SHURA, Türkiye’nin net sıfır karbon hedefinin finansmanında yeşil tahvil potansiyelini değerlendirdi

SHURA’nın yeni çalışması  ‘Enerji Dönüşümü Perspektifinden Türkiye’nin Yeşil Tahvil Potansiyeli Raporu’na göre enerji dönüşümü ve finansmanında gelecek dönemde finansmana erişimi arttırmak için banka kredisi alanların dışındaki araçların kullanımı, özellikle yeşil borçlanma araçları önem kazanacak.

Sibel ACAR-ANKARA/ SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi tarafından düzenlenen ‘Türkiye’nin Net Sıfır Karbon Hedefinin Finansmanında Yeşil Tahvil Potansiyeli Webinarı’ gerçekleştirildi.

Düzenlenen etkinlikte, ‘Politika Notu 2: Enerji Dönüşümü Perspektifinden Türkiye’nin Yeşil Tahvil Potansiyeli’ tanıtıldı.

SHURA, Kıdemli Enerji Analisti Yael Taronto’nun rapor tanıtımını yaptığı toplantıda ilk olarak Türkiye’nin makroekonomik ortam ve yeşil dönüşüm değerlendirmesine yönelik faktörler paylaşıldı.

Türkiye’nin 2002-2017 döneminde yüzde 5,8 olan ortalama ekonomik büyüme hızı 2018-2020 döneminde yüzde 1,9’a geriledi. Yavaşlamada 2018’de yaşanan kur yükselişleri sebebiyle açığa çıkan borçlar ve Covid-19 salgınının yarattığı arz ve talep şokları etkili oldu. Toparlanma sonrası 2021-2022 ortalama büyüme hızı yüzde 8,5’e ulaştı. Ancak 2022’deki uluslararası enerji ve emtia fiyatlarındaki artışlar, yapısal sorunlar, Rusya-Ukrayna Savaşı yaptırımları enflasyon ve kur baskılarını arttırdı. 2023’teki deprem felaketi sonrasında büyüme hızının yüzde 2-3 bandına gerileyeceği tahmin ediliyor. Türkiye’nin yapısal dönüşüm ihtiyaçlarıyla ‘Yeşil Yeni Düzen’ paradigması güçlü bir biçimde örtüşüyor.

YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIMLARININ YÜZDE 65-70’İ KREDİYLE FİNANSE EDİLDİ

2002-2021 döneminde yapılan enerji yatırımlarının yarısı ise enerji dönüşümüne yönelik gerçekleşti. Yatırımların 44 milyar doları yenilenebilir enerji, 15 milyar doları enerji verimliliği, 10 milyar doları ise şebeke ve diğer yatırımlardan oluştu. Bu dönemde Uluslararası Kalkınma Finansmanı ve ECA kuruluşları tarafından kullanılan krediler enerji finansmanında öncü rol oynadı.  Finansmanın yüzde 46’sı doğrudan ve dolaylı olarak yurtdışından temin edilen kredilerden sağlanırken yenilenebilir enerji yatırımlarının yüzde 65-70’i, enerji verimliliği yatırımların yüzde 40-45’i krediyle finanse edildi. Orta ve uzun vadeli krediler yenilenebilir enerji yatırımlarının gerçekleşmesinde önemli rol oynadı. Enerji verimliliğinde ise yatırımlar ve özkaynak dışı finansman kısıtlı kaldı.

Raporda, 2053 yılında ekonomik büyümenin sürmesine rağmen toplam enerji tüketimi 2020 seviyesinde kaldığına bunun sonucunda da elektrik tüketiminin 2,4 kat artması gerektiğine vurgu yapıldı.

Net sıfır karbon hedefine ulaşmak için elektrik üretimi, depolama ve şebekeye yönelik yıllık ortalama yatırım ihtiyacı 15 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiği tahmin edildi. Enerji dönüşümü için yıllık ortalama yatırım ihtiyacı geçmiş dönem yıllık enerji yatırımlarının 2,5 katı seviyesinde gerçekleşirken Türkiye’nin 2030 yılına kadar enerji verimliliği ve elektrifikasyon dahil enerji dönüşümü yatırımları için yıllık özkaynak dışı finansman ihtiyacı 10-11 milyar dolar seviyesinde belirlendi. Enerji dönüşümü için 10 yıllık finansman ihtiyacı, aynı dönemde yaratılabilecek küresel kaynakların yüzde 0,5’i seviyesinde. Rapora göre uygun planlama ve politikalarla finansmana erişmek mümkün.

“ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ FİNANSMANINDA DÖNÜŞÜME KONU ÖGELER ARASINDAKİ BAĞLARIN YÖNETİMİ ÖNEM KAZANACAK”

Enerji dönüşümü ve finansmanında gelecek dönem tahminlerine bakıldığında, stratejik planlamanın ve iklim finansmanı odaklı merkezi koordinasyonun öneminin artacağı öngörüldü. Enerji dönüşümü finansmanında çok taraflı kalkınma finansmanı kuruluşları, uluslararası kurumsal yatırımcılar, kamu kurum ve kuruluşları, teknoloji ve enerji hizmet sağlayıcıları ile dönüşüme konu tüketiciler arasındaki bağların yönetimi önem kazanacak. Finansmana erişimi arttırmak için banka kredisi alanların dışındaki araçların kullanımı, özellikle yeşil borçlanma araçları da öne çıkacak.

Enerji dönüşümünün finansmanında tüketici yaklaşımlar öne çıkarken yatırımların önceliklendirilmesinde finans al fizibilitenin ötesinde ekonomik ve toplumsal faydayı gözeten mekanizma ve politikalara ihtiyaç olacak.

“TÜRKİYE YEŞİL TAHVİLDE ÖNEMLİ POTANSİYEL TAŞIYOR”

İklim tahvili piyasaların 2022 yılındaki küresel büyüklüğü tablosunda yıl sonunda iklim tahvili piyasalarının küresel büyüklüğü yüzde 34 artışla, 3,75 trilyon dolara ulaştı. İklim tahvillerinin dünya toplam tahvil piyasasındaki payı henüz 2,5 seviyesinde iken hızlı büyüme potansiyeli sürüyor. İklim tahvili piyasasının yarısından fazlası yeşil tahvillerden oluşuyor. Diğer tahvil türlerinin de payları hızlı büyümeyle artıyor. Yıllık iklim tahvili ihraç tutarı 2021’de 1.1 trilyon dolara ulaştı. 2022’de Rusya- Ukrayna savaşı, yükselen enerji fiyatları ve faizler nedeniyle yıllık ihraç tutarı 858 milyar olurken 2023’te 2021 rakamlarının yeniden yakalanması veya aşılması bekleniyor. Avrupa’da yeşil tahvillerin tüm şirket tahvil ihraçları içindeki payı yüzde 8 seviyesinde oldu.

Türkiye yeşil tahvil potansiyeline bakıldığında ise yeşil tahvillerin hem sıfır karbona doğru dönüşümün tescillenmesi hem de alternatif finansman aracı olarak avantaj sağlayacağı tahmin edildi. Yeşil tahviller klasik şirket tahvillerine kıyasla daha iyi finansmana erişim sağlayabilir. Türkiye ekonomik gelişme düzeyi ve şirket çeşitliliği açısından yeşil tahvilde önemli potansiyel taşımaktadır. 10 yılda 17 milyar dolar ihraç potansiyeli bulunmaktadır.

Son olarak, önümüzdeki 10 yılda kamunun yaklaşık 100 milyar dolar tahvil potansiyelinin yeşil tahvil olacağı tahmin edilirken reel sektör enerji dönüşümü yatırımlarının ise sanayide yüzde 10, diğer sektörlerde yüzde 5 oranında yeşil tahville finanse edilebileceği öngörüldü.

Rapor sunumunun ardından sektör uzmanlarının katılımıyla “Türkiye’den Deneyimler: Yeşil Tahvil Süreci ve Finansmanı” başlıklı bir panel düzenlendi. Konunun uzmanları katılımcılarla profesyonel deneyimlerini paylaşırken panelin sonunda gerçekleşen soru/cevap kısmı ile merak edilen soruları cevaplama fırsatı buldular.