Enerjide önemli kanun değişiklikleri yolda
Enerji piyasalarını yakından ilgilendiren önemli değişikliklerin yer aldığı Torba Kanun teklifi hazırlıklarında sona gelindiği öğrenildi.
Elektrik, doğal gaz, LPG ve maden sektörlerini yakından ilgilendiren önemli değişikliklerin yer aldığı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi taslağının görüşlerinin alınması için ilgili diğer kurumlara gönderildiği ve çalışmalarda son aşamaya gelindiği öğrenildi.
1 Ekim’de başlayan yeni yasama yılında TBMM’ye sunulması beklenen Kanun Teklifinin bu yıl bitmeden yasalaşması amaçlanıyor.
TRT PAYI HER BİR ABONE GRUBU İÇİN AYRI AYRI TESPİT EDİLECEK
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nde yer alan değişiklikler içinde elektrik faturalarında yer alan TRT payının her bir abone grubu için ayrı ayrı tespit edilerek uygulanması da yer alıyor. Kanun Teklifi’nin 7. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre;
4/12/1984 tarihli ve 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununun 4 üncü maddesinin (c) bendindeki “(sanayi sicil belgesine sahip sanayi işletmelerine yapılan elektrik enerjisi satışı hariç)” ibaresi yürürlükten kaldırılmış ve (d) bendinde yer alan “her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve (c) fıkrası kapsamında elektrik enerjisi satış bedeline dayalı olarak hesaplanan payı tüketici özelliklerine göre belirlenecek her bir abone grubu için ayrı ayrı tespit etmeye” ibaresi ekleniyor.
KIYI KANUNA OFFSHORE RES DÜZENLEMESİ
Kanun Teklifi’nin 14. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun 6’ncı maddesinin altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen fıkra ile 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında önlisans veya üretim lisansı almak kaydıyla; 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 121’inci maddesinin birinci fıkrasının (o) bendi kapsamındaki alanlar ile bu Kanun kapsamındaki alanlarda, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamındakiler dahil olmak üzere, yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisleri kurulabilecek.
SÜBVANSİYON FİYATLARA MÜDAHALE EDİLMEDEN YAPILACAK
Kanun Teklifi’nin 19. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, 4646 sayılı Kanunun 11 inci maddesine “Belirli bölgelere veya belirli amaçlara yönelik olarak tüketicilerin desteklenmesi amacıyla sübvansiyon yapılması gerektiğinde, sübvansiyon fiyatlara müdahale edilmeksizin yapılır. Sübvansiyonun tutarı ile usul ve esasları Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenir ve ilgili kurumun bütçesinden ödenir.” fıkrası ekleniyor.
Bu düzenleme ile sübvansiyon fiyatlara müdahale edilmeden yapılacak ve sübvansiyon tutarın Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenecek.
BOTAŞ, DOĞALGAZ TİCARET VE DOĞALGAZ ALTYAPI OLARAK İKİYE AYRILACAK
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nde yer alan değişiklikler içinde en önemli değişikliklerden birisi ise uzun yıllardır gündemde olan BOTAŞ’ın ayrıştırılması.
Kanun Teklifi’nin 20. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, BOTAŞ tarafından yürütülmekte olan doğal gaz piyasa faaliyetlerinden ithalat, ihracat, toptan satış ile petrol ticareti faaliyetlerinde ve esas sözleşmesinde belirtilen diğer ticari faaliyetlerde bulunmak üzere “Doğalgaz Ticaret Anonim Şirketi” unvanıyla; iletim, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerinde ve esas sözleşmesinde belirtilen diğer faaliyetlerde bulunmak üzere de “Doğalgaz Altyapı Anonim Şirketi” unvanıyla bu maddeye, ek 1 inci maddenin üçüncü fıkrasına ve özel hukuk hükümlerine tabi iki ayrı anonim şirket kurulacak. BOTAŞ tarafından yürütülmekte olan petrol iletim ve taşıma faaliyetleri ise Botaş International Anonim Şirketi tarafından yürütülecek.
Doğalgaz Ticaret ve Doğalgaz Altyapının sermayeleri BOTAŞ tarafından karşılanacak. Bu şirketlerin pay senetleri nama yazılı olup, şirketlerin ortaklık yapılarını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmalarına veya bir şirkete yüzde elliden fazla hisseyle ortak olmalarına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Doğalgaz Ticaret ve Doğalgaz Altyapı faaliyete geçmelerini müteakip altı ay içerisinde, Botaş International Anonim Şirketi ise bu maddenin yürürlüğünü müteakip altı ay içerisinde yürütmekle görevlendirildiği faaliyetlere ilişkin olarak, BOTAŞ ile ayrı ayrı devir protokolleri imzalanacak.
BOTAŞ YENİ İTHALAT SÖZLEŞMESİ YAPAMAYACAK VE MEVCUT SÖZLEŞMELERİN SÜRELERİ UZATILAMAYACAK, ÖZEL SEKTÖR YENİ İTHALAT SÖZLEŞMELERİ YAPABİLECEK
Öngörülen süreler içerisinde BOTAŞ’ın bu Kanun hükümleri çerçevesinde sahip olduğu lisanslar bu madde çerçevesinde ilgisine göre anılan şirketler adına tadil edilecek. Dördüncü fıkrada öngörülen devirler ve lisans tadil işlemleri yürürlüğe girene kadar BOTAŞ bu faaliyetleri yürütmeye devam edecek. İthalat (spot) lisansı hariç olmak üzere, BOTAŞ’ın mevcut doğal gaz ithalat anlaşmaları ve bu anlaşmalara dayalı ithalat lisansları BOTAŞ’ta kalacak. Satıcı taraf ile mutabakata varılan ithalat anlaşmaları ve bu anlaşmalara dayalı ithalat lisansları BOTAŞ tarafından Doğalgaz Ticarete devredilebilecek. BOTAŞ tarafından yeni doğal gaz ithalat sözleşmesi yapılamaz ve mevcut ithalat sözleşmelerinin süreleri uzatılamayacak. BOTAŞ mevcut doğal gaz ithalat anlaşmaları kapsamında ithal edeceği doğal gazı ulusal iletim sisteminde Doğalgaz Ticarete devredecek ve bu gazın yurt içi ve yurt dışı ticareti Doğalgaz Ticaret tarafından yapılacak. Bakanlık görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda özel hukuk tüzel kişileri tarafından yeni doğal gaz ithalat sözleşmeleri yapılabilecek. Yapılacak ithalat sözleşmelerinin süreleri, arz güvenliğine ilişkin taahhüt ve garantiler, lisanslama işlemleri ve sistemin işleyişine ilişkin diğer hususlar Kurul tarafından belirlenecek. İthalat sözleşmelerinde rekabeti kısıtlayıcı hükümlere yer verilmeyecek.
Doğalgaz Altyapı tarafından her yılın Ocak ayında, on yıllık ulusal doğal gaz tüketim projeksiyonu ve on yıllık alt yapı yatırım gelişim planı hazırlanacak ve yayınlanacak. Doğalgaz Altyapı, iletim ve depolama faaliyetlerini ilgili lisansları ile bu Kanun hükümlerine göre birleşik sistem işletmecisi olarak yürütecek. Birleşik sistem işletmecisinin yatırım planları ile iletim stok miktarının üç katını aşmamak üzere depolama tesislerinde bulundurabileceği doğal gaz miktarı, arz güvenliği ve rekabet ortamının oluşturulması gerekleri çerçevesinde Bakanlığın görüşü alınarak Kurum tarafından onaylanacak. Doğalgaz Altyapı, Bakanlık kararı ile uluslararası bağlantı (enterkonneksiyon) çalışmaları yapacak. Doğalgaz Altyapı tarafından arz güvenliğine katkı sağlanmasını teşvik etmek amacıyla depolama şirketlerine her yıl sisteme sağladıkları miktar ile orantılı olarak ödenecek olan kapasite katkısı, iletim sistemi kullanıcılarından iletim tarifesi kapsamında tahsil edilecek. On yıllık yatırım projeksiyonu kapsamında öngörülen arz miktarının ithalatı ve depolanmasını sağlayacak alt yapıların finansmanını teşvik etmek ve rekabeti arttırmak amacıyla iletim ve depolama lisansı sahiplerince uzun dönemli kapasite tahsisatı sağlayacak yarışmalar yapılabilecek.
On yıllık tüketim projeksiyonu ve mevcut arz kaynakları dikkate alınarak arz güvenliğini sağlamak ve yurt içinde doğal gaz arz açığının oluşmaması için Bakanlık tarafından usul ve esasları belirlenmek suretiyle Doğalgaz Ticarete bu Kanun hükümleri çerçevesinde doğal gaz ithalatı ve/veya depolama yapma görevi verilebilecek.
BOTAŞ TİCARETİN PAYI BEŞİNCİ YILIN SONUNDA ULUSAL TÜKETİMİN YÜZDE 50’SİNE DÜŞECEK
Değişikliğinden yürürlüğünden itibaren beşinci yılın sonunda, Doğalgaz Ticaretin yurtiçi piyasa payı ulusal tüketimin yüzde ellisine düşeşecek. Doğalgaz Ticaret tarafından satışı yapılacak doğal gazın Kurul tarafından belirlenen miktar veya orandaki karşılığı OTSP aracılığı ile satılıacak. Doğalgaz Ticaretin arz güvenliği kapsamında yapacağı ithalat ve OTSP satışları piyasa payı hesaplamalarında dikkate alınmayacak.
TÜRKİYE ULUSAL ENERJİ PLANI HAZIRLANACAK
Kanun Teklifi’nin 20. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, Bakanlık, doğal gaz arz güvenliğinin izlenmesinden ve arz güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınmasından sorumlu olacak. Bu kapsamda piyasada faaliyet gösteren lisans sahibi tüm tüzel kişiler arz güvenliğine yönelik olarak alınacak tedbirlere uymakla, tesis edilecek işlemlere katkı sağlamakla, ihtiyaç duyulacak bilgi ve belgeleri belirlenen sürelerde Bakanlığa sunmakla yükümlü olacak. Gelecek yirmi yıldan daha uzun dönemi kapsayan Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışması, ilki bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içerisinde olmak üzere her beş yılda bir Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve Kurum görüşleri de alınmak suretiyle Bakanlık tarafından hazırlanarak yayımlanacak. Bakanlık, Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışmasını dikkate alarak kısa, orta ve uzun dönemde doğal gaz arz güvenliğinin sağlanmasını teminen ihtiyaç duyulan tedbirlerin alınmasını sağlayacak.
Kanun Teklifi’nin 21. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, 4646 sayılı Kanunun Geçici 2’nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, altıncı ve yedinci fıkraları yürürlükten kaldırılırken, dördüncü ve beşinci fıkraları ise “Spot ithalat lisansı ile en fazla beş yıl süreli ithalat bağlantıları çerçevesinde yapılacak spot doğal gaz ithalatında bu Kanunun 4 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının (a) bendinin (2), (3) ve (4) numaralı alt bentleri ve (4) numaralı alt bendini takip eden birinci paragrafta belirtilen şartlar aranmayacak. Spot doğal gaz ithalatına ilişkin uygulama yöntemi Bakanlık görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.” “Spot ithalat lisansları için bu Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan altmış günlük süre otuz gün olarak uygulanır.” şeklinde değiştirilecek.
TÜKETİM MİKTARINA GÖRE FARKLI TARİFE BELİRLENEBİLECEK
Kanun Teklifi’nin 31. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, 6446 sayılı Kanunun 31’nci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “Kurul tarafından tüketici özelliklerine göre abone grupları” ibaresinden sonra gelmek üzere “, bu abone grupları için elektrik enerjisi tüketim miktarına göre farklı” ibaresi eklenecek. Bu değişiklikle birlikte Kurul tarafından tüketicilerin tüketim miktarlarına göre farklı tarifeler belirlenebilecek.
Kanun Teklifi’nin 32. Maddesinde yer alan değişiklik önerisine göre, 6446 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Arz güvenliğine ilişkin görev ve sorumluluklar şunlardır:” ibaresi ile (a), (b), (c) bentleri yürürlükten kaldırılırken, birinci fıkrasının birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümleler eklenecek, üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aşağıdaki fıkra eklenecek:
Bu kapsamda, piyasada faaliyet gösteren lisans sahibi tüm tüzel kişiler Bakanlık tarafından arz güvenliğine yönelik belirtilen tedbirlere uymakla, tesis edilecek işlemlere katkı sağlamakla, ihtiyaç duyulacak bilgi ve belgeleri belirlenen sürelerde sunmakla yükümlü olacak. Gelecek yirmi yıldan daha uzun dönemi kapsayan Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışması, ilki bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde olmak üzere her beş yılda bir Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve Kurum görüşleri de alınmak suretiyle Bakanlık tarafından hazırlanarak yayımlanacak. Bakanlık, Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışmasını dikkate alarak orta uzun dönemde arz güvenliğinin sağlanmasını teminen kapasite tahsisi yarışmaları düzenleyebilecek. Kapasite tahsisi yarışmaları kapsamında kurulacak üretim tesisleri için Bakanlık tarafından Türk lirası olarak belirlenecek tavan fiyat üzerinden teklif edilecek en düşük fiyat, yarışma şartlarında belirlenecek süre boyunca YEK Destekleme Mekanizması kapsamında uygulanacak. Yarışma sonucunda oluşacak fiyatın yarışma şartlarında belirlenecek süre içerisinde güncellenmesine ilişkin usul ve esaslar, yerli malı kullanım şartları ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde alınacak teminatın irat kaydedilmesi ve uygulanacak diğer ceza ve yaptırımlar dahil olmak üzere yapılacak yarışmaya ilişkin usul esaslar ilgili yarışma şartnamesinde Bakanlık tarafından belirlenecek.
TEİAŞ, sistem güvenilirliğinin muhafaza edilmesini teminen ve yeterli kapasite olmaması nedeniyle oluşabilecek bölgesel sistem ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yan hizmetler anlaşmaları kapsamında yeni üretim tesisi yaptırmak veya mevcut üretim tesislerinin kapasitelerini kiralamak amacıyla ihale yapabilecek. İhaleler çerçevesinde TEİAŞ tarafından ödenecek kapasite kiralama bedeli sistem işletim fiyatına yansıtılmak suretiyle, enerji bedeli ise kullanım amacına bağlı olarak dengeleme ve uzlaştırma yönetmeliği çerçevesinde piyasa katılımcıları tarafından veya ticari yan hizmetler anlaşmaları kapsamında sistem işletim fiyatına yansıtılmak suretiyle karşılanacak. TEİAŞ tarafından yan hizmetler anlaşmaları kapsamında kapasite kiralanması amacıyla yapılacak ihaleye ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.
Kurum, lisans verilen üretim tesislerinin gerçekleşmelerinin izlenmesinden, ilgili mevzuat kapsamında bu tesislerin öngörülen zamanda devreye girmesi için gerekli önlemlerin alınmasından, beş yıl içerisinde işletmeye girecek lisanslı yeni üretim kapasite miktarlarının Bakanlığa düzenli aralıklarla bildirilmesinden sorumlu olacak.