Akaryakıt piyasası için kritik taslak
EPDK farklılaştırılmış akaryakıtlarda fiyat farkı uygulamasına ilişkin hususların yeniden değerlendirilmesi amacıyla “Farklılaştırılmış Akaryakıtlara İlişkin Kurul Kararında Değişiklik Yapılmasına Dair Kurul Karar Taslağı” hazırladı. Taslağın 30 Nisan 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanıyor. Enerji Petrol Gaz da okuyucuları ve sektör oyuncuları için sektörün önemli isimlerinden konuya dair görüş aldı.
Farklılaştırılmış akaryakıt, genellikle motor performansını ve yakıt verimliliğini artırmak veya çevresel etkileri azaltmak amacıyla standart benzin veya dizel yakıtlara katkı maddelerinin (deterjanlar, antioksidanlar, korozyon önleyiciler ve bazen de özel yağlar) eklenmesiyle elde edilen yakıt türü.
Bu tür yakıtlar eklenerek, motorun daha temiz çalışması sağlanarak emisyonların azaltılması ve motor performansının artırılması amaçlanıyor.
Uzmanlara göre farklılaştırılmış akaryakıtlar, bazen biyoyakıtların (örneğin, etanol veya biyodizel) geleneksel fosil yakıtlarla karıştırılmasıyla da elde edilebiliyor.
Bu, yenilenebilir kaynaklardan elde edilen yakıtların kullanımını teşvik etmek ve fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmak amacıyla yapılıyor.
HACMEN YÜZDE 0,5’İ AŞMAYACAK ŞEKİLDE KATKI MADDESİ İLAVESİ
EPDK, 14 Ekim 2008 tarihli ve 27024 numaralı Resmi Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasası Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında ‘Farklılaştırılmış Ürün’ olarak tanımlanan akaryakıtı; “Belirlenmiş resmi isimli akaryakıtlar için mevzuatta öngörülen tüm koşulları taşıyan ancak aynı resmi ismin kapsamı içerisinde farklı ticari isimler kullanılarak belli bir akaryakıtın birden fazla ticari türünün oluşturulmasıyla piyasaya sunulan akaryakıt” olarak açıklıyor.
Ayrıca EPDK tarafından, söz konusu yönetmelik kapsamında; ‘Farklılaştırılmış Ürün’lerde akaryakıt ürünlerine eklenen katkı maddelerinin belirli standartlara uygun olarak kullanılmasına ilişkin yayınlanan bir de düzenleme mevcut. Yayınlanan düzenlemeye göre “Katkı maddeleri, akaryakıtın özelliklerini iyileştirmek amacıyla eklenen organik ve inorganik maddelerdir. Katkılama işlemi, akaryakıtın özelliklerini değiştirmeden iyileştirmeyi amaçlar ve katkı maddesi ilavesi, hacim olarak yüzde 0,5’i geçmemelidir.”
30 NİSAN 2024 TARİHİNDE YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ PLANLANIYOR
EPDK farklılaştırılmış akaryakıtlarda fiyat farkı uygulamasına ilişkin hususların yeniden değerlendirilmesi amacıyla “Farklılaştırılmış Akaryakıtlara İlişkin Kurul Kararında Değişiklik Yapılmasına Dair Kurul Karar Taslağı” hazırladı. Söz konusu Taslak Karar 5 Nisan 2024 günü mesai bitimine kadar kamuoyunun görüş ve değerlendirmelerine açık tutuldu. Taslağın 30 Nisan 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanıyor. Söz konusu taslak ile değişiklik yapıldığı taktirde DKA tanımı ve bu tanımla ilişkili hükümler yönetmelikten çıkarılmış olacak. Bununla birlikte mevcut Kurul Kararı’na yapılacak yeni bir hüküm ile akaryakıt istasyonlarında aynı tür yakıtlar için herhangi bir adla farklı bir fiyat uygulaması yasaklanmış olacak. Buna göre akaryakıt istasyonlarında “Ultra Force ultra kuvvet”, “Power-güçlü”, “fuelsave- yakıt tasarruflu”, “VMax”, “VPro” gibi ifadelerle satılan 95 oktan benzin ve dizel artık fiyat farkıyla satılamayacak.
Enerji Petrol Gaz Gazetesi olarak sektörün değerli isimlerinden konuyu okuyucularımız için değerlendirmelerini istedik. TABGİS Başkanı Murat Bilgin ve ADER Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Direkci’nin farklı bakış açılarıyla ele aldığı görüşleri haberimizin detaylarında…
TABGİS Başkanı Murat Bilgin
“BU DÜZENLEMENİN İLERLEYEN SÜREÇTE PİYASA REKABETİNE OLUMLU HİÇBİR KATKISI OLMAYACAK”
EPDK, Farklılaştırılmış Akaryakıtlara İlişkin Kurul Kararı’nın 6. Maddesi için “Akaryakıt istasyonlarında yapılan satışlarda, farklılaştırılmış olsun veya olmasın aynı tür akaryakıtlar için fiyat farkı uygulanamaz” şeklinde bir düzenleme taslağı yayımladı. Öncelikle belirtmek gerekirse biz TABGİS olarak böyle bir düzenlemenin ilerleyen süreçte piyasa rekabetine olumlu hiçbir katkısının olmayacağını düşünüyoruz.
Serbest ve rekabetçi bir piyasa yapısında ürünün tüketicinin farklı ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi son derece doğaldır ve olmalıdır da. Nasıl ki bir fırında farklı tipte unlardan farklı ekmekler üretiliyorsa veya bir tekstil mağazasında farklı tür kumaşlardaki gömlekler satışa sunulabiliyorsa buna benzer her sektörde olduğu gibi bizim sektörümüzde de bu çeşitlilik bazı katkılardan yararlanılarak sağlanabiliyor.
“AVRUPA ÜLKELERİNDE FARKLILAŞTIRILMIŞ ÜRÜNLER İLE NORMAL ÜRÜNLER ARASINDAKİ FİYAT FARKI ÜLKEMİZDEKİNİN ÇOK ÜZERİNDE”
Örneğin oksitlenmeyi önlemek için, pas önlemek için, buzlanmayı önlemek için veya oktanın artması için, yakıt enjektörünün temizlenmesi için gibi çok çeşitli ihtiyaçlara yönelik katkılamayla bu ürünler üretiliyor. Elbette bu üretimin de bir maliyeti var. Biz bayiler olarak ürünlerin satış kısmındayız sadece. Bu ürünlerin içeriği ve üretim alanlarına ilişkin bilgiyi dağıtım şirketleri biliyorlar ve bunu EPDK’ya da sunuyorlar. Ama şunu söyleyebilirim ki, Avrupa ülkelerinde farklılaştırılmış ürünler ile normal ürünler arasındaki fiyat farkı ülkemizdekinin çok üzerinde gerçekleşiyor.
EPDK bu ürünlerin satışını yasaklamıyor ama bu ürünlerin üretim maliyetinin yansıtılmasını yasaklayarak bir manada piyasada tek tip ürün satışını getirecek bir düzenlemeye gidiyor. Üretim maliyeti fiyata yansıtılamazsa doğal olarak firmalar bu ürünleri satıştan çekecektir. Ben merak ediyorum, bu düzenlemenin tüketici ve sektör açısından nasıl bir faydası olacaktır? Bu ürünler gerekli standartları taşıyan, analiz edilen, denetlenen ve tüm güvenlik kuralları çerçevesinde piyasaya sürülerek tüketiciye alternatif seçenek sunuyor. Üstelik tüketicilerin de bu ürünlere yoğun bir talebi var. Hatta, bazı bölgelerde Türkiye pazarında henüz olmayan ve standart ürünün çok üzerinde fiyatı bulunan ürünlere bile tüketici talebinin olduğunu biliyoruz. Oysa tek tip akaryakıt bundan 30 yıl önce vardı. 30 yıl önceye gitmenin tüketici dahil hiç kimseye yararı olacağını düşünmüyoruz.
“PİYASAYA YAPILAN HER MÜDAHALE GÜNÜN SONUNDA BAYİYİ VURUYOR”
Eğer bu ürünlerin piyasaya sürülmesinde mevcut kurallara uymayan birileri de varsa bunun yolu ihlalde bulunan tarafa idari yaptırım uygulanmasıdır.
Piyasaya yapılan her müdahale günün sonunda bayiyi vuruyor. Bir süre önce rafinerilere yapılan müdahale sonrasında bayilerin vadeleri ve marjları geriye çekildi. Sonrasında bu müdahalede gevşeme yaşansa da iş işten geçti bayiler vadeleri kaybettikleriyle kaldı. Üstelik çok uzun bir süredir bayilerin ciddi bir tutunma mücadelesi var. Sadece kredi kartıyla yapılan satışın maliyeti altı ayda yüzde 361 arttı.
Giderler gelirin neredeyse iki kat üzerinde seyrediyor. Bizim beklentimiz tek tip ürüne geçip rekabeti daraltmak yerine bayilerin bu ölüm kalım savaşına acilen destek olunmasıdır. Bugün ortalama bayi marjı litrede 1,69 TL iken genel giderler toplamı litrede 3,11 TL. Arada 1,42 TL’lik fark var. Yani bugün için söylemek gerekirse başa baş noktasının yakalanması için bayi marjının bir seferde en az 1,42 TL daha artması gerekir. Dikkat ederseniz böyle bir artış yapılsa bile halen ortada kâr yok. Buna makul bir kazancın da ilave edilerek gerekli artışın yapılması lazım. Biz şu anda bayiler adına bu konularda yapılacak bir iyileştirmenin detaylarını görüşüyor olmalıyız. Her geçen gün bayilerin ve sektörün aleyhine işliyor. İstasyonlar sıklıkla el değiştiriyor, milyon dolarlık yatırımlar ne gideni ne de yeni gelen yatırımcıyı memnun etmiyor.
TABGİS olarak özetlediğim bu tabloyu sıklıkla ve her defasında güncellenmiş verilerle EPDK’ya taşıyoruz. Gelinen aşamanın önemine EPDK’nın da vakıf olduğunu biliyoruz ve bu konuda atacakları adımları bekliyoruz.
ADER Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Direkci
“SIK DEĞİŞEN KURALLARIN VE MEVZUATIN SEKTÖR OYUNCULARI AÇISINDAN SORUN YAŞATTIĞI GÖZ ARDI EDİLMEMELİ”
EPDK’nın 18 Mart 2024 tarihinde yayınladığı “Farklılaştırılmış Akaryakıtlara İlişkin Kurul Kararında Değişiklik Yapılmasına Dair Kurul Karar Taslağı Hk.” konulu duyuruda bahsi geçen karara “Akaryakıt istasyonlarında yapılan satışlarda, farklılaştırılmış olsun veya olmasın aynı tür akaryakıtlar için fiyat farkı uygulanamaz” İbaresinin eklendiği ve 30 Nisan 2024 tarihi itibarı ile yürürlüğe gireceği belirtilmektedir.
Bu kapsamda yine de EPDK tarafından yayınlanmış 8730 Sayılı Farklılaştırılmış Akaryakıtlara İlişkin Kurul Kararı ile buna bağlı olarak bahsi geçen kararda değişiklik Yapılmasına İlişkin Kurul Kararı Taslağı ile kamu otoritesinin düzenlemelerine saygılı olduğumuzu belirtmek isteriz. Sektörümüze hayırlı olmasını temenni ediyoruz.
“AYNI TÜRDEKİ YAKITLARIN FARKLI FİYATLARDAN SATILIYOR OLMASI TÜKETİCİLER AÇISINDAN KAFA KARIŞIKLIĞINA YOL AÇIYOR”
Farklılaştırılmış ürün olsun veya olmasın aynı türdeki yakıtların farklı fiyatlardan satılıyor olması tüketiciler açısından da kafa karışıklığına yol açan bir husus olduğundan bu değişiklik ile bahsi geçen karışıklığa yol açan bir husus ortadan kalkmış olacaktır.
Ürününe ve markasına değer katmak isteyen firmalar katkılı ürünlerini, masrafı kendi uhdelerinde tutarak, piyasaya arz etmeye devam edebileceklerdir. Bununla birlikte genel anlamda sektörümüzde sık değişen kuralların ve mevzuatın sektör oyuncuları açısından uyum sağlama zorluğuna yol açtığı ve öngörülemezlik sorunu yaşattığı hususunun da göz ardı edilmemesi gerektiği görüşündeyiz.