Üretirken, tüketirken enerjinin karbon ayak izi

İklim Değişikliğiyle Mücadele için Dünyayı Birleştirelim diyerek ülkeler bir araya gelecek. İşte böylesi bir gündemde, bizler iş dünyası yüksek duruşu ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ana desteğinde Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği’nin (SÜT-D) gerçekleştirdiği VII. İstanbul Karbon E-Zirvesi’nde bir araya geldik.

Değerli Okuyucularım,

Üretimin, tüketimin ve ürünlerin doğrudan veya dolaylı neden olduğu belli bir zamandaki sera gazı salımlarının karbondioksit eşdeğeri ölçüsü olan Karbon Ayak İzi (KAİ), Aralık 2019 tarihli Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM), ardından gelen Avrupa Birliği (AB) strateji ve kanunları ile ülkemizin Yeşil Mutabakat Eylem Planı 2021 (YMEP) kapsamında başta ihracatçılarımızın olmak üzere sanayi ve ticaretin gündeminde. Bu gündemin tartışılamaz esas öznesi iklim krizi iken, sanayinin zorunlu yolu sürdürülebilir üretim. 20-24 Eylül 2021 tarihlerindeki 76’ncı Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun da öncü tek lideri vardı: İklim Krizi. Önümüzde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) 26. Taraflar Konferansı (COP26) var. 31 Ekim-12 Kasım 2021 tarihlerinde İtalya desteğinde İskoçya, ev sahibi ülke. İklim Değişikliğiyle Mücadele için Dünyayı Birleştirelim diyerek ülkeler bir araya gelecek. İşte böylesi bir gündemde, bizler iş dünyası yüksek duruşu ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ana desteğinde Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği’nin (SÜT-D) gerçekleştirdiği VII. İstanbul Karbon E-Zirvesi’nde bir araya geldik. İklim Dirençli Türkiye İçin Yeşil Toparlanma Atık ve Enerji Yönetiminin Rolü başlığında karbonunu en iyi yönetenleri izledik. Artık dilimizde bambaşka sözcükler, tamlamalar var. Burada en kritik husus yeşil, sürdürülebilir demeyi, yeşil ve sürdürülebilir ile tanımlama yapmayı doğru ve iş etiğine uygun ve doğru başarmak. “Yeşil Yıkama” ve “Sürdürülebilir Yıkama” denildiği gibi yanlış, eksik bilgileri vermemeliyiz. Diğer deyişle bu sözcükler romantik hevesleri, temennileri belirtmiyor. Çünkü karbonu yönetmek, sürdürülebilirlik yönetimini başarmak, yeşil dönüşümde ilerlemek hesaplanabilir, izdüşümleri ölçülebilir gerçek uygulamalar ve iş tanımları.  Ulusal ve uluslararası standartlar, sertifikasyonlar ve piyasalar var. Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) çalışması ile karbonumuzu yöneterek, KAİ düşürme yolunda ilerlemek mümkün. Üretim ve üründe doğrudan ve dolaylı etkileriyle ham maddeler, elektrik, katı-sıvı-gaz yakıtlar KAİ yapar. Bu nedenle üretirken ve tüketirken, hizmet alıp verirken KAİ yapan enerji, en iyi şekilde yönetilmelidir. Zirvemizde “Karbon Yönetimi ve Enerji” oturumumuzda, sektörümüzün enerji adamlarını izledik. Oturuma başladığımda gelecek zirvemizde en az bir enerji kadınını dinleme beklentimi belirttim. Göreceğiz. 

Hayat İçin Enerji diyen AYDEM Yenilenebilir Enerji Genel Müdürü Ö. Fatih Keha, hidroelektrik, jeotermal, rüzgâr ve biyogaz santrallerinin güç ve ülkemizde ilk seferde en yüksek tutarda gerçekleştirilen yeşil tahvil ihracı bilgisini vererek, sürdürülebilirlik yolculuklarındaki enerji, su, atık yönetimlerini, iklim değişimi ve biyoçeşitliliğe etkilerini anlatarak KAİ yönetimindeki iyi uygulamalarını ayrıntılandırdı. BIOTREND ENERJİ Genel Müdürü Ömer H. Örge konuşmasında “84,8 MWe kurulu güce sahip, 6 bölgede, 11 ilde, 8 tesiste ülkemizin evsel atığının %20’sini enerjiye dönüştürerek, orman atıkları, biyokökenli kentsel ve endüstriyel atıkları için ayrı toplama, atık sahası işletimi, atık dönüştürme (biyometanizasyon, biyogaz, çöp gazı), Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY) üretimi yapıyor, yakma tesislerimizde biyoelektrik ve biyoısı elde ederken, kompost, seracılık ve karbon sertifikasyonu odak alanlarımız iken atıktan yarattığımız değer gururumuz” dedi.

DB Tarımsal Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Borovalı konuşmasına “15 yılda Türkiye’de 531.380 mt biyodizel üretimi ve harmanlaması gerçekleştirerek,  kara yolu ulaşımında 553.696 mt CO2 eşdeğeri KAİ azaltımı sağlayarak, 18.890 ton kullanılmış yemeklik yağla döngüsel ekonomide değer yaratan bir biyorafineriyiz vurgusuyla başlayarak, 2022’de Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF) için ormansal atıklar dahil farklı atıkları işleyebilecek yeni yatırım hedefliyoruz” dedi. ENERJİSA Üretim CEO’su İhsan Erbil Bayçöl, “2020 yılında ~16 TWh çeşitlendirilmiş üretim yaptık. Yeşil Enerji Dönüşüm sürecimizle, doğal gaz santrallerinin destekleyici rolünün iletişimi, yenilenebilir yatırımların ve yeşil elektrik tüketiminin önceliklendirilmesi, KAİ azaltımındaki hassasiyetinin artması, müşterilerimizle beraber yeşil enerji çözümleri oluşturma, üniversite ve eğitim kurumlarıyla ortak çalışma atmosferi oluşturma yolunda ilerliyor ve kısa vadede 565 MW rüzgar ve 100 MW’dan çok hibrit güneş yatırımı planlıyoruz” açıklamasını yaptı.

MİMSAN GRUP Yönetim Kurulu Başkanı Enver İlhan konuşmasında “38 yıllık tecrübeleriyle orman ve tarım atıkları, peletlenmiş tavuk gübresi, arıtma çamuru ve ATY için yakma sistemi teknolojisi sunduklarını, ülkemizin en büyük Biyokütle Enerji Santralı (BES; Karaman; 40 MWe) ile gurur duyduklarını, 7 BES ile sağladıkları karbon tasarrufunu belirterek, sürdürülebilirlik yönetimimiz için stratejimizi belirleme çalışmamıza başladık. Karbon piyasasında biz de varız” vurgusunu yaptı. TürkAkım Sözcüsü ve İletişim Birimi Müdür Yardımcısı Sander van Rootselaar TürkAkım ile Taşınan Doğal Gazın YDD sonuçlarını açıklayarak, alternatif doğal gaz tedarik zincirleri (Ukrayna koridoru üzerinden Rusya’dan ve sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatı yoluyla ABD, Avustralya, Cezayir ve Katar’dan tedarik) içinde TürkAkım boru hattıyla Güneydoğu Avrupa’ya ve Türkiye’ye doğal gaz arzının sağlanmasının çevresel açıdan daha avantajlı ve düşük KAİ yarattığını, TürkAkım üzerinden kullanılan doğal gaza ait elektrik ve konutlarda ısı üretimi sonucunda oluşan KAİ’nin iklim değişikliğine ve insan sağlığına etkilerinin fosil kaynaklardan daha düşük olduğunu ortaya koydu.

Zorlu Enerji CEO’su, Kıymetli İTÜ Mezunumuz İ. Sinan Ak “2015-2040 dönemi için pazarda elektrikli taşıt payı ile satış artışı ve artan şarj istasyonu sayısını belirterek, 2020’de, önceki yıla göre satışlarda %43 küresel büyüme olduğunu, Lityum-İyon Batarya fiyatlarındaki düşüşe ve elektrikli araç maliyet kırılımına dikkat çekerek, 81 ilde yer alan ilk ve tek şarj istasyon ağı olan ZES ile 650 lokasyonda, 1200 soketle, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Sertifikası (I-REC) sahibi yeşil elektrifikasyonu ulaştırmaya sunuyoruz” dedi. Türkiye’nin Enerji Piyasası’nı, EPİAŞ Piyasa Operasyonları Direktörü Tamer Emre delegelerimize anlatarak, Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti (YEK-G) Belgesi’nin şirketlerin sürdürülebilirlik raporlaması, KAİ hesaplanması ve prestijleri için önemini ve EPİAŞ planlamalarını açıkladı.

Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı ve İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar zirve mesajında “Biz iklim değişikliği sorununu sınır tanımayan ve siyaset üstü bir güvenlik meselesi olarak görüyoruz. Bu doğrultuda, iklim değişikliği ile mücadele çalışmalarımızı da kararlılıkla sürdürüyoruz. Siz değerli paydaşlarımızın katılımı ve destekleriyle emisyon ticaret sistemi kurma çalışmaları başta olmak üzere iklim değişikliği ile mücadele ve uyum çalışmalarımızı güçlendirmeyi temenni ediyoruz” dedi. Ülkemizin iklim değişikliği bugününü ve planlamaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İklim Değişikliği ve Uyum Daire Başkanı Orhan Solak’tan dinledik. Ekim ve Kasım ayları mühim. COP26 öncesinde, BMİDÇS Sekretaryasına sunulan gelişmiş ülke olarak tanımlandığımız iklim sözleşmesinin Ek-1’inden çıkma talebimiz gündeme alındı. Böylece gelişmekte olan bir ülke olarak yeşil iklim finansman ve teknoloji desteklerine ulaşmamız mümkün olacak. Şimdi iklim diplomasisi ve iklim lobisi vakti. Prof. Birpınar nezdinde resmi erkimize Glasgov’da etkili, kuvvetli yeşil adımlar diliyorum. Ülkemizde de Paris Anlaşması onayı, İklim Kanunu, Emisyon Ticaret Sistemi mevzuat çalışmaları var.

İklim krizine karşı koymanın finansmanı önemli. Zirvemizde Yeni Yeşil Yol: Fırsatlar ve Zorluklar oturumumuzda yeşil akçeyi, Karbon Yönetimi ve Endüstri oturumumuzda ise sanayimizin karbon yönetimi en iyi uygulamalarını dinledik. Zirvemizde PAGEV Plastik Teknolojisi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin  “PAGEV’in Çevreci Kahramanları” gösterisiyle neşe ve umut kazanarak 2021 SÜT-D Düşük Karbon Kahramanları’nı alkışladık. Sonuç raporumuzu ve E-Zirve Sunum E-Kitabı hazırlıyoruz. Kaçıranlar ve tekrar izlemek isteyenlere dijital zirve platformumuzu açacağız. Gelecek yazımda ürünlerde saklı enerjinin, endüstrinin KAİ konusunu yazacağım.

Enerjinize, çevrenize ve ikliminize iyi bakınız değerli okuyucularım.