Yüzüncü Yılın Enerjisi

Unutulmaması gereken, yeni nesil yakıtların akçeli ve çevresel maliyetini yaşam döngüsünde en iyi yöneterek yakıtların piyasaya arzını başararak, başta ulaştırmada karbonsuzlaşma yolunda ilerlemek.

Değerli Okuyucularım,

Cumhuriyetimizin 100. İTÜ’müzün 250. yılında başkanı olduğum Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği, SÜT-D’nin 10. akademik yaşamımın 40. yılını kutlarken, oğlum, eşim, öğrencilerim, arkadaşlarım, kahvemin tadı ve kokusu, görev, keşif, kültür ve keyif seyahatlerim, müzik ve korom her zaman olduğu gibi yaşam enerjimin kaynakları oldu. Bu sene, 50. yılını kutladığımız İTÜ Mezunları Türk Müziği Topluluğu (İTÜMTMT) onur ve gurur gecemize desteğini sunan Petrol Ofisi’ne hassaten teşekkürümüzü sunuyorum.

İyi ki enerji sektörümüzün paydaşlarından biriyim. Neleri neleri birlikte yaşadık. Mevzuat için, enerjinin değişmesi için, dönüşümü için hep gayret ettik, ediyoruz. 100. yılda güçlüyüz. Daha güçlü nasıl olunur, eksiklerimiz nedir diye biliyoruz. Enerji adamları, etkin sektörümüzde yetkin üst yöneticilerimiz, giderek etkisi artan sektör sivil toplumu ile medyası umudumuzu hep enerjik tuttu. Enerjide kadınlar artmalı, kadınlar enerjilerini sektöre katmalı. Her fırsatta yazıyor ve dillendiriyorum. Yeşil, Döngüsel, Dijital (YDD) enerji dönüşümü için çalışıyoruz. Bu dönüşümde asıl mühim olan sürdürülebilir enerji yönetiminde çevresel sürdürülebilirlik göstergelerinin iyileştirilmesi, derecelendirilmede artan konuma sahip olma. Buradaki YDD kısaltma adı aynı zamanda akademik grubumda 20 yıldır temel araştırma odak alanımız olan ürün, hizmet ve sistemlerinin çevresel etkilerinin belirlenmesi için standartlarla gerçekleştirdiğimiz Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) çalışması ile aynı. Teknik hoş bir durum. YDD enerji dönüşümü için YDD çalışması sonuçları ile ilerlemek şart.

Enerjinin değişmesi için dönüşümünde zorluklar, ikilemler, üçlemler var. Olsun. Kolay değil. Biliyoruz. Bu bir düşük karbon ekonomisi yolu. Kömür, petrol, doğal gaz yaşamda. Gerçek. Nükleer güç üretimi ilerliyor. Gerçek. Yenilenebilir kaynak teknik potansiyeli gücümüz. Gerçek. Enerjide Dijitalleşme; Dağıtıklaşma; Düşük Karbonlaşma ile 3D’yi başaracağız.

Türkiye Enerji Zirvesi’nin ilki bugün gibi gözümün önünde. Yıllar su gibi geçti. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) 28. Taraflar Konferansı, COP28 öncesinde 27-29 Kasım 2023 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen “Barış için Enerji” temalı 13. Türkiye Enerji Zirvesi ayrı bir anlama sahipti. Savaşlar sürerken, acı büyük iken, enerji için savaş olduğu gerçeği ile Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” özdeyişi bizimle idi.

COP28 Başkanı enerji iş dünyasından gelmiş BAE Endüstri ve İleri Teknoloji Bakanı. Fosil kaynaklı enerji adamı olan Başkan Dr. Sultan Al Jaber’in üst ekibinde üç kadın, BAE İklim Değişikliği ve Çevre Bakanı Mariam Almheiri, Toplumsal Kalkınma Bakanı ve Gençlik İklim Şampiyonu Shamma Al Mazrui ile BM İklim Değişikliği Yüksek Düzey Şampiyonu Razan Al Mubarak var. COP28 umudumuz yüksek başladı. Dr. Sultan Al Jaber açılışta konuşurken kürsüde “Karbonsuzlaşma; Daha Hızlı; Birlikte” yazıyordu. İlk hafta sonunda sevindiğimiz sonuçlar da var. Hüsran da var. COP28 tarihte mühim bir yapı taşı olacak. Avrupa Birliği’nin COP28 sonu duruşunu, özellikle enerji duruşunu heyecanla bekliyorum.

Zirve açılış konuşmalarında Zorlu Enerji Grup Başkanı ve Kıymetli İTÜ Mezunumuz Sinan Ak’ın “Sektör daha çok elektriklendi”, Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı ve Değerli İTÜ Mezunumuz Kıvanç Zaimler’in “İmkansız enerji üçlemesi”, Petrol Ofisi Grubu CEO’su Mehmet Abbasoğlu’nun “Geçişsel ürünler” vurguları öne çıktı. Lider kuruluşlarımızın coşan yatırımlarını izlemek harika.

Zirve oturumlarını Youtube kanalından izlemeyi öneriyorum. “Ulaşımda Yeşil Dönüşüm: Yeni Nesil Yakıtlar” oturumunu Biyoyakıt Sanayi Derneği desteğinde, kolaylaştırıcılığımda gerçekleştirdik. Geleneksel, birinci nesil katı-sıvı-gaz yakıtları kömür, petrol, doğal gaz ve biyokütleden üretiyoruz. “Yeni Nesil Yakıtlar” gezegenimizin üç acil ve temel sorunu olan çevre kirliliği; biyoçeşitlilik kaybı; iklim değişikliği ile sürdürülebilir kalkınma için enerjinin teknik cevabı. Yeni Nesil Yakıtlar: Biyokökenli yakıtlar; Biyokökenli olmayan yenilenebilir kaynaklı yakıtlar; Geri dönüştürülmüş hidrokarbon kaynaklı yakıtlar olarak sınıflandırılıyor. Biyokökenli yakıtlar: Biyodizel, Biyoetanol, Biyogaz, Biyometan, Biyohidrojen, BiyoLPG, Biyokömür, Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF) ile Sürdürülebilir Denizcilik Yakıtları (SMF). Yeni nesil biyoyakıtlarda en kritik husus, biyorafinerilerde insana gıda, hayvana yem olan girdilerin tüketilmemesi, yeni kaynaklara ve özellikle atıklara döngüsel ekonomide değer katmayı başarmaktır. Biyoyakıtları benzersiz kılan sahip olduğu “Biyojenik Karbon”, iklim değişikliği ile mücadele ve karbon ticareti için bambaşka değerli. Küresel petrol markalarının Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarında, ürün yelpazelerinde “Biyo” heceli yakıtları görmek harika. Enerjide biyodönüşüm coşuyor. Kapalı alanda dumansız biyokömür ile ızgara yapma seçeneği sunan yakıtlar da bizimle olacak.

Biyokökenli olmayan yenilenebilir kaynaklı yakıtların üretiminde yenilenebilir kaynaklı (güneş, rüzgâr, su, biyokütle) elektrikle suyun elektrolizinde Yeşil Hidrojen üretilmekte. Yenilenebilir kaynaklı bu güç bize yakıtların (Power-to-X) üretimi için çok sayıda seçenekler sunar. Yeşil hidrojen enerji taşıyıcı olarak doğrudan değerlendirilebilir. Hidrojenden karbondioksit ya da karbonmonoksit veya azot ile metan, metanol, amonyak ile benzin, motorin ve jet yakıtı hidrokarbonlarına erişim yapılabilir. Bu yeni nesil yakıtlar hidrojen ekonomisi ve amonyak ekonomisi için ayrı kıymetli. Hepsi enerji ticareti için mühim olan bu sıvı ve gaz yakıtların üretimini biliyoruz. Çünkü uzun yıllardır kömürden sıvı yakıt (CTL) ile gazdan sıvı yakıt (GTL) teknolojilerini, sentezleri gerçekleştirmeyi iyi biliyoruz. Hidrojenimiz, azotumuz varsa seçenekler çok. Yaşasın kimya mühendisliği (Meraklısı için: Kömür kimyasalları, üre ve gıdamız – PetroTurk; Rengârenk Hidrojen – PetroTurk).

Endüstriyel atık gazlar ile fosil kökenli atıklar, geri dönüştürülmüş hidrokarbon kaynaklı yeni nesil yakıtlar için girdidir. Endüstriyel atık gazların içerdikleri hidrokarbonlardan sıvı yakıt eldesi GTL dönüşümü ile yapılmakta. Atık plastikler ve/veya atık karışımlarının biyojenik olmayan kısmından ise ısıl dönüşüm süreçleriyle hidrokarbon fraksiyonları, bu fraksiyonlardan da gaz ve sıvı yakıtlar üretilerek ileri dönüşümle atıktan en yüksek katma değer yaratılmakta. İleri dönüşümle petrokimya ürünlerine erişim de mümkün.

Unutulmaması gereken yeni nesil yakıtların akçeli ve çevresel maliyetini yaşam döngüsünde en iyi yöneterek yakıtların piyasaya arzını başararak, başta ulaştırmada karbonsuzlaşma yolunda ilerlemek. Emre amade yeni nesil yakıtları bekliyoruz. Geliyorlar. Yeni nesil yakıtlardaki ütopyamız şu: Karbon Tutma, Kullanım ve Depolama (CCUS) teknik çözümlerinden biri olarak karbondioksidi girdi yaparak en yeni nesil yakıtlara erişmeyi gerçekleştirmek. Bilgi, teknoloji, araştırma, geliştirme var. Yakıtlar pazarda ticari duruş yapınca “Yeşil İnovasyon” gerçekleşecek.

“Ulaşımda Yeşil Dönüşüm: Yeni Nesil Yakıtlar” oturumumuzda yeni nesil yakıtların bugünü ve yarınını Avrupa Yeşil Mutabakatı ve ilgili ulaştırma yakıtları yönergeleri, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ışığında ülkemize etkiler, mevzuatımız, yatırımcı ilgisi ve başta iklim değişikliğine etki başlıklarında irdeledik. Girdi olarak atıklar ile yakın vadedeki mühim konumları ile SAF ve SMF öne çıktı. Biyoyakıt Sanayi Derneği Başkanı Selçuk Borovalı’nın sektörel değerlendirmesini, atıklara yaptığı vurguyu dinlerken yeşil ve mavi beklentilerimle yakın geleceğe gülümsedim. Cumhuriyetimizin 100. yılına bu oturum pek yakıştı.

Yüksek lisans ve doktora tezlerim ile doktora sonrası yurtdışı araştırmam ardından yıllarca yakıt istasyonlarımızda benzine biyoetanol, motorine biyodizelin harmanlama bileşeni olarak eklenmesini beklemiştim. Başardık. Katkı oranlarının giderek artması şimdiki beklentimiz. Sonrasında ülkemiz elektrik sistemine biyoelektrik arzını bekledim. Gördüm. Biyokütle Elektrik Santralı (BES) yatırımları artıyor. BES’lerle “Biyojenik Karbon” gücümüz artıyor. Cumhuriyetimiz yüzüncü yılında ne mutlu bana. Şimdilerde yeşil ve mavi dünyaya ilk SAF ile SMF arzını bekliyorum. 14. Türkiye Enerji Zirvesi’nde, 2024’te bakalım ülkemizde neleri konuşacağız? Mevla’m sağlık verirse ben neleri yazacağım?

Enerjinize, çevrenize ve ikliminize iyi bakınız değerli okuyucularım.