‘Anlaşma bölgesel fırsatlara erişim için imkan tanıyacaktır’
Son dönemde yaptığı doğal gaz ihracat anlaşmaları ışığında gaz merkezi olma konusunda önemli adımlar atan Türkiye, Avrupa’nın enerji arz güvenliğinde stratejik rol oynamaya hazırlanıyor. Bu kapsamda Türkiye – Romanya doğal gaz anlaşması ve Türkiye’nin gaz merkezi olma konusundaki adımlarını OMV Türkiye Genel Müdürü Serkan Hotoğlu Gas&Power okuyucuları için değerlendirdi.
Rusya – Ukrayna arasında yaşanan krizin ardından doğal gaz arzında darboğaz yaşayan Avrupa ülkeleri gaz tedariki arayışına girerken Türkiye, doğal gaz merkezinde hedef ülke olma konusunda çalışmalarını yoğunlaştırdı. İlk olarak Ocak 2023’te Bulgaristan’la anlaşma imzalayan Türkiye, 13 yıllık anlaşma kapsamında Bulgaristan’a yıllık 1,5 milyar metreküp gaz göndermeyi hedefliyor. Ağustos ayında ise ilk kez sınırı olmayan bir ülkeyle gaz anlaşması yapan Türkiye, Macaristan’a 275 milyon metreküp gaz ihracatı öngörürken, Romanya ile yaptığı anlaşma kapsamında ise ülkeye günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gaz ihraç edecek. Anlaşma kapsamında sevkiyatın 31 Mart 2025 yılında sona ermesi planlandı. Son olarak gaz ihracatı konusunda Moldova ile anlaşma imzalayan Türkiye bu ülkeye de günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihraç edecek. Bu gelişmeler ışığında Türkiye ile Romanya arasında imzalanan gaz anlaşmasını değerlendiren OMV Türkiye Genel Müdürü Serkan Hotoğlu, bu anlaşmanın özellikle Güney Doğu Avrupa’nın çeşitlendirilmiş ve güvenilir doğal gaz kaynaklarına erişimi anlamında çok önemli olduğunu ifade etti. Hotoğlu yaptığı değerlendirmede bir ülkenin doğal gaz ticaret merkezi olabilmesi için belirli kriterlerin olduğunu belirtirken, yapılan anlaşmaların bir başlangıç ve örnek teşkil ettiğini belirtti.
“ANLAŞMA BÖLGEDE GAZ ARZ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI AÇISINDAN ÇOK DEĞERLİ”
Türkiye ile Romanya arasında imzalanan doğal gaz ihracat anlaşmasının içeriği hakkında bilgi verebilir misiniz?
Sizlerin de yakından takip ettiğiniz üzere 25 Eylül 2023 tarihinde gerçekleştirilen törenle Türkiye Romanya doğal gaz anlaşmasının doğal gaz arz güvenliğinin bölgede sağlanması ve bu alanda kurulacak iş birlikleri anlamında çok değerli bir anlaşma olduğunu düşünüyorum. Sözleşme BOTAŞ ve Güney Doğu Avrupa’nın en büyük entegre enerji şirketi OMV Petrom arasında imzalandı. Bu sözleşme kapsamında Türkiye’den Romanya’ya 1 Ekim 2023 tarihinden itibaren doğal gaz ihracatı yapılmaya başlanacak ve sözleşme 31 Mart 2025 tarihine kadar geçerli olacak.
İmzalanan anlaşma akabinde taraflar bölgede LNG alanında da iş birliği fırsatlarını beraberce değerlendirme fırsatı bulacaklar.
“ÇEŞİTLENDİRİLMİŞ VE GÜVENİLİR KAYNAKLARA ERİŞİM AÇISINDAN ÖNEMLİ”
Bu anlaşmanın Bölgesel anlamda önemi nedir?
Güney Doğu Avrupa’nın çeşitlendirilmiş ve güvenlir doğal gaz kaynaklarına erişimi anlamında önemi çok büyük. Balkanlar bölgesinde doğal gaz erişiminin kısıtlı giriş noktalarına ve sınırlı kaynak çeşitliliğine sahip olduğunu görüyoruz. Özellikle Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan kriz neticesinde doğal gaz tedarik güvencesi daha kritik bir noktada.
Türkiye’nin Doğal Gaz sistemi değerlendirdiğimizde, çeşitlendirilmiş ithalat giriş nokta sayısı, özellikle çok nadir ve eşi benzeri az bulunur 2 LNG ve 3 FSRU Terminali, Türkiye Karadeniz Doğal Gaz Projesi kapsamında gelecek yeni miktarlar, toplam 10 bcm’e kadar ulaşması hedeflenen yer altı depolama kapasitesi ve sonuç olarak günlük 500 milyon sm3 giriş kapasitesinden bahsediyoruz. Böylesi esneklik sağlayabilen bir sistemin Güney Doğu Avrupa doğal gaz tedarik sistemine entegre olması kaynak güvencesine büyük esneklik ve katkı sağlayacaktır.
“KAPASİTE KULLANIM ORANININ ARTIRILMASI ANLAMINDA KATKI SAĞLAYACAK”
Anlaşmanın Türkiye doğal gaz piyasalarına etkisi ne olacaktır? Serbest piyasa hedefine ulaşmasında katkısı ne olacaktır?
Türkiye’nin inşa etmiş olduğu doğal gaz sisteminin kapasite kullanım oranının artırılması anlamında katkı sağlayacaktır. Bu sayede yatırımlar daha verimli kulanılacak ve doğal gaz portföyünün Türkiye ile sınırlı kalmaması bölgedeki enerji dönüşümlerinin yönetilmesi anlamında daha fazla esneklik ve 3. tarafların da katılımı ile yeni bakış açıları kazandıracaktır. Daha başka bir deyişle doğru değerlendirildiğinde bölgesel fırsatlara erişim için imkan tanıyacaktır.
Ayrıca alınan bu tür inisiyatifler, bölgesel doğal gaz ticaret merkezi olma yolunda önemli bir yeri olan liberalizasyon sürecinin hızlanması için zemin hazırlayacaktır.
Sonuç olarak Türkiye’nin bölgede doğal gaz ticaret merkezi olma ve bölgenin doğal gaz kaynak güvencesine katkı sağlama konusunda yeteneklerini ortaya koyması anlamında önemli bir katkı olacaktır.
‘DOĞAL GAZ TİCARET VE İLETİM FAALİYETLERİ AYRIŞARAK BU PLANIN DESTEKLENMESİ ÖNEMLİ UNSUR’
Bu anlaşmanın Türkiye’nin Doğal Gaz Ticaret Merkezi olması açısından önemi nedir?
Bir ülkenin doğal gaz ticaret merkezi olması için doğal gaz iletim altyapısının yanı sıra belirli kriterleri sağlaması gerekmektedir. Tedarikçi ve alıcı sayısı, enterkonnekte olduğu ülke sayısı, etkin ve erişilebilir bir enerji borsası, bu noktada EPİAŞ’ın geldiği nokta ticarete hazırlık anlamında takdir edilmesi gereken bir seviyede. Fiyatların ve miktarların öngörülebilir olması, yapılan ticaretin derinliğinin artarak taraflara eşit bir şekilde işlem serbestisi sağlaması, el değiştiren kontratların miktarının yoğunluğu ve kısacası hem iç piyasada hem de bölgede bulunan ülkelerin doğal gaz piyasalarına referans oluşturur nitelikte olması. Tüm yapılan piyasa işlemlerinin şeffaf bir ortamda gerçekleşmesi.
Bu anlaşma sayesinde bir şekilde enterkonnekte olunan pazar sayısı artmış oluyor, bu tabi ki bir başlangıç ve önemli bir örnek teşkil ediyor.
Ticaret merkezi olma yönündeki hedefimizi gerçekleştirebilmemiz için özel sektör oyuncularının, sisteme erişimi konusunda ve çeşitlendirilmiş doğal gaz kaynakları ile yapılacak yeni doğal gaz ithalat sözleşmelerinin serbestleştirilmesi veya cesaretlendirilmesi, tarif mekanizmalarından vazgeçilerek ticaret merkezinde oluşacak ikili anlaşma ve serbest piyasa fiyatlarının referans olmasının desteklenmesi ve çok uluslu enerji firmalarının ticari kabiliyetlerinin sisteme dahil edilmesi çok fayda sağlayacaktır.
Biraz tekrar olacak ama bir plan ve program dahilinde doğal gaz ticaret ve iletim faliyetlerinin ayrışarak bu planın desteklenmesi de önemli bir unsur.