Enerji ve maden alanlarına yönelik düzenlemeler içeren kanun teklifi, Komisyonda

TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Mustafa Varank, “Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarında yapılan yatırımlarda ciddi bir artış yakaladı. Bunun yanından nükleer enerjiden hidroelektriğe, rüzgardan jeotermale, güneş enerjisinden petrol ve doğal gaza her alanda ciddi yatırımlar yapıyor. Bu yatırımların da artarak devam etmesi gerekiyor.” dedi.

TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda enerji ve maden alanlarına yönelik düzenlemeleri içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin görüşmeleri devam ediyor.

Teklife ilişkin değerlendirmelerde bulunan Komisyon Başkanı Mustafa Varank, enerji arz güvenliğinin sağlanmasının her devlet için beka meselesi haline dönüştüğünü söyledi.

Enerji arz güvenliğinin ve kaynak çeşitliliğinin sadece teknik meseleler olmadığını, doğrudan milli güvenliğe dahil konular olarak görülmeye başlandığını vurgulayan Varank, dünyada enerji talebinin her geçen yıl arttığına dikkati çekti.

Varank, enerji talebini karşılamak ve enerji arz güvenliğini sağlamak için yerli kaynaklara dayalı sürdürülebilir, çeşitlendirilebilir bir üretim portföyünün hayati önem taşıdığını dile getirdi.

Enerji alanındaki büyümenin, sürdürülebilir ve çevre ile uyumlu nitelikte olmasının önemine değinen Varank, şunları kaydetti:

“Bu manada Türkiye’nin enerji arz güvenliğini, küresel ve bölgesel olumsuz gelişmelerden en az etkilenecek hale getirmek için hepimizin üzerine düşen sorumlulukları var. Hükümetimiz çok doğru bir anlayışla, yerli enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine ve yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretimine yönelik politikaların uygulanmasına büyük önem veriyor. Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarında yapılan yatırımlarda ciddi bir artış yakaladı. Bunun yanından nükleer enerjiden hidroelektriğe, rüzgardan jeotermale, güneş enerjisinden petrol ve doğalgaza her alanda ciddi yatırımlar yapıyor. Bu yatırımların da artarak devam etmesi gerekiyor.”

“Kritik madenlere yönelik yapılan düzenlemeleri içeren teklifi çok değerli buluyorum”

Bir ülkenin ulusal güvenliği ve rekabet gücü açısından kritik ve stratejik madenlerin hayati öneme sahip olduğunu belirten Varank, yenilenebilir enerji teknolojileri, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi birçok sürdürülebilir enerji kaynağının üretimi için bu madenlere ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

Madenlerin etkin bir şekilde yönetilmesinin ülkelerin güvenli bir gelecek oluşturmasına yardımcı olduğuna işaret eden Varank, “Bu manada stratejik ve kritik madenlere yönelik yapılan düzenlemeleri içeren teklifi çok değerli buluyorum. Rusya-Ukrayna savaşında Amerika’nın ilk gündeme getirdiği husus kritik madenler oluyor. Bunun yanında Çin, dünyada rekabetçiliği koruyabilmek için özellikle maden ithalatına yasaklar getiriyor. Dolayısıyla kritik ve stratejik madenlerle ilgili arkadaşlarımızın hazırlamış olduğu teklif gerçekten hayati olduğunu ifade etmek istiyorum.” değerlendirmesini yaptı.

Madencilik sektöründe gerekli yatırımların gerçekleştirilebilmesi için piyasanın öngörülebilirliği kadar idari ve hukuki öngörülebilirliğin de önemli olduğunu dile getiren Varank, bu bağlamda madencilikte izin süreçlerinin, yatırım performansı bakımından öngörülebilirliğin kritik unsurlarından biri olduğunu ifade etti.

Varank, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Ülkemiz kaynaklarının ekonomiye kazandırılma sürecinde özellikle uygulamada izin süreçlerinin makul sürelerde tamamlanmadığı, işletme ruhsat süreleri göz önüne alındığında bu sürelerin büyük bir bölümünün izin aşamalarında geçirildiği, üretime uzun yıllar sonra başlanıldığı görülmektedir. Bu nedenlerle madencilik yatırımlarının planlanması zorlaşmakta ve ülkemizin ham madde ihtiyaçları konusunda sıkıntılar yaşanmakta. Tüm bu hususlar göz önüne alınarak hazırlanan bu kanun teklifinin süreçleri hızlandıracak tedbirleri öngörmesi hem sektör hem de ülkemiz açısından büyük faydalar sağlayacaktır. Bugün yenilenebilir enerji yatırımı yapmak istediğinizde süreler, ortalama 4,5-5 yılı bulmaktadır. 5 yıl önce bu ülkede pandemiyi konuşuyorduk. Rusya-Ukrayna savaşı hiç çıkmamıştı. Dolayısıyla bu kadar uzun sürelerde bu işlerin yapılması gerçekten büyük sıkıntılar oluşturuyordu. Arkadaşlarımızın bunları kısaltan tedbirleri gündeme getirmesini de önemsiyorum.”

“Maden sahalarının rehabilite edilip tekrar doğaya kazandırılması” uygulamasında aksaklıkların yaşanabildiğine dikkati çeken Varank, teklifle bu durumu ortadan kaldırılacağını, madencilik faaliyeti yürütülen bütün sahaların dünya standartlarında rehabilite edilmesinin sağlanacağını kaydetti.

Teklifle, arama faaliyetlerinin günün ihtiyaçlarına uygun olarak tekrar yapılandırılacağını da aktaran Varank, “Üretim saikiyle davranmayan, ruhsat ticareti üzerinden spekülatif davranan aktörlerin elenmesini amaçlayan bu maddelerin şimdiye kadar gündeme gelmiş olmamasını Meclis’imizin bir eksikliği olarak görüyorum. Bundan sonra üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmemiş, sırf bir gün satarım diye ruhsatı elinde tutan ruhsat sahipleriyle yola devam edilmeyecektir. Yani piyasada konuşulan şekliyle artık çantacıların elindeki bu ruhsatlar onların elinden alınacaktır.” diye konuştu.

Teklifin 13. maddesine işaret eden Varank,”Global piyasalarda metal emtialarında yaşanan artışlar gözetilerek devletimizin daha fazla pay alması amacıyla devlet hakkı oranlarında artışa gidiliyor. Bu maddenin de yerinde olduğunu düşünüyorum. Dünya piyasalarında yaşanan gelişmeler sebebiyle daha fazla kazanan, elbette devletimizin hakkını daha fazla ödemelidir.” dedi.

“Projelere ait izin süreçlerinin daha sade, daha yalın ve süratli bir hale getirilmesi öngörülmekte”

Teklifin ilk imza sahibi AK Parti Çorum Milletvekili Oğuzhan Kaya ise enerji ve doğal kaynakların sadece ekonomik değil aynı zamanda stratejik bağımsızlığın, üretim gücünün ve uluslararası rekabet kapasitesinin temel dayanağı olduğunu vurguladı.

“Bu teklif yalnızca bir yasal düzenleme değil Türkiye’nin enerji ve madencilik stratejisinde yeni bir faza geçiştir.” diyen Kaya, Türkiye’nin enerji ithalatına 2002’den bu yana 1 trilyon doların harcandığını, 2002’de enerji ve madencilik ithalatı 96,5 milyar dolar iken 2024’te bu rakamın 65,6 milyar dolara gerilediğini söyledi.

Türkiye Ulusal Enerji Planı’nda yüzde 45 olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretimi oranının 2035’te yüzde 65 seviyesine çıkarılması hedefinin yer aldığını anımsatan Kaya, bu hedefin gerçekleştirilmesinin, özellikle rüzgar ve güneş yatırımlarındaki artışa bağlı olduğunu kaydetti.

Kaya, bu hedefe ulaşabilmek için yenilenebilir enerji projelerinin hızla hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

Kaya, “Teklifle yapılan düzenlemelerle hedefe makul sürelerde ulaşılması amacıyla bu projelere ait izin süreçlerinin daha sade, daha yalın ve süratli bir hale getirilmesi öngörülmektedir.” diye konuştu.

Enerji arz güvenliğini sağlamak için yerli kaynaklara dayalı sürdürülebilir ve çeşitli kaynaklardan oluşan bir üretim portföyü hayati önem taşıdığını belirten Kaya, bu kapsamda yerli ve yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretiminin Türkiye’nin enerji arz güvenliği politikasında stratejik bir unsur olarak ön plana çıktığını vurguladı.

Komisyonda, CHP ve DEM Parti milletvekillerinin Anayasa’ya aykırılık, CHP’nin alt komisyon kurulmasını içeren önergeleri kabul edilmedi.

Öte yandan, Komisyon görüşmelerine Plan ve Bütçe Komisyonu Toplantı Salonunda devam edildi. Salon değişikliği sonrası görüşmelere sivil toplum kuruluşlarından gelen temsilciler de katıldı.

AA