Enerjide 2017 böyle geçti
Türkiye’de ve dünyada bu yıl enerji sektörü oldukça yoğun gelişmelere sahne oldu. Petrol İhraç Edenler Örgütü’nün (OPEC) petrol üretim kısıntısı anlaşmasının süresini uzatma kararı, birçok ülkenin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yenilenebilir enerji yatırımlarına hız vermesi, Rusya’nın TürkAkımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ni onaylaması, enerji piyasaları açısından yılın önemli gelişmeleri arasında yer aldı.
OPEC’in geçen yıl 30 Kasım’da aldığı petrol üretimini kısma kararı, 1 Ocak 2017 itibarıyla uygulamaya girdi. Günlük petrol üretim miktarlarını OPEC üyesi ülkelerin 1,2 milyon varil, OPEC dışı ülkelerin de 600 bin varil azaltması yönündeki kararın uygulanmaya başlanmasıyla Brent petrolün varil fiyatı, Temmuz 2015’ten bu yana en yüksek seviye olan 58,37 doları gördü.
Petrol fiyatlarında zirve
Yıl içinde birçok kez 58 doların üzerini test eden petrol fiyatları en son 11 Aralık’ta İngiltere’nin Kuzey Denizi’ndeki Forties Petrol Boru Hattı’nın kapatılması sebebiyle 65,83 dolar ile 2017’nin en yüksek seviyesini gördü.
Küresel petrol piyasasında yaşanan en önemli gelişme ise OPEC’in 30 Kasım’da üretimi uzatma kararını yenilemesi oldu. Buna göre, OPEC tarafından petrolde üretim kısıntısı uygulaması 2018’in sonuna kadar devam edecek.
Öte yandan son yıllarda düşük seyreden petrol fiyatları birçok ülkeyi iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yenilenebilir enerji yatırımlarına yöneltti. Bu alanda yatırımlarına hız veren Çin, yenilenebilir enerji ve özellikle güneş enerjisi yatırımları konusunda dünyada lider konumuna geldi.
ABD ise petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtlarda üretimini sürdürdü ve iklim değişikliğiyle küresel mücadeleyi hedefleyen Paris Anlaşması’ndan çekildiğini duyurdu.
ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesinin Paris Anlaşması’ndan çekilme kararı aldığını açıklaması birçok ülke ve küresel şirket tarafından tepkiyle karşılandı.
TürkAkım projesi
Türkiye’de ise 2017 enerji sektöründe uluslararası projelerde önemli adımların atıldığı bir yıl oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2016’nın sonunda onayladığı TürkAkım doğalgaz botu hattı projesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından 2017’de onaylandı. Bu gelişmenin ardından çevresel etki değerlendirme raporu onaylanan TürkAkım projesi, 4 Kasım’da Türkiye Münhasır Ekonomik Bölgesi’ne giriş yaptı. Türkiye ve Rusya münhasır ekonomik bölgeleri arasındaki geçişin simgesi olarak deniz tabanına her iki ülkenin bayraklarının resmedildiği bir boru hattı kesiti yerleştirdi.
Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu Rosatom ile CKK konsorsiyumu ortaklığı arasında Akkuyu NGS’nin yüzde 49 hissesinin CKK’ya devredilmesini sağlayacak ön protokol anlaşması imzalandı. Akkuyu’da Türk ve Rus yetkililer tarafından yapılan saha incelemesi sırasında Rosatom Genel Müdürü Aleksey Lihaçev, birinci ünite reaktör binası temeli çalışmalarının tamamlandığını belirtti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, doğalgaz ile nükleer enerjideki gelişmelerin yanı sıra yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından maksimum seviyede faydalanarak cari açığı azaltmayı hedefleyen Milli Enerji ve Maden Politikası’nı açıkladı.
Arz güvenliği, yerlileştirme ve şeffaflık olmak üzere üç sac ayağına oturtulan politika kapsamında Türkiye’nin en büyük lisanslı güneş enerjisi santralinin kurulmasını öngören Karapınar Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihalesi yapıldı. İhalede en yüksek teklifi veren Kalyon-Hanwha Grubu, Türkiye’de proje kapsamında 450 milyon dolarlık entegre güneş panel fabrikası ve 1 milyar dolara mal olacak bin megavat kapasiteli güneş enerjisi santrali kuracağını duyurdu.
YEKA ihalesi
Milli Enerji ve Maden Politikası’nın ikinci büyük projesi olan rüzgar YEKA ihalesi için ise 4 Alman şirketin yanı sıra Amerika, Çin, Danimarka merkezli ve rüzgar türbini üretiminde dünyada ilk 10’da yer alan 8 konsorsiyum teklif verdi. İhalede, Kalyon-Türkerler-Siemens konsorsiyumu kilovatsaat başına verdiği 3,48 dolar/centlik teklif ile bu alanda dünya rekoru kırdı.
Yerli kaynakların ekonomiye kazandırılarak elektrik üretiminde kullanılmasını amaçlayan bu projelerin yanı sıra, Türkiye’nin doğalgaz dağıtım ağı da genişlemeye devam etti. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 81 ile doğalgaz götürülmesini sağlayacak ihaleler tamamlandı.
Enerjide 2017 yılında öne çıkan bazı gelişmeler şöyle:
1 Ocak
Günlük petrol üretim miktarını OPEC üyesi ülkelerin 1,2 milyon varil, OPEC dışı ülkelerin 600 binlik varil azaltması yönündeki kararı resmi olarak yürürlüğe girdi.
24 Ocak
İran Petrol Bakan Yardımcısı ve Ulusal Gaz Şirketi Genel Müdürü Hamid Rıza Iraki, Türkiye’ye ihraç edilen doğalgaz fiyatında yüzde 13,3 indirim yapılmasının kararlaştırıldığını ve Tahran’ın Ankara’ya uluslararası tahkim davasını kazanması nedeniyle yaklaşık 1,9 milyar dolar tazminat ödeyeceğini duyurdu.
25 Ocak
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Türkiye’nin İran aleyhine açtığı uluslararası tahkim davası sonucu İran’ın ödeyeceği yaklaşık 1,9 milyar dolarlık tazminatın gaz fiyatında mahsuplaşma şekliyle alınacağını bildirdi.
1 Şubat
Rus Federasyon Konseyi, TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı Projesi ile ilgili yapılan anlaşmanın onaylanmasını sağlayan yasayı kabul etti.
2 Şubat
Fransız enerji şirketi Total, dünyanın en büyük sahası olma özelliğine sahip Basra Körfezi’ndeki Güney Pars Doğalgaz Sahası’nın 11’inci fazını geliştirme faaliyetlerine başladı. İran Milli Petrol Şirketi Genel Müdür Yardımcısı Golam Rıza Menuçehri, 4,8 milyar dolarlık projenin tamamlanmasıyla bu sahadan günlük 56 milyon metreküpten daha fazla gaz çıkarılacağını belirtti.
Zorlu Enerji Elektrik Üretim AŞ, Osmangazi Elektrik Dağıtım AŞ ve Osmangazi Elektrik Perakende Satış AŞ’nin paylarının tamamını 360 milyon dolara devraldı.
7 Şubat
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’ye yılda 15,75 milyar metreküp doğalgaz gelmesini sağlayacak TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ne ilişkin anlaşmayı onayladı.
8 Şubat
Dünya Bankası, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) için 400 milyon dolarlık finansmanı onayladı.
Fransa’daki Flamanville nükleer santralinde yangın çıktı. Ülkenin kuzeyinde bulunan EDF’ye ait santraldeki yangında can kaybı yaşanmadı.
10 Şubat
Türkiye Atom Enerjisi Kurumunca (TAEK), Türkiye’nin ilk nükleer güç santrali projesi Akkuyu NGS’nin inşaat lisansı başvurusu için ön şartı olan saha parametreleri raporu onaylandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı törenle Tuz Gölü Doğalgaz Depolama Tesisi açıldı. Erdoğan, törende yaptığı konuşmada tesisin yıllık depolama kapasitesinin 1 milyar metreküpten 5 milyar metreküpe çıkarılacağını açıkladı.
18 Şubat
Türkiye’nin günlük bazdaki doğalgaz tüketimi 243 milyon metreküple tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
20 Mart
Türkiye’nin en büyük lisanslı güneş enerjisi santralinin kurulmasını sağlayacak Karapınar YEKA ihalesinde en iyi teklifi, kilovatsaat başına 6,99 dolar/cent ile Kalyon-Hanwha Grubu verdi. Grup, söz konusu proje kapsamında 450 milyon dolarlık entegre güneş panel üretim fabrikası ve yaklaşık 1 milyar dolara mal olacak bin megavatlık güneş enerjisi santrali kuracağını duyurdu.
28 Mart
Türkiye’de 81 ile doğalgaz ulaştırılmasını sağlayacak doğalgaz dağıtım ihaleleri tamamlandı.
6 Nisan
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Türkiye’nin Milli Enerji ve Maden Politikası’nı açıkladı. Albayrak, stratejinin arz güvenliği, yerlileştirme ve öngörülebilir piyasa olmak üzere üç sacayağı üzerine inşa edildiğini bildirdi.
21 Nisan
Türkiye’nin sismik gemisi Barbaros Hayrettin Paşa, Doğu Akdeniz’de çalışmalarına başladı.
31 Mayıs
TürkAkım boru hattının derin sulardaki inşaatını gerçekleştirecek 382 metre uzunluğunda ve 124 metre genişliğindeki Malta bayraklı Pioneering Spirit gemisi, İstanbul Boğazı’ndan geçiş yaptı.
1 Haziran
ABD, iklim değişikliğiyle küresel mücadeleyi hedefleyen Paris Anlaşması’ndan çekildi.
13 Haziran
Avusturyalı enerji şirketi OMV’ye ait Petrol Ofisi, 1 milyar 368 milyon avroya Hollandalı Vitol Group’a satıldı.
15 Haziran
EPDK tarafından Akkuyu Nükleer AŞ’ye 49 yıl süreli elektrik üretim lisansı verildi.
19 Haziran
Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu Rosatom ile Cengiz-Kolin-Kalyon (CKK) ortaklığı arasında Akkuyu NGS’nin yüzde 49 hissesinin CKK’ya devredilmesini sağlayacak ön protokol anlaşması imzalandı.
3 Temmuz
Fransız petrol şirketi Total, İran Milli Petrol Şirketi arasında bölgenin en büyük doğalgaz sahası olan Güney Pars’ın 11. safhasının geliştirilmesi için anlaşma imzalandı.
5 Temmuz
Türkiye’de elektrik tüketiminde aşırı sıcak havanın etkisi ve sanayi üretimindeki artış sebebiyle 3 Temmuz Pazartesi günü 927 milyon 875 bin kilovatsaat ile tüm zamanların rekoru kırıldı.
9 Temmuz
22. Dünya Petrol Kongresi İstanbul’da başladı.
20 Temmuz
ABD Hazine Bakanlığı, Exxon Mobil’i Rusya’ya yönelik yaptırımları ihlal ettiği gerekçesiyle 2 milyon dolar para cezasına çarptırdı. Şirketin, Rusya’ya uygulanan yaptırımları şu anki ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın yöneticilik yaptığı dönemde deldiği bildirildi.
27 Temmuz
Rüzgar enerjisinde bin megavatlık kapasite kurulmasını sağlayacak ve Türkiye’nin ilk Rüzgar Enerjisi Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ihalesine, 4 Alman şirketin yanı sıra Amerika, Çin, Danimarka merkezli ve rüzgar türbini üretiminde dünyada ilk 10’da yer alan şirketlerin bulunduğu 8 konsorsiyum teklif verdi.
3 Ağustos
Rüzgar YEKA ihalesinde Kalyon-Türkerler-Siemens konsorsiyumu kilovatsaat başına verdiği 3,48 dolar/centlik teklif ile bu alanda dünya rekoru kırdı.
15 Ağustos
Türkiye’den Unit International, Rus ve İranlı enerji şirketleriyle İran’daki petrol ve doğalgaz sahalarında üretim yapmak için 7 milyar dolarlık anlaşmaya imza attı.
Çin’deki dünyanın en büyük yüzer güneş santrali elektrik üretimine başladı. Sungrow Power Supply Co. Ltd. adlı firmanın 120 bin fotovoltatik panelle kurduğu 40 megavatlık yüzer santral, ülkenin doğusundaki Anhui eyaletinin Huaynan kentinde bir gölette hizmete girdi.
5 Eylül
İngiliz enerji şirketi Petrofac ile Gazprom’un iştiraki South Stream Transport BV arasında TürkAkım doğalgaz boru hattının geliştirmesi ve Türkiye tarafına doğalgaz alım terminali inşa edilmesi amacıyla 340 milyon avroluk yatırım sözleşmesi imzalandı.
20 Eylül
Dünyanın en büyük LNG şirketi Qatargas ile BOTAŞ arasında 3 yıllık LNG ticareti anlaşması imzalandı. Anlaşma kapsamında Qatargas, Türkiye’ye yılda 1,5 milyon ton LNG sevk edecek.
3 Ekim
TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin deniz bölümüne ait çevresel etki değerlendirmesi raporu onaylandı.
18 Ekim
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yönetim Kurulu, TANAP için Azerbaycan şirketi Güney Gaz Koridoru AŞ’ye 500 milyon dolarlık finansman sağlanmasını onayladı.
20 Ekim
Türkiye Atom Enerjisi Kurumunca, Akkuyu NGS’ye nükleer inşaat lisansının ilk aşaması olan sınırlı çalışma izni verildi.
1 Kasım
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın 2020’de sona ereceğini duyurdu.
2 Kasım
Bakan Albayrak, bu yıl bitmeden envantere katılacak ilk sondaj gemisiyle Akdeniz’de 2018’de derin deniz sondajı çalışmalarının yapılacağını açıkladı.
4 Kasım
TürkAkım’ın açık deniz doğalgaz boru hattını oluşturacak hatlardan ilki, Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesine giriş yaptı.
15 Kasım
Enerjisa, elektrik dağıtım ve satış birimi Enerjisa Enerji AŞ’nin halka arzı için Sermaye Piyasası Kuruluna başvurdu.
20 Kasım
Bakan Albayrak, TBMM’de yaptığı 2018 bütçe sunumunda, Hatay Dörtyol ve Saros Körfezi’nde iki yüzer LNG santralinin daha devreye alınacağını duyurdu.
21 Kasım
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla Beştepe Millet Kültür ve Kongre Merkezi’nde, “2017 Yılı Elektrik Yatırımları Toplu Açılış Töreni” düzenlendi.
24 Kasım
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, yıl içinde 5 bin 467 maden sahasının denetlediğini ve bin 780 sahada de faaliyetin durdurulduğunu açıkladı.
30 Kasım
Avusturya’nın başkenti Viyana’da düzenlenen OPEC 173. Olağan Toplantısında, petrol üretiminin kısıtlanmasına ilişkin anlaşmanın 2018’in sonuna uzatılması kararlaştırıldı.
EPDK tarafından 2018’de toplam 19 bin 266 megavat kapasiteli 708 santralin YEKDEM’den yararlanabileceğine karar verildi.
Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, İran ile ürün karşılığı petrol anlaşması kapsamında ilk teslimatların başladığını açıkladı.
TürkAkım şirketince doğalgaz boru hattı projesinin deniz bölümü inşaatının yüzde 30’unun tamamlandığı bildirildi.
1 Aralık
EPDK, elektrikte 2 bin 400 kilovatsaat olan serbest tüketici limitini 2018’den itibaren 2 bin kilovatsaate düşürdü. Böylece yeni limitle 3 milyon 661 bin elektrik abonesinin daha serbest tüketici olma hakkından yararlanabilmesinin önü açıldı.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın bazı faaliyetlerinin Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi’ne devredilmesine yönelik işlemler tamamlandı.
5 Aralık
Yunanistan, İtalya, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi arasında Doğu Akdeniz doğalgazını Avrupa’ya taşıma amacıyla oluşturulan ortak boru hattı projesine ilişkin mutabakat zaptı imzalandı.
11 Aralık
İngiltere’nin Kuzey Denizi’ndeki Forties Petrol Boru Hattı’nın kapatıldığı açıklandı. Bu gelişme üzerine petrol fiyatlarında 65,83 dolar ile 2017’nin en yüksek seviyesi görüldü.
AA