Spot LNG fiyatları nasıl tavan deldi

Kış için yaptıkları hatalı hesap, planlar ve hazırsızlıklar yanında piyasayı eksi okuma ve fazla özgüven nedeniyle bazı LNG ithalatçıları birbiriyle rekabet eder hale geldi. Hem ülkeler arası hem de aynı ülkede farklı ithalatçılar arasındaki rekabet. Bunlara gaz ihtiyacını sadece LNG ile karşılayan alıcıların yeterli stok imkanına sahip olmaması da eklenince maliyet ağır oldu.

LNG fiyatları 2020 yılı Mayıs ayında MMBtu başına 1,825 dolar ile tarihi tabanları görmüşken geçen yıl sonunda gözünü tavana dikti ve bu yılın Ocak ayı ortalarına doğru 20 doları geçerek Asya spot LNG piyasasında tüm zamanların en yüksek değerine ulaştı: 32,5 dolar! Ocak ayında Japonya’daki ithalatçılar da spot LNG için MMBtu başına 18,5 dolar ödediler: tarihlerindeki en yüksek aylık ortalama. Bu yazıda sizlerle bunun nedenleri hakkında kendime aldığım notları paylaşacağım.

Genel hatlarına bakıldığında fiyatlardaki aşırı artışın nedenleri arasında soğuk hava şartları nedeniyle özellikle Asya piyasasında LNG talebinde meydana gelen artış, arz cephesinde bir çok ülkede benzer zamanlarda meydana gelen daralma, Panama Kanalında yaşanan geçiş sorunları ve LNG tanker piyasasında yaşanan kıtlık yer aldı.

LNG TALEBİNDE KİLİT ROL OYNAYAN ÜLKELERDE NORMALDEN DAHA SOĞUK GEÇEN KIŞ

Asya’da çok soğuk bir kış yaşandı. Japonya’da müthiş kar yağışnın bazı yerlerde bir metreyi geçmesi, Çin’in başkenti Pekin’de 1966 yılından bu yana en soğuk kış (eksi 20 dereceler), Güney Kore’nin başkenti Seul’de hava sıcaklığının Ocak ayı başında 35 yılın en düşük seviyesi olan eksi 19 dereceye dayanması bunların en önemlileri. Avrupa’nın bazı yerlerinde de mevsim normallerinin altında geçen hava şartları piyasayı zorlamaya yardım etti. İspanya’da nadir görülen şiddetli kar yağışı bunlardan biri. Amerika’da ise geçtiğimiz Ocak son 127 yıldır en sıcak geçen sekizinci Ocak ayı olduğundan Henry Hub fiyatında Asya ve Avrupa’da olduğu gibi fiyatlarda tırmanış görmedik.

Durum böyle olunca LNG’ye olan talep arttı. Dünyanın sırasıyla en büyük 1, 2, 3 ve 5’inci LNG ithalatçıları olan Japonya, Çin, Güney Kore ve Tayvan’ın LNG talebi Aralık 2020’de 22,4 milyon olarak gerçekleşti. Ocak 2019’daki rekor LNG ithalatlarından yüzde 10 daha fazla. Ocak 2021 de yeni bir rekor kırıldı muhtemelen.

Genelde herkes Çin’e odaklanıyor ancak spot LNG fiyatlarıın tavan yapmasını bırakın tavan delmesindeki asıl neden dünyanın en büyük LNG ithalatçısı olan Japonya idi. Soğuk hava şartları nedeniyle Japonya’da Ocak ayı elektrik talebi geçen senelerle karşılaştırıldığında yüzde 15 bir artış gösterdi. Üç reaktörde nükleer elektrik üretimi Şubat ayında başlayacak idi. Kömürden elektrik üretimi zaten olabilecek yüksek seviyelerde idi. Petrolden de elektrik üretiminde artış mümkün olduğundan biraz petrole yüklendiler. Ancak ithalatçılar arasında müthiş bir rekabet yaşanması fiyatları arttırmaya yetti de arttı.

Hazırlıksız yakalanmak veya fazla özgüven de Japon ithalatçıların aleyhine işledi. Pakistan ve Bengladeş ise talihsizlik mi, aç gözlülük mü bilemem ancak geçen sene düşük fiyattan rahatça bu kışın ihtiyacını karşılamak varken belki fiyatlar daha düşer beklentisiyle verilen teklifleri geri çevirmişlerdi. Kışın nasıl geçeceğini bilmezken LNG fiyatları nasılsa ucuz, spot piyasadan ihtiyacımızı karşılarız varsayımı büyük bir hataydı. Bu yüzden LNG talebini yüksek fiyatla karşılamak ya da kömür santralleri yapımını tekrar gündeme getirme yanında bazı tesislerde daha ucuz olan petrol ürünlerini yakma ikilemiyle karşı karşıya kaldı Pakistan. Japonya ve Güney Kore de de durum çok farklı değildi.

Çin, diğer Asya ülkelerine göre daha iyi durumdaydı ancak Avustralya’dan kömür ithalatına ticari bir ihtilaf nedeniyle gayriresmi de olsa ithalat yasağı getirmesi talihsiz bir zamanlama oldu. Ancak Çin’in esnek olmasını sağlayacak bir takım seçenekleri mevcuttu. Yerli gaz üretimini arttırması gibi. Ayrıca, geçen sene fiyatlar yerlerde süründüğünde stoklarını ağzına kadar doldurmuştu. İlaveten, Türkmenistan ve Rusya dahil bir kaç ülkeden boru gazı ithalatı yapıyordu. Ocak ayı itibariyle Sibirya’nın gücü boru hattından yaptığı boru gazı ithalatını günlük 28 milyon metreküpten 56 milyon metreküpe çıkaracaktı. 1.100 km uzunluğundaki China-Russia East doğal gaz boru hattı da bittiğinde Çin artık Sibirya gazını Pekin ve Şanghay’a kadar ulaştırmış olacak. Yani spot LNG’ye bağımlılığı gittikçe azalıyor.

Kısacası, kış için yaptıkları hatalı hesap, planlar ve hazırlıksızlıklar yanında piyasayı eksik okuma ve fazla özgüven nedeniyle bazı LNG ithalatçıları birbiriyle rekabet eder hale geldi. Hem ülkeler arası hem de aynı ülkede farklı ithalatçılar arasındaki rekabet. Bunlara gaz ihtiyacını sadece LNG ile karşılayan alıcıların yeterli stok imkanına sahip olmaması da eklenince maliyet ağır oldu.

ARZ CEPHESİNDEKİ GEÇİÇİ SIKINTILARIN ZAMANLAMASI KÖTÜ OLDU

Dünya genelinde bazı LNG sıvılaştırma tesisleri beklenen veya beklenmeyen nedenlerden dolayı devre dışındaydı. Cezayir’deki Arzew LNG tesisi Aralık ayında kötü havadan dolayı, Norveç’te Snovhit sahasından gaz alan Hammerfest LNG tesisi ve Heidrun sahasındaki gazı işleyen Avrupa’nın ikinci büyük metanol tesisindeki Eylül ayında meydana gelen yangından ötürü, Chevron’un operatörlüğünü yaptığı Gorgon LNG tesisi bakım ve teknik arızalardan dolayı, Shell’in Avustralya’daki Prelude LNG tesisi bazı teknik problemlerden ötürü, Katar’da bakım faaliyetleri ve bir tesiste kompresör sorunundan dolayı LNG ihracat kapasitesi sekteye uğramıştı. Bunlara Malezya ve Endonezya’da gaz üretimin düşmesi nedeniyle LNG ihracatındaki azalmayı da eklemek gerekir.

LNG ihracat kapasitesinin sekteye uğradığı anda Panama Kanalına yüklenilmesi gecikmeleri ve artan nakliye maliyetlerini beraberinde getirdi. Amerika’nın Meksika körfezindeki tesislerden Doğu Asya’ya LNG tedariki 6 hafta bir süre alıyor (Avustralya’dan Doğu Asya’ya LNG tankerinin gidiş süresi 2-3 hafta, Katar’dan ise 3-4 hafta sürüyor). Yani Kasım sonu ve Aralık ayında yola çıkan LNG gemileri Ocak ayı ortasına doğru LNG sevkiyatını yapmaya başladı. Yolda olanlar ise Ocak sonu ve Şubat başında.

Aralık ayında Amerikan LNG ihracatının tarihi rekor kırması (6,18 milyon ton) tanker bulma sorununu doğurdu. Panama Kanalındaki yığılmadan dolayı meydana gelen gecikmeler (10 günden fazla) tanker sorununu arttırdı. Bu yılın Ocak ayında Panama Kanalından 58 LNG tankeri geçti ki bu sayıyla 2020 Ocak ayındaki rekor (54 transit)  tazelenmiş oldu.

Kanaldan geçmek için günlerce beklemek yerine bazı kargolar Süveyş kanalından geçmeyi bazıları da Güney Afrika’da Ümit Burnundan dolanmayı tercih etti. Bu düzergahlar Amerikan LNG’sinin hedef ülkere gidiş süresini arttırıyor. LNG tankerlerinin mal teslimat sıklığının azalması ve tanker kıtlığı doğrudan nakliye maliyetleine yansıdı.  LNG taşıyan gemilerin günlük kiralama maliyeti 350 bin dolara dayandı. Gemi maliyetleri de LNG satış fiyatlarına yansıdı haliyle.

2020 YILINDA DOĞAL GAZ VE LNG FİYATLARINDA AŞIRI VOLATİLİTE YAŞANDI

Spot gaz fiyatları 2020 yılında bir önceki yıla göre düşüş kaydetmişti. 2020 yılında TTF ve Asya spot LNG fiyatları sırasıyla yüzde 28 ve yüzde 20 düşmüştü. Henry Hub’ta ise yüzde 20 düşüş kaydedilmişti. Yıllık ortalamalardan daha kısa frekanslı yani günlük ve haftalık fiyatlara inildiğinde aşırı fiyat dalgalanmalarıyla karşılaşmıştık. Fiyatlarda dalgalanma bazen öyle aşırı oldu ki hiper volatilite’den bahseder olduk.

Ayrıca Asya, Amerika ve Avrupa piyasalarında yılın ilk yarısında fiyatların aşağıya doğru inerken birbirlerine yakın bir seyir izlediğine, yılın ikinci yarısında ise bölgeler arasındaki fiyatların ayrıştığına ve Aralık sonunda spread’lerin yani fiyat farklarının tarihi rekorlara imza attığına şahit olduk.

Nisan-Temmuz 2020 arasında Avrupa ve Asya piyasalarında doğal gaz ve LNG fiyatları tarihi düşük seviyelere gerilemişti. Bu düşük fiyatlar bir yana Amerika, Asya ve Avrupa fiyasaları arasındaki arbitraj da ortadan kalkmıştı. Bu nedenle 180 civarında Amerikan LNG kargosu iptal edilmişti. Fiyatlar Ağustos ayından itibaren toparlanmaya başlamıştı. Ancak JKM, Avrupa ve Amerika piyasalarındaki fiyatlardan ayrışarak daha hızlı yükselmeye başladı. JKM’in Aralık 2020 ortalaması 10.82 dolar/MMBtu idi. Aralık sonuna doğru hızlı bir ivme yakalayan JKM, 2020 yılını 15.1 dolar/MMBtu ile kapattı. Ocak başında tırmanmaya devam etti ve iki haftada 32 dolara çıktı. Volatiliteyi hiç sormayın. 11 Ocak’ta JKM LNG fiyatı tek bir günde yüzde 31 yükselerek tarih yazdı.

OCAK AYINDA BİRÇOK SPOT LNG KARGOSUNUN FAHİŞ FİYATLARLA SATILDIĞINA TANIK OLDUK

Bazı LNG kargoları dudak uçuklatan fiyatlardan satıldı. 8 Ocak’ta ExxonMobil’in Avustralya Gorgon LNG kargosunu 30 dolar/MMBtu’dan sattığı haberi geçti. Ondan önce Japon JERA ve Kore’li KOGAS şirketlerinin 30 dolara yakın fiyatlardan spot LNG aldıkları haber verilmişti. “Yok deve!” derken Trafigura’nın 1-2 Şubat Güney Kore teslim kargoyu 36 dolar/MMBtu’dan sattığı haberi düştü. Bu arada yine bir Gorgon LNG kargosunun Japon Kyushu’ya 37 dolara satıldığı duyuruldu. Heyhat! Daha 6-7 ay önce 2 dolardan aşağıya almayanı dövüyorlardı.

Bu fiyattan LNG mi alınır mı diye sormayın. 12 Ocak tarihinde Japon Power Exchange verilerine baktığınızda gün sonrası elektrik fiyatının 618 dolar/MMBtu ya karşılık geldiğini göz önüne alırsanız (Aralık ayında ise iki haneli bir rakamdı) alınır herhalde.

37 dolar/MMBtu ne demek? 1000 metreküpü 1307 dolar demek! Petrol varil eşdeğeri ise 215 dolar. 

Tabiki kargo bazındaki bu rakamlar genel resmi temsil etmiyor. Aysa’daki alıcıların çoğu LNG’yi uzun vadeli petrole endeksli kontratlarla alıyorlar ve ödedikleri fiyat aslında 6-8 dolar/MMBtu civarında idi. Spot piyasa çıldırdı sadece. Çünkü Ekim ortasından itibaren spot LNG fiyatları petrole endeksli LNG fiyatlarına nazaran daha pahalı hale gelmişti.

Avrupa ve Asya piyasaları arasındaki fiyat farkı Aralık ayı ortalarında 6 dolara kadar çıkınca Avrupa’ya spot LNG akışı yönünü Asya çevirmişti. Hatta arbitrajdan faydalanmak için Avrupa’da reloading faaliyetinin arttığını gördük. Bu ise Avrupa’da stokların eritilmesi için bir fırsat yaratmış oldu. Böylece Avrupa’daki rekor stok miktarı 5 yıllık ortlama seviyeşlerine indi.

KISA VADEDE BEKLENTİLER

JKM spot LNG fiyatının Ocak ayında aşırı artışında gözden kaçırılmaması gereken nokta JKM endeksli LNG kargo miktarının çok fazla olmamasıdır. Diğer yandan, Asya piyasında benchmark LNG fiyatı olma yolunda JKM çok ilerleme kaybetti ama aşırı volatilite nedeniyle tekrar petrole endeksli ve hatta uzun vadeli LNG kontratlarının daha istikrarlı olmasıyla karşı karşıya kaldı.

Şunu da belirtmekte fayda var ki, Asya spot LNG fiyatı diye tek bir referans yok. Mesela, Japonya spot LNG fiyatı derken kargo bazında alınan LNG’yi kast ediyor. Yani kısa vadeli kontratlarla veya herhangi bir fiyat endeksine (HH veya JKM gibi) bağlı olarak alınan spot LNG kargoları da bu spot LNG fiyat istatistiklerine  dahil değil. Asya’da referans bir LNG Hub olmamasının aziziliği kısacası. Argus, ICIS, Platts JKM gibi farklı fiyat raporlama ajanslarının olması kafaları karıştırıyor haliyle.

Spot LNG piyasasında gözlemlediğimiz fahiş fiyatlanmanın Şubat ayından sonra makul seviyelere inmesi bekleniyor. Havaların ısınmasının yardımıyla (ki bu bir varsayım ancak Japonya’da Şubat ve Mart ayının normalden daha sıcak şeçmesi bekleniyor mesela) aşırı talep törpülenecek ve tekrar devreye sokulan LNG tesisleriyle arz cephesinde daralma ortadan kalkacak. 17 Ocak’tan itibaren Avrupa’ya LNG akışının artması da bunu destekliyor. Sürekli olarak dile getirdiğim gibi küresel LNG piyasasının gidişatını tahmin etmek için hava durumu ve Avrupa’daki stoklar yakın takipte olacaklar. Kış sezonuna yüzde 95 doluluk ile giren Avrupa gaz stokları 11 Şubat’ta yüzde 44’e indi. Beş yıllık ortalamanın biraz altında. Yaz ortalarında tekrar arz fazlası yaşanması olasığı artarsa fiyatların tekrardan MMBtu başına 2 dolara doğru çekildiğini tekrar görür müyüz dersiniz? Yoksa 6-8 dolar aralığında mı kalırız? Bakalım ne olacak.

Kalın sağlıcakla.