜYÜK BİR KISMININ ÜRETİMİNİ SAĞLAMAK MÜMKÜN”

Yeşil Enerji Üreten Akıllı Elektrikli Modern Yollar Projesi’nin proje yolları sadece bir ulaşım alanı olmaktan çıkararak yeşil enerji üretimine imkan sağlayan bir alan olma özelliğine kavuşturacağını ifade eden Ayhan Erdoğan; “Bu sayede çevreyi kirleten ulaşımın nötrleşmesine olanak sağlar. Yollarda uygulanacak bu proje ile ülkenin yeşil enerji ihtiyacının büyük bir kısmının üretimini sağlamak mümkündür. Artan yeşil enerji talepleri de pusulada bu projeyi bir çözüm fırsatı olarak göstermektedir. Proje birbirini tamamlayan birçok aşamalardan oluşur.

Birinci aşama; GSW-GreenSunWays-Karayolları PV Projesi Karayolları üzerinde uygulanacak bir GES Günes Enerjisi Santrali Projesidir. 1 MWp bir kurulumda 15.000 mkare arazi kullanılırken KR PV Projesinde araziye ihtiyaç duyulmaz. Çift şeritli yollarda 30 m genişlik baz alındığında simülasyonlarda kullandığımız panel gücüne göre 200 m yol mesafesi kullanırız. 1 MWp gücünde bir üretimde muazzam bir arazi tasarrufu, sonuç olarak ortaya çıkar. Arazisiz bir kurulum imkanı sağlar. Panel gücü yükseltildiği ve yanlar kullanıldığı zaman uygulama alanı daha da azalır.

İkinci aşama; GWW-GreenWindWays-Karayolları RES Projesi Birinci aşama tamamlandıktan sonra aynı alan içerisinde rüzgar türbinleri kullanarak 24 saat sürdürülebilir bir enerji üretimi hedeflenmektedir. Burada kullanılacak türbinler dikey ve yatay, küçük çaplı, çok cüzi rüzgarlarda bile enerji üretme özelliğine sahip aynı anda güneş panellerini soğutarak, daha fazla verim elde etme özelliklerine sahiptirler. Karayolları RES uygulandığında I. aşamada bahsettiğimiz uygulama alanı azalır ya da 200m mesafede 1 MWp den fazla enerji üretimi sağlanmış olur.

Erdoğan projenin neden yollarda yapılması gerektiğini şu şekilde açıkladı: “Kısaca değinecek olursak GES ve RES lerin yollar da yapılmasını ilginç kılan özellikleri şu şekilde değerlendirebiliriz: Arazi tasarrufu, doğanın eko-sisteminin bozulmasının engellenmesi, yeşil enerji üretimi için yeteri kadar arazinin olmaması. Örnek verecek olursak 1 GWp kurulum için 15 milyon m2 arazi ihtiyacı duyulmaktadır. 100 GWp bir kurulumda ihtiyaç duyulan arazi alanı 1,5 milyar m2’dir. Bu kadar kurulum arazisi bulmak mümkün değildir. Çatı alanları da burada yetersiz kalmakta ve kurulumlarda dezavantajlı durumlar oluşabilmekte. Arazilerin verimli-verimsiz (topraksız tarım artık yapılabilmekte) olmalarına bakılmaksızın tarımsal üretimde değerlendirilmesi, arazilerin sosyo-ekonomik alanlarda değerlendirilmesi, örnek verecek olursak; fabrika alanları, hibe, mera, spor kompleksleri, yeşil alanlar, kentleşme alanları, park alanları, millet bahçeleri, fuar alanları -Karayollarındaki asfaltın bu uygulama ile sıcaktan, kardan, buzlanmadan korunarak yüzde 25 ömrünün uzatılması, karayollarındaki aydınlatmaların, levhaların, kameraların, sensörlerin vb. konstrüksiyonlara montajı ile Karayolları Dairesi’nin büyük oranda tasarruf etmesi…Tabii bir de kuraklık sorunu var. Paneller üzerinden gelen yağmur suları drenaj sistemi ile göletlerde toplanabilir, şehirler arası uygulamalarda tarım alanlarına sulama ve diğer amaçlı enerji tedariği imkanı, aydınlatmaların sensörler kullanılarak tasarruflu gece aydınlatması sağlanması, yol şeritlerinde LED veya fosfor aydınlatmalı sistemlerin uygulanması, konstrüksiyonlara entegre ile yollarda Wifi hizmeti sunulması, refüjlerin enerji depolama sistemleri için alan olarak kullanılma imkanı, sensör uygulamaları ile veri toplanması… Projeyi bir gelecek vizyonu olarak görebilirsek proje aşağıdaki özellikleri ile daha da ilginç ve gelecek vaat eden bir hal almaktadır; Kara yolları GES ve RES Projesi dağınık ve toplu lokasyon uygulamaları için bulunmaz bir projedir. Bunun arazi uygulamalarında yapılması mümkün değildir, enerji nakil hatları genellikle yollara yakındır ve bağlantı esnasında avantaj sağlar, her türlü yol genişliğine uygun şekilde projelerin ve tasarımların hazırlanmasına elverişlidir.

‘POWERTECH İLE TEKNİK, MALİ, BİLİMSEL VE MÜHENDİSLİK ALANLARINDA AKADEMİK ÖN ÇALIŞMALARI YAPTIK’

Diğer taraftan yeşil enerji odaklı AR-GE çalışmalarının ve yeni teknolojilerde önde olanların kazanacaklarını ifade eden Erdoğan; “Dünyaya teknolojilerini satacak, yeni pazar alanları açacaklar. Bu bağlamda yarışın içinde olmak isteyenler bu fırsatı iyi değerlendirmek zorundadırlar. İklim değişikliği önlemleri yeşil enerji hedefinde birçok fırsatları da beraberinde getirmektedir. 2050 yılına kadar 5 trilyon dolarlık bir yatırım söz konusu. Kısacası yeşil enerji sektörüne yatırım yapmaktan kaçınmayan kazanacak. Yeşil enerji sektörü bir kazan kazan imkanı sunmakla birlik de vizyonsuz günü kurtarma hesapları yapanlar veya ülkesini geleceğe hazırlayamayanlar, ağır bedeller ödemek zorunda kalacaklardır. KR Yolları GES ve RES Projesi bu vizyonu gören ve destekleyen ülkelere bu anlamda, bir vizyon projesi olarak yeşil enerji alanındaki gelişmeleri fırsata çevirme imkanı sunmaktadır. Bu vizyon doğrultusunda yeşil enerji dostu bir birey olarak, dünyanın yoğunlaştığı çözüm arayışlarına katkıda bulunmak için, Yeşil Enerji Üreten Yollar Projesi Fikir sahibi olarak KKTC de çok kıymetli Hocalarımızın destekleri, Powertech Mühendislik ve Danişmanlık Ltd. Şirketi ile teknik, mali, bilimsel ve mühendislik alanlarında akademik ön çalişmaları yapmış olup, projenin uygulanmasının bir vizyon açısı olduğu konusunda hemfikiriz” şeklinde konuştu.

‘ENERJİ VERİMLİLİĞİ YEŞİL ENERJİ HEDEFLERİNDE BİR OLMAZSA OLMAZDIR’

Erdoğan projenin daha da ilginç olan özellikleri ve aşamalarından bahsetti; “Yakıt istasyonlarına yeşil enerji üretmek için nokta lokasyonlu kurulum ve üretim. Kurulumlarımızı lokasyon olarak elektrikli ve hidrojenli (Yakit Pilli) araçların altyapısını en hızlı şekilde bir ağ kurmak için kullanabiliyoruz. Bu alanda KR Yolları GES ve RES Projesi en iyi ve uygun alternatif olarak görülmektedir. Biraz daha bu konuyu açarsak; Gelecek yeşil enerji ve aynı zamanda yeşil enerjili araçlara göre kurgulanmakta. AB ülkeleri bu konuda hedef koymuş durumdalar. KKTC’de, Türkiye’de ve dünyada hem elektrikli hem de yakıt pilli araçlar üretilmekte, kullanılmaktadır, üretilecektir, kullanılacaktır, ilerleyen zamanlarda tamamen bu yönde gelişmeler birçok ülkenin hedefindedir. Bu proje ile ilk etapta ülkemizde öyle bir altyapı oluşturma temennisi içerisindeyiz ki, biz dünyayı değil dünya bizi izlemeli. KR Yollari GES ve RES projelerini ilk etapta şehirler arası yakıt istasyonlarının yakınlarına kurup istasyonların, dinlenme tesislerinin ve şebekelerin enerji ihtiyacını karşıladığımız gibi elektrikli araçlar ve yeşil hidrojenli araçlar için şarj imkanı sunabiliriz. Böylece ülke genelinde araçların elektrikli ve yeşil hidrojen şarj alt yapısı oluşturulmuş olur, projenin tüm yollara yayılması hedefinde gerekli veri ve tecrübeleri, pilot projelerden toplama imkanı buluruz.

Yollarda uygulanacak bu proje, uygulayan ülkeleri ithal ve fosil enerjilerden kurtaracak, ülke ekonomisine sonsuz katkı sağlayacaktır. Tabii bunları yazarken enerji verimliliği ve depolama sistemleri büyük önem arz etmektedir. Enerji verimliliği yeşil enerji hedeflerinde bir olmazsa olmazdır. Bu projeler kadar ehemmiyetlidir. 

Depolama sistemleri de aynı şekilde şebekelerin zarar görmemesi açısından bir havuz rolü üstlenirler. Havuza gelen basınç ve düzensiz enerji akımı havuzda yani depolamalı sistemlerde düzenlenerek istenilen düzenli basınç yani enerji akımı 50mHz olarak şebekeye alınır. Dünyanın her yerinde şebekeniz ne kadar iyi olursa olsun hem şebekeyi koruma amaçlı hem de maliyeti yüksek şebeke geliştirmeden kaçınmak için depolama sistemleri önemini artırmaktadır. KR Yollari GES ve RES Projelerinde geniş refüj alanları depolamalı sistem bataryalarının lokasyonunda kullanılabilirler. Depolamalı sistem kullanımı ile hem şebeke bağlantılı On Grid hem de şebeke bağlantısız Off Grid enerji üretimi mümkündür. Gündüz veya gece depolanan enerji ihtiyaç dahilinde kullanılabilir” dedi.

“HİDROJEN GELECEK YÜZYILIN ENERJİSİ OLARAK ANILMAKTA”

Kara Yolları GES ve RES Projesinin Yeşil Hidrojen üretimindeki önemine de değine Erdoğan; “Kurulumlarla elde edilecek yeşil enerji, yeşil hidrojen üretiminde hedeflerin temel taşları rolünü üstlenmektedir. Yakıt istasyonları yakınlarına kurulacak kurulumlar ile nokta lokasyonlu yeşil hidrojen üretimi yapılarak araçların şarj altyapısı oluşturulmuş olur. Fazla üretilen enerji yeşil hidrojen üretiminde değerlendirilebilir. Bu şekilde yakıt pillerindeki gelişmelere de paralel olarak yeşil hidrojen için gerekli olan yeşil enerji sorunu ortadan kalkmış olur. Hidrojen gelecek yüzyılın enerjisi olarak anılmaktadır. Bu bağlamda KR Yolları GES ve RES Projesi araçlar için yeşil Hidrojen üretimi, endüstriyel ve bireysel tüketim için H2 üretimi ve hammadde olarak kullanım açısından da büyük önem arz eder. AB ülkeleri şimdiden hangi ülkelerden Hidrojen ihracatı yapabileceklerinin planlamalarını yapmakta, Türkiye de doğal gaza yüzde 20’lere varan hidrojen katkısı testleri uygulanmaktadır.

‘PROJE ALANINDA BİR İLK OLARAK ÖRNEK BİR PROJE OLMAKLA BİRLİKTE, BİR VİZYON VE PRESTİJ PROJESİDİR’

Ayhan Erdoğan son olarak projenin ülke ekonomisine yapacağı katkılardan da bahsetti. Erdoğan; “Öncelikle proje alanında bir ilk olarak örnek bir proje olmakla birlikte, bir vizyon ve prestij projesidir. Aynı zamanda bir mühendislik harikasıdır. Kesinlikle bir bisiklet yolu çalışması değildir. Uygulama yapılan ülkelere yukarıda da bahsettiğimiz getirilerinin yanında çok uzun yıllar istihdam, üretim katkısı olarak adlandırabileceklerimiz; planlama, EPC-mühendislik-tedarik-inşaat, konstrüksiyon üretimi, transport, panel, kablo, inverter, bakım, sıfır emisyon, karbon ticareti, yeşil enerji üretimi, yeşil enerjili elektrikli ve hidrojenli şarj altyapı ağlarının oluşturulması, yeşil enerjinin yeşil hidrojen üretiminde kullanılması ve sanayi alanına entegre edilmesi, H2 yakıt harici hammadde olarak üretilebilmesi (Amonyak iyi bir örnek olabilir), ithal ve fosil enerjinin, yakıtların minimize edilmesine bağlı olarak cari açığın önlenmesi. Arazi konusuna ve diğer birçok katkısına yukarıda yer vermiştik. Proje PR çalışmalarında yapmış olduğumuz anketlerden yüzde 100 olumlu dönüşler almış olmakta, vatandaşın kesinlikle uygulanmasını görmek istediği bir projedir.

Kısaca maliyet konusuna da değinelim; ilk etapta konstrüksiyonlara bakarak proje arazi kurulumlarından daha maliyetli görünse de bu yanıltıcıdır. Kurulum maliyeti olarak daha maliyetli olmasına rağmen uzun süreli baktığımızda, araziler doğru bir şekilde başka alanlarda değerlendirilebilirlerse 20, 30, 40 sene ve daha uzun süreli daha fazla kazanç elde edilir. Bu sebeple kurulumlarda mümkün olduğunca arazi kullanımının minimize edilmesi önem arz eder. Proje vizyon sahibi devlet yetkilileri, işadamları ve finans sektörlerinin katkılarıyla gelecek için yapılabilecek en güzel projelerdendir. Çılgındır, enerji doludur, alanında asrın projesidir. Kısa bir anekdotla veda edelim. Mustafa Kemal Atatürk kurtuluş savaşından sonra ülke ekonomisi zorluklar içerisinde iken emir verir; “Bir yük gemisi bulun, içini ürettiğimiz ürünlerle doldurarak fuar alanına çevirin. Liman liman, ülke ülke dolaşarak tanıtım yapın”der. Çoğunluk karşı çıkar, alışılmamış bir durumdur. Ancak Paşa emri verir. Fransa’ya vardıklarında Atatürk vizyonunu, farkını ve hayranlıklarını Fransızlar şöyle ifade ederler: “Bunu ilk yapan biz olmalıydık.” Bu vesileyle, vizyon sahibi insanlarla yeşil enerjili sıfır emisyonlu, geleceğin Yeşil Enerjili Akıllı Elektrikli Modern Yollar Projesi ile KKTC, Türkiye ve dünyada bir ilk neden olmasın?