Çin’in doğal gaz stratejisi: Arz güvenliğinden küresel hakimiyete

Mehmet Ekici – İstanbul

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, enerji portföyünde doğal gazın rolünü istikrarlı biçimde büyütüyor. ABD Enerji Bilgi İdaresi’nin 19 Mayıs 2025 tarihli “Çin Ülke Analizi Raporu” ülkenin doğal gaz üretimini rekor seviyelere çıkardığını, LNG altyapısını bölgesel ölçekte liderliğe taşıdığını ve boru hattı entegrasyonuyla arz güvenliğini çok boyutlu hale getirdiğini gösteriyor. Çin’in gaz politikası artık sadece enerji ihtiyacını karşılamaya yönelik değil, aynı zamanda jeopolitik konumunu tahkim eden, dışa bağımlılığı yöneten ve küresel gaz piyasasında yön verici bir konuma ulaşmasını sağlayan stratejik bir araç olarak öne çıkıyor.

REZERV ÇEŞİTLENDİRME ÇABALARI

2023 yılında Çin’in doğal gaz üretimi %6,2 artışla 8,5 trilyon fitküp seviyesine ulaştı ve ülke tarihindeki en yüksek üretim hacmi kaydedildi. Bu üretimin %58’i konvansiyonel kaynaklardan, %26,8’i sıkı gaz, %10,8’i kaya gazı, geri kalanı ise kömür yatağı metanı gibi alternatif rezervlerden elde edildi.

Ülkenin en büyük üreticisi olan PetroChina, toplam üretimin %67’sini tek başına karşılayarak 5,6 fitküp doğal gaz üretti. Şirketin üretimi bir önceki yıla göre %23 arttı. Sinopec, 1,3 fitküp üretimle %16’lık paya sahipken CNOOC ise özellikle deniz sahalarında önemli projeler yürütüyor. 2025’te devreye alınması planlanan Shenhai-1 Faz II offshore gaz sahası, günde 160 milyon fitküp üretim hedefliyor.

GAZ İTHALATINDA DÜNYA LİDERLİĞİ

Çin, 2023 yılında toplam 5,7 fitküp doğal gaz ithalatıyla dünyada ilk sıraya yerleşti. Bu ithalatın %61’i LNG, %39’u ise boru hattı gazı şeklinde gerçekleşti.

LNG cephesinde, Çin’in aktif 29 gazlaştırma terminali toplam 6,2 fitküp/yıl kapasiteye ulaştı. Bunların %81’i dört büyük ulusal enerji şirketi tarafından işletiliyor. LNG altyapısında 2023’te eklenen 1,1 fitküplük yeni kapasite, o yıl dünyada gerçekleşen tüm ek kapasitenin %31’ine tekabül ediyor.

Boru hattı tarafında, Çin-Rusya Doğu Hattı doğal gaz boru hattının tamamlanmasıyla yıllık kapasite 1,3 fitküpe ulaştı. Bu hatta ek olarak Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan gibi Orta Asya ülkeleriyle de güçlü bağlantılar sürdürülüyor. Rusya, 2023 yılında Çin’in LNG ithalatında %6, boru gazı ithalatında ise %14 oranında pay aldı.

DEPOLAMA VE DAĞITIMDA STRATEJİK GENİŞLEME

Doğal gaz arz güvenliğini sürdürülebilir kılmak amacıyla yer altı gaz depolama yatırımları hızla artıyor. 2023 yılı sonunda faaliyette olan 35 tesisin toplam kapasitesi 0,94 fitküpü buldu. 36 yeni projenin tamamlanması halinde bu kapasitenin 2028’e kadar %128 artarak 2,1 fitküpe ulaşması hedefleniyor.

Bu tesisler, Çin’in artan talep esnekliğini yönetebilmesi, ani kış dalgalarına karşı hazırlıklı olması ve LNG fiyat oynaklıklarına karşı koruma oluşturması açısından kritik önemde. Ayrıca, Çin’in iç bölgeleri ile kıyı kentleri arasında enerji taşıyan UHV (ultra yüksek gerilim) hatlarıyla entegre edilen doğal gaz ağları, gazın elektrik üretimindeki kullanımını da destekliyor. Elektrik üretiminde doğal gazın toplam payı %2,9’luk düşük bir oran olsa da yük dengeleme işlevi nedeniyle önemi giderek artıyor.

DOĞUDAN İTHALAT, BATIYA NÜFUZ

Çin’in doğal gaz stratejisi, sadece enerji temini değil, aynı zamanda diplomatik ve ticari etkisini artırma yönünde bir araç olarak şekilleniyor. Orta Asya’dan gelen boru hatları, Çin’e hem enerji hem de bölgesel nüfuz kazandırırken LNG terminalleri sayesinde Asya-Pasifik’ten Atlantik’e kadar geniş bir tedarik zinciri oluşturulmuş durumda.

Avustralya, Katar ve ABD gibi LNG tedarikçileriyle uzun vadeli kontratlara dayalı ilişkiler kurulurken Rusya ile stratejik gaz iş birlikleri, Çin’in enerji dışa bağımlılığını yönetilebilir kılıyor. 2023 yılında Çin’in LNG ithalatında en büyük artış Avustralya, ardından ABD ve Katar’dan geldi.