Karbonsuzlaşma Enerjisinin Üçlemeleri

İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü Üyesi ve Sürdürülebilir Üreti m ve Tüketi m Derneği(SÜT-D) Başkanı Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu

Değerli Okuyucularım,

Aşırı yoksulluğu sona erdirme;Eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele;İklim değişikliğini düzeltme üç sözünü 27 Eylül 2015’te Birleşmiş Milletler(BM) Genel Kurulu’nda veren ülkeler BM Gündem 2030 için 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı(SKA) ve 169 hedefle ilerlemeye başladı. Bundan iki yıl önce, 20 Eylül 2013’te Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği(SÜT-D) kurularak İstanbul Teknik Üniversitesi(İTÜ) ev sahipliğinde ilk İstanbul Karbon Zirvesi Nisan 2014’te yapıldı. Karbon Yönetimi, Teknolojileri ve Ticareti için paydaşları bir araya getirmiştik. Konusunun ilk ve teki etkinliğimiz ve yarattığımız toplumsal değer o günden bugüne hep gururumuz.

O vakitler bu konular yaygın bilinir değildi. Henüz sanayicimiz önüne, hepimizin önüne 11 Aralık 2019 tarihli Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in açıklaması yemyeşil düşmemişti. 90’lardan başlayan süreçle Avrupa Yeşil Mutabakatı, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması(SKDM), yasa ve direktifler oluşturuldu. Hazırlıkları süren “Dijital Ürün Pasaportu” için ihracatçımız hazır olmalı.

Bugün üç acil sorunumuz olan Biyoçeşitlilik Kaybı. Çevre Kirliliği, İklim Değişikliğine karşı Yeşil, Dijital, Döngüsel değişmek için dönüşüm yolundayız. Bu üçüz dönüşüm yolu karbonsuzlaşma yolu. Karbonsuzlaşmada enerji baş oyuncu. Enerji üçüz dönüşümünde Dağıtıklaşma, Dijitalleşme, Düşük Karbonsuzlaşma üçlüsü de çevresel etkilerde ayrı yere sahip. Karbonsuzlaşma için üç enerji çözümü bizimle: Yenilenebilir kaynaklı güç ile katı-sıvı-gaz yakıtların üretimi, Enerji verimliliği, mevcut en temiz teknolojinin kullanımı.

Enerjinin yaşam döngüsü yönetiminde akçeli maliyeti ile İnsan Sağlığı; Ekosistem Kalitesi; Kaynakların Tükenmesi etkileriyle gezegene üçlü maliyeti mühim. Enerji çevresel etkilerinin en önemlisi iklim değişikliğine etkisinin göstergesi Karbon Ayak İzi(KAİ). Çünkü enerji yaşamda her yerde. Enerji üretilip tüketilirken, her ürün ve hizmette enerjinin KAİ var.

Anadolu ve Rumeli bereket enerjisi güçlü ülkemizin enerji planlama ve mevzuatı enerjinin tüm üçlemeleri ile karbonsuzlaşma yolumuz için hazır. İklim Değişikliği Kanunu ile karbon piyasası işletiminde Enerji Piyasaları İşletme A.Ş (EPİAŞ) yetkilendirilmesi ardından karbon piyasamızın enerjisi de coşacak. EPİAŞ Yönetim Kurulu Başkanlığı’na yeniden seçilen Enerji ve Tabii Kaynaklar(ETKB) Bakan Yardımcısı ve Değerli Meslekdaşım Dr. Zafer Demircan’ın yolu düşük karbonlu olsun. Kıymetli Mezunumuz ve ETKB Bakanımız Dr. Alparslan özelinde enerji resmi erkimiz ile enerji iş dünyamızı enerjinin karbonsuzlaşmasındaki başarımız için tebrik ederken hep beraber, tüm paydaşlar 2053 Net Sıfır Emisyon hedefimiz için ivme kazanalım diyorum. Çok çalışmak gerek. Çok.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı(ÇŞİDB) ve İTÜ ana desteğinde 14-15 Nisan 2025 tarihlerinde gerçekleştirdiğimiz 10.İstanbul Karbon Zirvesi’nde “Karbonsuzlaşma Yolunda Sürdürülebilir Çözümler ve Yeşil Akçenin Gücü” başlığında, ST Climate ile “Karbon Nötr” gerçekleştirdiğimiz etkinliğimizde “Karbon Yönetimi ve Enerji” masada idi. Başkanlığımdaki oturumumuzda ACT Karbon ve Sürdürülebilirlik Çözümleri Türkiye Sorumlusu Yusuf Karataş; AVRASYA Tüneli İşletme Bakım Direktörü Aşkın Kaan Kaptan; ATP GreenX Birim Başkanı Tuğba Sarı; İÇDAŞ Çevre Müdür Yardımcısı Okan Yılmaz; KONTEK Enerji Genel Müdürü ve Kıymetli İTÜ Mezunumuz Atilla Yapar’dan kuruluşlarımızın sürdürülebilirlik yönetimlerindeki karbonsuzlaşma başarıları ile sundukları ürün ve hizmetlerle yarattıkları karbonsuzlaşma değerlerini, sektörel izdüşümlerini dinledik. Zirvemizin “Karbon Yönetimi ve Endüstri” oturumunda da işin teknik doğası gereği enerji yönetimi öne çıktı. TÜBİTAK MAM İklim ve Yaşam Bilimleri Başkan Yardımcısı Doç.Dr. Özgen Ercan başkanlığındaki oturumumuzda PETROL Ofisi POTEM Ar-Ge ve Laboratuvarlar Müdürü Sevda Atar;TAYRAŞ Yönetim Kurulu Danışmanı Dr. Erol Metin; QSI Genel Müdürü Okay Kayhanlı; GT Karbon Fan Genel Müdürü ve Değerli İTÜ Mezunumuz Savaş Tosun’dan kuruluşlarının ülkemizin karbonsuzlaşma yolundaki kuvvetli duruşlarını öğrendik.

Türkiye İMSAD Geleceğe Yatırım Ödülleri-Sivil Toplum 2023 Ödülleri etkinlik kategorisinde birinci İstanbul Karbon Zirvesi’nde, karbonsuz karbon zirvemizde mühim bir ilki gündeme taşıyarak nükleer enerjiyi konuştuk. Ülkemizde, enerji sektörümüzde, kömür ve nükleer teknolojileri konuşmak, yazmak, tartışmak akla karayı, birle sıfırı irdeler gibidir. Çoğu kez sadece beyaz ve siyah yargılama vardır. Bilim, bilgi, teknoloji temelli, küresel gelişmeleri takip ederek yurttaş ve mesleki değerlendirmemizi ulusal çıkarlarımız yararına yapmayı yaygın öğrenmek gerek. Küçük Modüler Reaktörler (SMR’ler; Küçük ve Orta Ölçekli Reaktörler); Hafif Su Reaktörleri(LWR); Mikroreaktörler; İleri Reaktör Tasarımları(GEN-IV); Nükleer Termal ve Nükleer Elektrik Jeneratörler (NTG/NEG); Füzyon konularında hızlı ivmelenme var.

Bilindiği gibi başta Avrupa Birliği’nde nükleer teknoloji-iklim değişikliğine etki küresel gündemde. Zirvemizde ROSATOM Sürdürülebilirlikten Sorumlu Başkanı(CSuO) Polina Lion “Sürdürülebilir Enerji Yönetiminde Nükleer Yol” başlığındaki konuşmasında ROSATOM tanıtımı; Yeşil enerji dönüşümündeki küresel öncelikler; Nükleer enerji-iklim değişikliği etkileşimi; Nükleer enerji çözümlerini anlatarak “Düşük Karbonlu Nükleer Güç Üretimi” yerini vurguladı. İlk kez CSuO ünvanı zirve programımızda ve bu yazımda yer aldı. Erişebildiğim veriye göre bizde henüz böylesi tepe yönetici tanımı kimsede yok. CEO, CFO, CMO… var. CSO’lu diğer başkan tanımlamalarıyla (Strateji;Servis; Güvenlik gibi) karışmasın diye CSuO kullanımı giderek artıyor. Dilerim önce enerji sektörümüzde bir kadın CSuO olur.

Zirvemize desteklerini sunan iş dünyası, sivil toplum ve medya kuruluşlarına, oturum başkanlarımız, konuşmacılarımız ve yüksek paydaş katılımı etkileşimimiz için delegelerimize samimi şükranımızı belirtiyorum.Zirve sonuç raporu ile sunum e-kitabımız yakında sitelerimizde olacak. Bizi takip ediniz. 2026 zirvemiz için çalışmaya başladık. Enerjimiz de hazır. 4-5 Mayıs 2026 tarihlerindeki “Karbonsuzlaşma, Karbon Piyasası ve İklim Teknolojileri” temalı 11. İstanbul Karbon Zirvesi’ne, sürdürülebilirlik odaklı eğitim, araştırma, proje gücünü ortaya koyarak “2048 Karbon Nötr İTÜ” hedefiyle ilerleyen İTÜ’müzün tescilli yeşil yerleşkesine paydaşlarımızı bekliyoruz. Hepimizin iklim dostu sürdürülebilir yaşam hakkı. Hepimizin, kuruluşlarımızın iklim dostu sürdürülebilir yaşam için en iyi enerji yönetimi de ödevi.

Küresel sera gazı salımlarının dörtte üçü enerji kökenli. Enerji sektörünün ödevi çok. İklim değişikliğine karşı sürdürülebilir enerji çözümleri de çok.Enerji sektörümüz karbonsuzlaşma için Yeşil, Dijital, Döngüsel Dönüşüm üçlemesiyle, değişmek için dönüşüm yolunda hızlı ilerlemeli. Enerji KAİ için enerji etkinlikleri önemli.

Enerji sektörümüz 24-26 Nisan 2025 tarihlerinde konusunun lideri Petroleum İstanbul’da idi. 1997’deki ilk etkinlik bugün gibi gözümün önünde. 17. Uluslararası Petroleum İstanbul Akademi Programı’nın başkanlığımdaki “Tükiye’de Motor Biyoyakıtlarının Bugünü ve Yarını” oturumunda Biyoyakıt Sanayi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Borovalı ve TFS Akaryakıt İkmal, Terminal ve Yakıt Stok Müdürü Dr. Fatih Demir ile Biyodizel; Biyaetanol; Biyojet(SAF) ve Biyodenizcilik Yakıtlarını irdeledik. Green Power gazetemizde oturumun ayrıntılarını okuyabilirsiniz. Yazımı bir üçlü tebrik ve teşekkür ile bitirmek istiyorum. Petroleum İstanbul ile ilgili yazılı, sosyal, sözel ve görsel medya yönetimi için en iyisini yapma gayretleri yüksek üç güler yüzlüyü, PetroTürk TV youtube programcıları Abdullah Paçal(Küresel Akış), Beyza Erdoğan(Sektörden Haberler), Gözde Emlik(Merak Edilenler) hassaten kutluyorum.

Enerjinize, çevrenize ve ikliminize iyi bakınız değerli okuyucularım.