Bakan Dönmez: “Eti Maden kendi rekorunu kırdı”
‘2. Bor Çalıştayı’nda konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez; “Bu yıl kendi rekorunu kıran Eti Maden yüzde 95 kapasiteyle çalışarak tam 2 milyon 650 bin ton rafine bor satışı yaparak ülkemize 1 milyar 300 milyon dolar kazanç sağlamıştır” ifadelerini kullandı.
Sibel ACAR-ANKARA/ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Ankara’da düzenlenen ‘2. Bor Çalıştayı’na katıldı.
Çalıştaya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez başta olmak üzere Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) Başkanı Abdulkadir Balıkçı ve çok sayıda akademisyen ile sektör temsilcisi katıldı.
Burada değerlendirmelerde bulunan Dönmez, Türkiye’nin bor üretiminde ve ihracatında lider bir ülke olmasına rağmen bunun tek başına yeterli olmadığını ifade ederek ürüne değer katmanın ve Ar-Ge çalışmalarının gerçekliğine dikkati çekti.
“TÜRKİYE YÜZYILI BOR’UN VE BOR TEKNOLOJİLERİNİN YÜZYILI OLACAK”
Eti Maden’e son yıllarda biçilen ‘teknolojik odaklı dönüşüm’ rolünün altında bu gerçeğin yattığına vurgu yapan Dönmez; “Bor cevherini bor karbüre, ferrobora, lityuma dönüştüren şey bu alanda belirlediğimiz değişim ve dönüşüm hedefidir. Aslında sadece bor da değil, enerjide ve diğer bütün alanlarda Türkiye, artık teknolojiyi tüketen değil, üreten ülke olma sınıfına geçiyor. Dünyadaki rekabet bir zamanlar daha fazla üretim üzerindeydi, şimdi ise teknoloji geliştirme üzerine. Tabi ki daha fazla üretimin neden olduğu sorunlarla bugün daha fazla yüz yüze geliyoruz. İklim değişikliği, kuraklaşma, afetler başta olmak üzere dünya, bugün her zamankinden daha fazla krizle karşı karşıya. Bu durumu çözecek en önemli faktör akıllı ve sorumlu üretim anlayışıdır. Bu nedenle yerli ve milli teknolojiyi üretmek, geliştirmek ve ihraç etmek zorundayız. Türkiye Yüzyılı, madenciliğin yüzyılı olacak. Türkiye yüzyılı bor’un ve bor teknolojilerinin yüzyılı olacak. Uç ürün üretimi ve ticaretine öncelik verdiğimiz bir dönem olacak” dedi.
“ETİ MADEN KENDİ REKORINI KIRARAK TAM 2 MİLYON 650 BİN TON RAFİNE BOR SATIŞI GERÇEKLEŞTİRDİ”
Dünya, bor pazarında yüzde 62’yi aşan pazar payı ile Türkiye’nin lider pozisyonunu daha da güçlendirdiğini belirten Dönmez; “Eti Maden, geçen yıl bor üretim ve satışında büyük başarı gösterip, bor cevherlerini katma değeri yüksek ürünlere dönüştürerek, 2 milyon 630 ton rafine bor satışıyla rekor kırmıştı. Bu rekor da ülkemize 1 milyar 30 milyon dolar kazandırmıştı. Bu yıl kendi rekorunu kıran Eti Maden yüzde 95 kapasiteyle çalışarak tam 2 milyon 650 bin ton rafine bor satışı yaparak ülkemize 1 milyar 300 milyon dolar kazanç sağlamıştır. İnşallah Eti Maden Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında da yeni bir rekorla bu rakamları da aşacaktır” diye konuştu.
“2023’ÜN İLK AYINDA 1000 TON KAPASİTELİ BOR KARBÜR TESİSİMİZİ DEVREYE ALIYORUZ”
Borda uç ürün odaklı anlayışla oluşturulan yeni strateji ile hayata geçiren çalışmaları özetleyen Dönmez; “İnşallah 2023’ün ilk ayında 1000 ton kapasiteli bor karbür tesisimizi devreye alıyoruz. 3 yıl önce temelini atmıştık. Pandemi döneminde tedarik sıkıntısına rağmen tesisimizin inşası yavaşlasa da durmadı. Biliyorsunuz o dönemde yurt dışından bir parça getirmek bile neredeyse imkânsızdı. Artık tesisimizi açacak aşamaya geldik. Milli savunma alanında ve yurt dışı piyasalarda oldukça önemli olan, aşınmaya dayanıklı makine parçalarının üretiminde ve nükleer santrallerde kullanılan bor karbürün artık yeni adresi Türkiye olacak. Ferrobor tesisimizin de temelini geçtiğimiz Eylül ayında Bandırma’da atmıştık. Yıllık 800 ton kapasiteli tesisimizi inşallah 2023’ün sonlarına doğru faaliyete alacağız” şeklinde konuştu.
“SIVI BOR ATIKLARINDAN LİTYUM ÜRETTİK”
Dönmez, elektrikli araçlarla birlikte kullanım alanı yaygınlaşan e-mobilite için dünyada ilk defa uygulanan bir yöntemle sıvı bor atıklarından lityum ürettiklerini aktardı.
Çalışmalarla ilgili detayları paylaşan Dönmez; Elektrikli araçlarla birlikte kullanım alanı yaygınlaşan e-mobilite için de dünyada ilk defa uygulanan bir yöntemle sıvı bor atıklarından lityum ürettik. İlk üretim fazımıza pilot tesisimizde yıllık 10 ton ile başlamıştık. Orada esas üretime teşkil edecek parametreleri topladık. Hepsini değerlendirdik. İnşallah 2023 Ocak ayında yıllık 600 ton üretim yapacak Kırka’daki lityum karbonat tesisimizin ihalesini gerçekleştireceğiz. En kısa zamanda da inşallah tesisimizin temelini atacağız. İlerleyen zamanlarda Bandırma’da yıllık 100 ton üretecek ikinci lityum karbonat tesisimizin temelini atacağız. Böylece her iki tesisimizde yıllık 700 tonluk lityum üreterek Türkiye’nin lityum ihtiyacının yüzde 50’sini yurt içinde, Eti Maden’in tesislerinde üreteceğiz. Ayrıca, Kütahya Emet’te 5 bin ton üretim kapasiteli yeni bor karbür tesisinin projesine başlıyoruz” ifadelerini kullandı.
“ESKİŞEHİR BEYLİKOVA NADİR TOPRAK ELEMENTİNDE DÜNYANIN EN BÜYÜK İKİNCİ REZERV ALANINA SAHİP”
Üzerinde çalışılan en önemli konulardan bir diğerinin de nadir toprak elementleri olduğuna dikkati çeken Dönmez, çalışmaları şu şekilde özetledi:
“Eskişehir Beylikova’da 694 milyon ton değerinde nadir toprak elementi keşfimizi daha önce açıklamıştık. Beylikova Çin’deki sahadan sonra dünyanın en büyük ikinci rezerv alanına sahip. Burada ilk etapta yıllık 1200 ton cevher işleyecek bir pilot üretim tesisi kuracağız. Tesisimizi inşallah 2023’ün Şubat’ında devreye alacağız. Buradaki Ar-Ge çalışmalarını tamamlandıktan sonra da endüstriyel üretim tesisinin inşaatına hızla başlayacağız. Endüstriyel tesis tam kapasiteye ulaştığında yıllık 570 bin ton cevher işleyeceğiz.
Nadir toprak elementleri biliyorsunuz bugün dünyanın en kritik ve stratejik ürünlerinden biri. Havacılık, savunma, uzay sanayi, biyomedikal gibi ileri teknoloji pek çok endüstride kullanılıyor. Bu alanlara ve daha fazlasına büyük önem veriyoruz çünkü Türkiye’nin Yüzyılında; yapay zekâ, uzay teknolojileri, sanal teknolojiler, elektrikli ve otonom araçlar, akıllı şehirler, enerji teknolojileri ve nanoteknoloji önemli bir yer tutacak. Bu süreçte ve geleceğin dünyasında, hayatın her alanında kullanılan başta bor olmak üzere, nadir toprak elementleri, lityum, hidrojen gibi alternatif enerji kaynakları kendine ayrı bir yer edinecek. Hep konuşulur Türkiye ikinci sanayi devrimini kaçırdı, üçüncüsüne yetişemedi, gerilerde kaldı diye. Evet, Türkiye belki bu trendleri kaçırdı ama inşallah yeni devrimleri kaçırmayacak. En önemli oyuncularından biri olacak. Teknolojiye yön veren bir ülke olacak.
Bugün teknoparklarımızda, araştırma merkezlerimizde, üniversitelerimizde, kamu kurumlarımızda, özel sektörümüzde, start-up’larımızda, bağımsız girişimcilerimizde, melek yatırımcılarımızda yeni teknolojiler için müthiş bir yatırım iştahı var. Herkes yeni bir ürün ortaya koymak için büyük çaba sarf ediyor. Eti Maden’de bu anlamda önemli adımlar atıyor. Ar-Ge kapasitenin artırılması ve geliştirilmesi için üniversitelerimizle, araştırma merkezlerimizle, özel sektörümüzle iş birliği anlaşmaları imzalıyor. İnşallah bu işbirliklerinden doğacak sinerjiyle yeni teknolojilerin ortaya çıkışına şahit olacağız.”
“2023 YILINDA ENERJİ DE HEM DE MADENCİLİK ALANINDA ÖNEMLİ BAŞARILARA İMZA ATILACAK”
Cumhuriyet’in 100. yılında bir çok projenin devreye alınacağını belirten Bakan Dönmez, 2023 yılının hem enerji de hem de madencilik alanında önemli başarılara imza atıldığı bir yıl olacağını söyledi.
Dönmez, bu başarılar ile ilgili “Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında Karadeniz gazı, Akkuyu Nükleer Enerji Santrali, Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisi, Ferrobor ve Bor Karbür Tesisimiz başta olmak üzere Cumhuriyet tarihimizin en büyük projelerini devreye alacağız. Karadeniz’de yeni keşif ve değerlemeyle 710 milyar metreküpe ulaşan yerli gazımızın miktarını artırmak için yeni sondajlar yapacağız. Akkuyu’nun ilk reaktörünü inşallah devreye alarak enerji sepetimizi çeşitlendireceğiz. Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisimizin genişletme fazıyla arz güvenliğimizin esnekliğini artıracağız. Bor karbür ve Ferrobor tesisimizin açılışlarıyla da bu alandaki ağırlığımızı daha da artıracağız. Ve uzun bir süredir konuşulan gaz merkezi konusunda da ilk adımlarımızı inşallah 2023’te atacağız. Bu konudaki yol haritamızı kamuoyuyla paylaşacağız. Üretimden ticarete kadar her değer zincirinde Türkiye’yi gerçek bir doğal gaz merkezi haline getireceğiz. Türkiye artık hedeflerine koşar adım ilerleyen bir ülke. Türkiye Yüzyılı ile enerjide, savunmada, sağlıkta, ekonomide, eğitimde kısacası her alanda hedeflerimiz belli. Enerji, Türkiye yüzyılının en kritik öğesi. Bizler de bu nedenle Yüzyılın Enerjisi diyerek sadece bugünleri yarınları değil gelecek 50-60 hatta 100 yılı kapsayan proje ve yatırımları hayata geçiriyoruz. İnanıyorum ki gelecek yüzyıl Türkiye Yüzyılıdır. Gelecek yüzyıl, Türkiye’nin yüzyılıdır” ifadelerini kullandı.
“BOR MADENİYLE GELECEĞİ TASARLAMAK İSTİYORUZ”
Konuşmasında yapılan çalışmaları özetleyerek büyük bir organizasyon yürüttüklerine vurgu yapan Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer, en büyük mücadelelerinin borla ilgili bilinen yanlış bilgilerle ilgili verildiğini söyledi.
Keleşer, konuyla ilgili; “Borla ilgili herkesin bilgisi var. O da yanlış bilgiler. Bor’la ilgili yapmak istediklerimizi bıkmadan usanmadan anlatmaya çalışıyoruz. Bor’u sadece cevher olarak sattığımız sanıyorlar. Halbuki biz bunu fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirerek bor’a bir katma değer katarak yapıyoruz. Dünyadaki bor piyasası rekabetçi bir piyasa. Burada çok çetin bir mücadele var. Kıymetli madenimize katma değer yaratarak bor madeniyle geleceği tasarlamak istiyoruz” diye konuştu.
YÜZDE YÜZ YERLİ OLAN E-SCOOTER TANITILDI
Çalıştay kapsamında, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN) Başkanı Abdülkerim Yörükoğlu’na çalışmalarından dolayı ödül verildi.
Konuşmaların ardından Eti Maden Genel Müdürü Keleşer, 2. Bor Çalıştayı anısına Bakan Dönmez’e üzerinde boru temsilen “göz bebeğimiz” yazılı bir tablo hediye etti.
Hediye takdiminin ardından Eti Maden ve FİGES Mühendislik iş birliğinde üretilen Olo Mobility marka e-skuter tanıtıldı. Yüzde yüz yerli olan söz konusu e-scooter, bor atıklarından üretilen lityum pil ile çalışıyor.