Enerjide yol haritası
21 Ekim’de KTMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Komitesi’nin düzenlediği “KKTC Elektrik Sistemi ve Enerji Politikaları” başlıklı panel KKTC’nin elektrikte gelecek döneminin yol haritasına ışık tutuyor. Panelin sonuç bildirgesinde 7 temel başlıkta ele alınan KKTC elektrik sektörüne ilişkin öneriler ise 9 maddede toplandı.
KTMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Komitesi tarafından, KKTC’de elektrik enerjisi konusunda mevcut durumu incelemenin yanı sıra enerji arz güvenliği sağlanabilmesi, karbon yoğunluğunun azaltılması ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artmasının önündeki engellerin kaldırılması konularının ele alındığı bir sonuç raporu hazırlandı. Panelin sonuç bildirgesinde ise 7 temel başlıkta ele alınan KKTC elektrik sektörüne ilişkin öneriler 9 maddede toplandı.
KKTC’de Elektrik Enerjisi Paneli raporuna göre KKTC’nin, elektrik enerjisi üretiminde izole bir ada şebekesi olmanın zorluklarını tıpkı diğer alanlarda olduğu gibi derinden yaşıyor. Toplam 404 MW kurulu santral gücü bulunan Kıbrıs’ta elektrik enerjisi üretiminin tamamına yakını Fuel Oil ile sağlanıyor. Buna karşın KIBTEK bünyesindeki 1.3 MW Güneş Santrali ve özelde kurulan güneş enerjisi kurulu güç toplamı ise 70 MW’a ulaşmış durumda. Mevcut kurulu güneş enerjisi santralleri tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık olarak yüzde 6’sını karşılayabiliyor. Ayrıca YEK Kurulu tarafından onaylanmış izinlerin de devreye girmesi ile birlikte güneş enerjisi kurulu gücünün bir yıl içerisinde 130 MW’a ulaşması bekleniyor.
Bu kurulu güce ulaşılması halinde ise tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık yüzde 10’u yenilenebilir kaynaktan sağlanacak. Buna karşın AB hedeflerine bakılırsa 2020 yılı için AB ülkelerinde hedef, toplam tüketilen enerjinin yüzde 20’sinin yenilenebilir kaynaklardan karşılanması şeklinde. 2030 yılı için ise bu hedef AB’de yüzde 32. Bu noktada, hali hazırda devrede olan 70 MW kurulu güneş gücünün, KIBTEK şebekesindeki alçak gerilim dağıtım trafolarında gerilim yükselmesine bağlı sıkıntılar yaşandığı görülüyor. Bu miktarın 130 MW’a ulaşması ile birlikte şebeke sorunlarının daha da artacağı gözüküyor. KKTC Şebekesi 2019 yılından itibaren GKRY elektrik şebekesi ile Haspolat ve Güneşköy trafo merkezlerinden olmak üzere mahsuplaşmalı şekilde senkron bağlantılı olarak çalışıyor. Bu bağlantının kabul görerek uygulamaya geçmesi için ülke şebekesi çeşitli teknik regülasyonları sağladı. Fakat güneş enerjisinde artan kurulu güç, şebeke esnekliğinin sağlanması için yatırım yapılmaması, dağıtım trafolarında otomasyon kontrolünün olmaması ve gerekli iyileştirmelerin yapılmaması halinde de önümüzdeki dönemde şebekede daha ciddi bozulmalar ile birlikte enterkonnekte bağlantıda da sorun yaşanması ihtimali göz önünde bulundurulmalı.
Raporda, 2024 Mart ayına gelindiğinde ise 404 MW kurulu gücün 148 MW’nın sahibi olan ve toplam tüketimin yaklaşık yüzde 40’ını sağlayacak AKSA ile olan sözleşme sona erdiği belirtildi ve bu noktada ciddi bir güç açığının oluşacağı ifade edildi.
9 MADDELİK ÖNERİ PAKETİ
Mevcut Durumumuz ve AB Hedefleri, Şebeke Güvenliği, Enerji Verimliliği, Güneş Enerjisi, Şebeke Esnekliği ve LNG, Elektrikleşme ve Elektrikli Araçlar ve Enterkonnekte başlıklarında ele alınan KKTC elektrik sektörüne yönelik olarak sonuç bildirgesinde ortaya konulan 9 maddelik öneriler ise şöyle:
1- Ortak Girişim modeli bir yapı kurarak denizaltı kablo bağlantısı için ENTESO-e’ye gerekli başvuruların yapılarak HVDC VSC bağlantı izni alınması son derece önemlidir. Bu konuda atılacak adımların tüm siyasi ve teknik mekanizmaların birlikte çalışması ile oluşturulması son derece gerekli ve önemli.
2- 2024 yılında kadar muhakkak devreye girecek şekilde yeni bir LNG çevrimli santral kurulması(en az 150 MW) ve mevcut santrallerimizin yakıt türünün de daha ucuz ve temiz bir enerji kaynağı olan LNG’ye dönüştürülmesi büyük önem arz etmektedir. Bu hem emisyon değerlerini düşürmemize hem de yenilenebilir enerji geçişinde ciddi bir esneklik avantajı sağlayacak.
3- Devam eden güneş enerjisi kurulumları karşısında şebekede oluşan sorunların daha fazla büyümemesi için özellikle dağıtım tarafına gerekli otomasyon ve diğer yatırımların yapılması. Şebeke esnekliğine katkı sağlaması, şebekedeki enerji arz çeşitliliğinin en optimum şekilde kontrol edilebilmesi için dijitalleşme konusunda adımlar atılması gerekli.
4- Depolama sistemlerinin güneş enerjisi ile birlikte kullanılabilmesi için KIBTEK ve YEK Kurulu tarafından gerekli düzenlemelerin ivedilikle yapılması gerekiyor.
5- Enerji Verimliliği mevzuatlarının mümkün olan en hızlı şekilde uygulamaya girerek ülkemizin yukarıda bahse konu yatırımlar yapılana kadar önemli fayda sağlaması sağlanmalı.
6- Ülkemizdeki güneş enerjisi yatırımlarının ülkemizin bu alandaki önemli potansiyeli gözetilerek, şebeke güvenliğini tehlikeye atmadan, şebeke esnekliği ile paralel adımlar atılacak şekilde teşvik edilmesi gerekmektedir. Dağıtık sistemi teşvik edecek şekilde uygulamaların yaygınlaştırılması önem arz ediyor.
7- Elektrikli araçların kullanımı dünya ile birlikte ülkemizde de yaygınlaşmaya başlamıştır. Böyle bir geçişe altyapısal olarak gerekli çalışmaların ivedilikle yapılması gerekirken diğer taraftan bu tarz araçların ülkeye ithalatında düzenleyici mevzuatların da uygulamaya geçmesi gerekiyor.
8- Pil gibi enerji depolama için kullanılan teçhizatların ekonomik ömrünü tüketince geri dönüşümünün, AB mevzuatları çerçevesinde yapılabilmesi adına gerekli adımlar atılmalı.
9- Tüm bu konuların teknik ve politik olarak düzenlenmesini, takibini ve araştırmalarını yapabilecek teknik vasfı yüksek yeni bir “enerji politikaları yönetim modelinin” bir an önce oluşturulması gerekiyor.