EPDK’dan elektrikli araç ve şarj altyapısıyla ilgili 3 farklı senaryo

EPDK yayımladığı Elektrikli Araç ve Şarj Altyapısı Projeksiyonunda düşük, orta ve yüksek görünümlü 3 farklı senaryo üzerinde durdu. Projeksiyona göre, 2035 yılında araç sayısı 4 milyonu aşacak, şarj noktası sayısı 350 bine yaklaşacak ve Türkiye’deki elektrik üretiminin yüzde 2’si araçların şarj edilmesine yetecek.

Uluslararası raporlar ve verilere göre, küresel elektrikli araç pazarı her geçen gün büyürken bu konuda yapılan altyapı çalışmaları da önem taşıyor. Raporlarda 2030’da kadar küresel elektrikli araç sayılarının 10 kata kadar artacağı ve 2030 yılında ise küresel araç pazarında elektrikli araçların payının yüzde 60’lara yaklaşacağı öngörülüyor. Özellikle Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) raporları başta olmak üzere birçok rapora göre Çin’in elektrikli araç pazarını domine ettiği görülürken, 2023 yılında dünyada satılan dört elektrikli otomobilden birisi (yüzde 24,5) Avrupa ülkelerinde satıldı. Bununla birlikte Çin, Avrupa ve ABD dışında kalan ülkelerdeki elektrikli otomobil satışının payı sadece yüzde 6,5.

Türkiye piyasasına bakıldığında ise 2023 yılı başında Türkiye’de 14 bin 896 adet elektrikli araç mevcut iken bugün itibarıyla bu sayı 93 bin 973 adete ulaştı. EPDK’dan lisans alan şarj ağı işletmecileri tarafından yapılan yatırımlar neticesinde, 2023 yılı başında Türkiye çapında 3 bin 81 (2 bin 706 adet AC ve 375 adet DC ) olan şarj noktası (soketi) sayısı ise 1 Nisan 2024 tarihi itibarıyla 17 bin 233’e (11 bin 412 adet AC ve 5 bin 821 adet DC’ye yükseldi. Türkiye’de elektrikli araç şarj sayısı hızla artarken aynı süratle şarj noktası sayısının artması da e-mobilite ekosisteminin gelişimi açısından olumlu bir gelişme olarak görülüyor. Türkiye’de soket başına düşen elektrikli araç sayısı 5,4 olarak görülürken, bu oran Avrupa ülkelerinde 13,75 olarak görülüyor.

PİYASADA FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKET SAYISI 177

Türkiye, elektrikli araç ve şarj altyapısı ile ilgili hızlı bir ivme yakalarken, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 25/12/2021 tarihinde yapılan Kanun değişikliği ile ilk yasal düzenlemeleri hayata geçirdi. Bu süreçte şarj ağı işletmeci lisansı konusunda da birçok başvuruyu değerlendiren EPDK, uygun şirketlere de lisans vermeye başladı. Bu zamana kadar birçok lisans veren EPDK, görevlerini yerine getirmediğini tespit ettiği bazı şirketlerin de lisanslarını iptal etti. Bugün itibarıyla ise 177 adet şirket piyasada faaliyet gösteriyor.

Şarj@TR MOBİL UYGULAMASI İLE ANLIK TAKİP

EPDK tarafından yapılan çalışmalarda, elektrikli araç ekosisteminin sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişimini sağlamak adına bazı faaliyetler yürütülüyor. Bu faaliyetlerden bir tanesi de kurum tarafından hazırlanan Şarj@TR mobil uygulaması. Şarj@TR elektrikli araçlara şarj hizmeti sunulan istasyonların soket bazında görüntülenebileceği güncel ve güvenli mobil destek uygulama olarak öne çıkıyor. Şarj@TR üzerinden halka açık tüm şarj istasyonlarının coğrafi konumları, şarj ünitesi ve soket sayıları, tipleri ve güçleri, ödeme yöntemleri, müsaitlik durumları ve şarj hizmeti fiyatları elektrikli araç kullanıcılarının erişimine sunuluyor. Uygulama sayesinde elektrikli araç kullanıcıları dilediği noktaya seyahat gerçekleştirebilirken, şarj hizmeti fiyatlarının da anlık takibi yapılabiliyor.

MEVZUATA ‘YEŞİL ŞARJ İSTASYONU’ KAVRAMI EKLENDİ

Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte karbon salımına olan katkısının artması beklenirken, bu araçların kullandığı elektrik enerjisinin de temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması süreci olumlu yönde etkileyecektir. Bu kapsamda elektrikli araçlara temin edilen elektrik enerjisinin tamamının yenilenebilir enerji kaynakları ile üretildiğinin belgelendirildiği ‘yeşil şarj istasyonu’ kavramı mevzuata eklendi. Piyasada hali hazırda faaliyet gösteren şarj istasyonlarının yaklaşık yarısı bu kapsamda hizmet veriyor. Yenilenebilir enerji üretim tesisi ile bütünleşik şarj istasyonlarının kurulmasıyla sürdürülebilir ve çevreyle uyumlu bir ulaşım imkanı sunulacak. Kurum tarafından gerçekleştirilen düzenlemelerin yanı sıra elektrikli araçların ve şarj istasyonlarının yaygınlaştırılması amacıyla diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlar nezdinde de değerli çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hızlı şarj istasyonlarının kurulumuna yönelik gerçekleştirilen hibe ve teşvik programı ülkemizdeki hızlı şarj istasyonu sayısının artışına büyük katkı sağladı. Ayrıca şarj istasyonu kurulumuna ve işletilmesine yönelik TSE tarafından oluşturulan standartlar ile şarj istasyonlarının uygun ve güvenli kurulumları sağlanıyor.

ŞARJ NOKTASI SAYISI 350 BİNE YAKLAŞACAK

Çalışmaya göre şarj noktası sayısının 2025’te düşük senaryoda 34 bin 278, yüksek senaryoda ise 61 bin 897 adede yükselebileceği öngörüsünü içeriyor. EPDK, 2035 yılı için düşük senaryoda 146 bin 916, yüksek senaryoda ise 347 bin 934 adet şarj noktası sayısını öngörüyor.

ELEKTRİK ÜRETİMİNİN YÜZDE 2’Sİ ŞARJ ETMEYE YETECEK

EPDK tarafından yürütülen çalışmada yurt dışında elektrikli araç pazarı gelişmiş ülkelerin pazar gelişim trendleri de dikkate alınarak yıllar itibarıyla elektrikli araç ve şarj noktası (soket) sayısı tahminlerini içeren düşük, orta ve yüksek olmak üzere üç temel senaryo oluşturuldu.

Gerçekleştirilen tüm projeksiyonlara göre elektrikli araçlardan kaynaklı toplam elektrik tüketiminin 2030 yılı için 1,69 TWh ile 3,56 TWh arasında değişeceği öngörülmekte olup 2035 yılında ise bu değerin 3,98 TWh ile 9,39 TWh aralığında olacağı tahmin ediliyor. Türkiye Ulusal Enerji Planı çalışmasının sonuçlarına göre elektrik tüketiminin 2030 yılında 455,3 TWh, 2035 yılında ise 510,5 TWh seviyesine ulaşması bekleniyor. Sonuç en yüksek senaryoda dahi elektrikli araçların elektrik tüketiminin toplam elektrik tüketimine oranının 2030 yılında yüzde 1, 2035 yılında ise yüzde 2’yi geçmeyeceği öngörülüyor.

EPDK SÜRDÜRÜLEBİLİR ARAÇ EKOSİSTEMİ İÇİN ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYOR

EPDK tarafından konu ile ilgili yapılan açıklamada şarj istasyonlarının mevzuatta elektrik tüketim tesisi olarak değerlendirildiğinin altı çizildi. Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Bu çerçevede şarj istasyonlarının şebekeye bağlantısı ayrı bir elektrik aboneliği alınarak yapılacağı gibi iç tesisat kapsamında da yapılabilmektedir. Şarj istasyonlarının elektrik şebekesine bağlantısı yapılırken dağıtım şirketleri tarafından ilgili elektrik aboneliğinin sözleşme gücü ile şarj istasyonu gücü karşılaştırılmakta, eğer aboneliğin gücü yeterli değilse elektrik tüketim tesisinin sözleşme gücünün artırılması sağlanmaktadır. Sözleşme gücünün yeterli olduğu durumda ilgili şarj istasyonu için dağıtım şirketi tarafından ‘Şarj İstasyonu Kurulumu Olumlu Görüş Belgesi’ verilmektedir. Bu minvalde şarj istasyonlarına ilişkin bağlantı talepleri karşılanırken ilgili teknik mevzuat çerçevesinde gerekli hususlar göz önünde bulundurularak bağlantı taleplerinin karşılanması ve bu doğrultuda gerekli olan ilave şebeke ihtiyaçlarının mevzuat kapsamında tüketici sorumluluğunda olan kısımların tüketici, dağıtım şirketi sorumluluğunda olan kısımların ise dağıtım şirketince karşılanması sağlanmaktadır. Ülkemizin elektrik dağıtım şebekesinin sürekli genişlemesi ve yeni yatırımlar yapılması, elektrik şebekesinde trafo kapasite kullanım oranlarının düşük olması gibi hususlar ile gerçekleştirilen projeksiyonlar kapsamında şarj istasyonlarından kaynaklı elektrik tüketim ihtiyacı miktarı göz önünde bulundurulduğunda Türkiye’nin elektrik dağıtım şebekesinde yakın vadede şarj istasyonları için önemli bir ilave yatırım ihtiyacının olmayacağı mütalaa edilmektedir.

Yapılan tüm analizler ve tahminler de dikkate alınarak, ülkemizdeki elektrikli araç ve şarj ağı altyapısının gelişimi için Kurumumuz değerlendirme, görüş ve önerileri ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile sürekli olarak paylaşılmaktadır.

Sürdürülebilir ve sağlıklı bir piyasanın oluşması için ülke genelinde kurulan şarj istasyonları yayılımı, yeterlilikleri, şarj istasyonu kurulum ve işletme süreçlerinde yaşanan sıkıntılar, şarj hizmeti fiyatları, kullanıcılardan gelen geri bildirimler ve rekabeti bozucu unsurlar Kurumumuz tarafından titizlikle incelenmektedir. Ayrıca araçtan şebekeye elektrik teknolojisi, akıllı şebekeye destek olacak diğer ileri teknolojik uygulamalar, batarya değiştirme istasyonları, mobil şarj istasyonları, kablosuz şarj, yol üstü şarj üniteleri, elektrikli yollar gibi yenilikçi alanlara yönelik gelişmeler ve bu teknolojik gelişmelerin ülkemizin şarj ağı altyapısına ve elektrikli araç ekosistemine olası etkileri de dikkatle takip edilmektedir.”

2035 YILINDA ELEKTRİKLİ ARAÇ SAYISI 4 MİLYONU AŞACAK

Yapılan çalışmaya göre halihazırda 100 bin adet civarında olan Türkiye’deki elektrikli araç sayısı 2025 yılında düşük senaryoda 202 bin 30 yüksek senaryoda ise 361 bin 893 adet olabilecek. Kurum 2035 yılı için ise Türkiye’de düşük senaryoda 1 milyon 779 bin 488 adet, yüksek senaryoda ise 4 milyon 214 bin 273 adet elektrikli araç sayısına ulaşılabileceğini öngörüyor.