“Afrika artık geçmişte düşündüğümüz gibi değil”

Petroleum Istanbul 2025’te konuşan PEDEA Temsilcisi Kimumwe Zakayo Steven, Afrika’daki petrol ve gaz sektöründe yaşanan dönüşüme dikkat çekerek, “Afrika’da şu anda yeni bir dönem başlıyor” dedi.

Petroleum İstanbul 2025 kapsamında düzenlenen oturumda konuşan Küresel Petrol Ekipman Dağıtıcıları ve Mühendislik Derneği (PEDEA) Temsilcisi Kimumwe Zakayo Steven, Afrika enerji sektöründeki güncel gelişmeleri katılımcılarla paylaştı.

Kimumwe konuşmasına, PEDEA’nın yapısını tanıtarak başladı ve derneğin amacını şu sözlerle açıkladı: “Bu yapı, petrol ve gaz sektöründeki tüm paydaşları bir araya getiren bir topluluk. Bu paydaşlar arasında petrol şirketleri, akaryakıt ekipman dağıtıcıları, yakıt istasyonları, mühendislik ve inşaat firmaları, danışmanlık şirketleri ve Afrika’daki çok önemli bir yapı olan petrol otoriteleri de yer alıyor. Şirketimizin misyonu, müşterilerimize petrol ve gaz endüstrisinde en yüksek kaliteli ürün ve hizmetleri sunmak.”

AFRİKA’DA YENİ BİR DÖNEM BAŞLIYOR

Afrika’da şu anda yeni bir dönem başlıyor. Afrika artık geçmişte düşündüğümüz gibi değil. Çok hızlı bir değişim içinde ve buna bağlı olarak diğer tüm sektörlerin de değişmesi gerekiyor. Bugün itibarıyla Afrika’nın gayrisafi yurt içi hasılası yaklaşık 1,6 trilyon dolar, yani Brezilya ve Rusya seviyelerinde ya da biraz altında.

Afrikalı tüketicilerin harcamaları da hızla artıyor. 2000 yılından bu yana 500 milyon yeni cep telefonu abonesi eklendi. Bu, akaryakıt sektörü açısından çok önemli bir gelişme çünkü dijitalleşmeyi destekliyor. Afrika’da kırsal yaşam ön plandayken artık 63 şehirde 1 milyondan fazla insan yaşıyor. Ayrıca her yıl 1 milyonun üzerinde yeni araç satışı gerçekleşiyor. Bu da akaryakıt sektörünü doğrudan etkiliyor.

2030 yılına kadar Afrika’nın GSYİH’sı 2,6 trilyon dolara ulaşacak. Tüketici harcamaları 1,4 trilyon doları aşacak. 1,1 milyar insan çalışma çağında olacak. 2040 yılına kadar genç nüfusun etkisi daha da büyüyecek. Şehirleşme artacak; 2030 itibarıyla Afrikalıların %50’si şehirlerde yaşayacak. Her yıl 6 milyondan fazla yeni araç satışı gerçekleşecek. Bu da yakıt talebini ciddi biçimde artıracak.

BÜYÜK KEŞİFLER YAPILDI, ÜRETİM 2026’DA BAŞLIYOR

Son 20 yılda, Afrika’da petrol ve gaz arama ve üretimi hızla arttı. Önceleri sadece Angola ve Nijerya gibi ülkeler üreticiyken artık Tanzanya’da 57 trilyon fit küp gaz keşfi yapıldı. Bu keşif Songongo Projesi kapsamında TPDC tarafından gerçekleştirildi. Mozambik’te 100 trilyon fit küp gaz keşfi gerçekleşti. Kenya’da 750 milyon varil petrol Kenya Ulusal Petrol Şirketi tarafından keşfedildi. Uganda’da 6,5 milyar varil petrol keşfedildi ve şu anda geliştirme aşamasında.

Uganda’da bugüne kadar 21 petrol ve gaz keşfi yapıldı. Toplamda 9 üretim lisansı Total Energies ve CNOOC şirketlerine verildi. Ayrıca 3 arama lisansı verilmiş durumda. Sadece keşfedilen alanın %10’u lisanslandı; %90’lık alan henüz lisanslanmadı. Uganda’da ayrıca Uganda-Tanzanya arasında bir boru hattı projesi olan EACOP (Doğu Afrika Ham Petrol Boru Hattı) planlanıyor ve bir rafineri projesi de gündemde. Üretimin 2026 yılında başlaması bekleniyor. Bu da büyük bir ekipman ihtiyacı anlamına geliyor.

MOBİL ÖDEME ÇÖZÜMLERİ ARTIK ŞART

Uganda hükümeti, Shira Motors adlı bir firma ile iş birliği yaparak elektrikli araç üretimine başladı. Elektrikli otobüsler ve binek araçlar üretiliyor. Kenya ise BasiGo ile aynı yolda ilerliyor. Bu gelişmeler, alternatif yakıtlar ve şarj altyapısı gibi yeni gereksinimleri beraberinde getiriyor.

Afrika’da bankacılıktan çok mobil para kullanımı yaygın. Yapılan tüm dijital finansal işlemlerin %67’si Afrika’dan geliyor. En yaygın sistemlerden biri MTN’in MoMoPay sistemi. Uganda ve birçok Afrika ülkesinde yaygın olarak kullanılıyor. Bu durum, akaryakıt istasyonları için dijital ödeme çözümleri ihtiyacını doğuruyor.

0,5 LİTRE YAKIT ALIMI BİLE SORUN YARATABİLİYOR

Afrika’da yakıt satışlarında karşılaşılan bazı özel zorluklar var. Bunların başında küçük miktarlarda yakıt satışlarında ölçüm zorluğu geliyor. Afrika’da motosiklet kullanıcıları genellikle 0,5 litre gibi küçük miktarlarda yakıt alıyor. Ancak mevcut pompalar genellikle 5 litreden itibaren ölçüm yapabiliyor.

Ayrıca pompa modellerinde tutarsızlıklar söz konusu. Donanım ve yazılım değişimleri çok hızlı gerçekleşiyor, eski modellere destek çabuk kesiliyor. Bu da maliyet, bakım ve çevresel sorunlara yol açıyor.

Yazılım güncellemelerinin donanımı etkilemeden yapılması, eski modeller için yedek parça üretiminin sürdürülmesi ve uzun ömürlü ürünler tasarlanması önemli. Bazı şirketler, örneğin Tokheim, Gilbarco/Quinn bu alanlarda başarılı örnekler sundu.

AFRİKA PRATİK ÇÖZÜMLER İSTİYOR

Afrika’daki akaryakıt sektörü, altyapı yatırımları ve sürdürülebilirlik vizyonuyla önemli bir dönüşüm geçiriyor. Çinli şirketler şu anda pazarda %60 oranla en baskın aktörler. Ancak Afrika için sadece yenilik değil, aynı zamanda pratiklik çok önemli. 0,5 litreye kadar hassas ölçüm yapılabilmeli, model tutarlılığı ve yedek parça bulunabilirliği sağlanmalı, mobil ödeme sistemlerine entegrasyon mümkün olmalı, çevresel sürdürülebilirlik gözetilmeli ve çoklu yakıt çözümleri geliştirilmeli.

Son olarak, Afrika’daki müşterilerin değişen ihtiyaçlarına yanıt vermek için akaryakıt şirketlerinin dijital çözümlere, sürdürülebilirliğe ve çoklu yakıt altyapılarına yatırım yapması gerektiğini vurgulamak istiyorum.