‘2021 EPiAŞ’ın yılı olacak’

EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, Petroturk TV Genel Yayın Yönetmeni Emin Kaya’nın sorularını yanıtladı. Türkoğlu, EPİAŞ’ın dününe bugününe, Şeffaflık Platformu’na, Vadeli Doğal Gaz ve Vadeli Elektrik Piyasalarına ve merak edilen pek çok konuya ilişkin özel açıklamalarda bulundu.

EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, Petroturk TV Genel Yayın Yönetmeni Emin Kaya’nın 360 Derece programına konuk oldu. Türkoğlu, EPİAŞ’ın dününe bugününe, Şeffaflık Platformu’na, Vadeli Doğal Gaz ve Vadeli Elektrik Piyasalarına ve merak edilen pek çok konuya ilişkin özel açıklamalarda bulundu.
EPİAŞ’ın faaliyetleri ve kurulduğu günden bugüne kadar 2020’nin geride kalan 10 ayı itibariyle geldiği noktaya ilişkin bilgi verebilir misiniz?
Türkiye’nin enerji borsası olan EPİAŞ, enerji piyasalarını etkin, şeffaf, sürdürülebilir şekilde işletmek ve geliştirmek misyonu ile çalışmalarını yürütmektedir. Enerji piyasalarında küresel ölçekte referans alınacak bir enerji borsası olma vizyonu ile faaliyetlerini yürüten EPİAŞ, 2015 yılından itibaren birçok gelişmeye imza atmıştır.
Bu gelişmelerden bazılarını burada hatırlatmak isterim.
1 Eylül 2015’te piyasa işletim lisansını almamızdan itibaren ardından Gün Öncesi ve Gün İçi Piyasalarını işletiyoruz.
Spot piyasalar adını verdiğimiz piyasalarda işlem yapan piyasa katılımcılarına sağlıklı fiyat oluşturmalarına yardımcı olmak amacıyla 2016 yılında da ‘Şeffaflık Platformu’muz devreye aldık. Bu platform, aslında eşit rekabetin şeffaf ve sürdürülebilir bir şekilde yapılması için herkesin çok yakından takip ettiği bir platform. Milyonlarca görüntülenme, yurt içi ve yurt dışından takip eden binlerce ilgili tarafından yapılıyor. Her ay yeni veri setleri ile geliştirilen bir platform haline geldi.
Yine, 2016 yılında kendi imkânlarımız ile matematiksel modelini ve ara yüzünü geliştirdiğimiz Yeni Gün Öncesi Piyasası Yazılımı’nı devreye aldık.
“ENERJİ PİYASAMIZA KATKI SAĞLAMAYI HEDEFLİYORUZ”
‘Serbest Tüketici Portalı’mızı açtık. Serbet tüketici protalı üzerinden serbest tüketici hakkına sahip olan tüketiciler kendi tüketimlerini izliyor, değiştirdikleri tedarikçilerini ve farklı noktadaki tüketim noktalarını görebiliyorlar. EPİAŞ olarak piyasaların sürdürülebilir ve şeffaf bir şekilde yönetilmesini sağlarken aynı zamanda bizde oluşan fiyatların global ölçekte de referans alınan bir fiyat olmasını vizyon alarak arzu ediyoruz. Bu bağlamda faaliyetlerimizi gerçekleştiriyoruz. Bünyemizde açılan Ar-Ge merkezinde enerji piyasalarıyla ilgili farklı fikirleri olan katılımcılara ve üniversite öğrencilerinin tamamına kapımızı açtık. Bu şekilde enerji piyasamıza yeni fikirler ve projelerle katkı sağlamayı hedefliyoruz.
Kendi iç kaynaklarımız ile geliştirdiğimiz Doğal Gaz Piyasası’nı da 1 Eylül 2018 tarihinden itibaren EPİAŞ’ta işletmeye başladık. Piyasa işletim faaliyetlerine başlamamızın 3. Yılında Türkiye’nin bölgesinde enerji ticaret merkezi olma hedefine bir adım daha yaklaştığımızı düşünüyorum. Katılımcıların hafta içi, hafta sonu ve haftanın tamamı için doğal gaz ticareti yapabilecekleri, haftalık ürünleri de 1 Haziran 2020 katılımcılarımızın kullanımına sunduk.
2018 yılında Elektrik ve Doğal Gaz Piyasasına yönelik piyasa verilerine kolaylıkla ulaşılabilmesi için EPİAŞ Mobil uygulamasını kullanıma sunduk.
“DEĞİŞEN KOŞULLAR PİYASAMIZDA YENİ ÇALIŞMALAR YAPMAMIZI GEREKLİ KILIYOR”
Elektrik, doğal gaz ve diğer emtialarda tüm enstrümanların tamamlanması için stratejik planımızda ortaya koyduğumuz yeni piyasaları açma hedefimiz doğrultusunda çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bu çalışmalar içerisinde 2021 yılı içerisinde açmayı hedeflediğimiz Vadeli Elektrik Piyasası, Vadeli Doğal Gaz Piyasası ve Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi (YEK-G) yer alıyor. Vadeli piyasalar ile piyasa katılımcılarına, fiyat riskinden korunma ve geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme imkânı sunmayı hedefliyoruz. Yakın zamanda açmayı planladığımız Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi’nde (YEK-G) blockchain teknolojisi kullanacağız. Bu fikir tamamen Ar-Ge merkezimizde oluştu. Piyasamızı blockchainle açacağız. Bu anlamda da çok faydalarını görüyoruz.
Mevcut DGPYS yazılım ve veri mimarisini yeniden yapılandırarak piyasa ihtiyaçlarına daha hızlı, esnek, modern ve yeni nesil yazılım altyapı ile cevap vermek adına Enerji Piyasaları Yönetim Sistemi (EPYS) projesine yönelik olarak önemli çalışmalar gerçekleştiriyoruz.
Geçtiğimiz Nisan ayında enerji piyasası katılımcılarımız ve diğer paydaşlarımızın her an talep, öneri, sorun, şikâyetlerini bildirebilecekleri ve süreçleri takip edebilecekleri EPİAŞ Yardım Masası (EYM) uygulamasını kullanıma açtık.
Şirket içine yönelik evrak akış sistemimizi tamamen sayısal ortama aktararak bütün süreçleri elektronik ortamda yürütür hale geldik. Koronavirüs günlerinde bu benzeri uygulamalar sayesinde uzaktan çalışmaya hızlı bir şekilde geçiş sağladık.
Şirketimiz, paydaşlarımıza daha güvenilir, sürdürülebilir ve öngörülebilir bir piyasa işletim faaliyeti sağlamak üzere kuruldu. Faaliyetlerimizi sürdürürken güven veren, şeffaf, adil, paydaşlara eşit mesafede, ulaşılabilir ve iş birlikçi bir tutum içinde olmayı önemsiyoruz. Yola çıktığımız günden bu yana iş ortaklarımızın, paydaşlarımızın ticari faaliyetlerine katma değer sağlayacak, süreçlerini sadeleştirecek, kullanıcı dostu çözümler üretmeye çalışıyoruz.
Faaliyetlerimizin her adımında önce paydaşlarımızın beklentilerini anlamaya çalışmakla birlikte, projelerimizin hayata geçirilmesinden sonra sürekli iyileştirme kapsamında da paydaşlarımızın geri bildirimlerini almaya devam ediyoruz. Bunun yanı sıra değişen koşullar piyasamızda yeni çalışmalar yapmamızı gerekli kılıyor.
Bu bağlamda katılımcılarımızdan gelen talepler bizler için önemli bir anlam ifade ediyor. Bir diğer taraftan da yurt dışı piyasalardaki gelişmeleri yakın takip ediyoruz. Piyasalarımıza sunabileceğimiz yeni ürünleri tasarlıyoruz ve elimizdeki ürünleri geliştiriyoruz. Bu kapsamda devam ettiğimiz projelerden bazılarının az önce belirttiğim Vadeli Elektrik Piyasası, Vadeli Doğal Gaz Piyasası ve Yeşil Sertifika uygulamaları olduğunu söyleyebilirim.
“PERFORMASIMIZDA KAYIP OLMADAN ÇALIŞMALARIMIZI YÜRÜTÜYORUZ”
Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi sürecinde EPİAŞ faaliyetlerini nasıl yürütüyor? Piyasalara etkilerinin sınırlanması noktasında hangi adımları attınız?
Covid-19 pandemisi sürecinde Şirketimizin altyapı sistemleri çalışanlarımızın uzaktan çalışmalarına imkân sağlayacak şekilde geliştirdik. Şirket içinde Covid-19 riskini olabildiğince azaltılması amacıyla çalışanlarımızın belirli bir kısmı dönüşümlü olarak evden çalışıyor. Çalışanlarımıza maske, dezenfektan gibi ihtiyaç duyulan materyaller dağıtılarak Şirketimiz genelinde toplu taşıma kullanımını engelledik ve ulaşım noktasında alternatif çözümler ürettik.
Piyasa süreçlerinde aksama yaşanmaması için çalışanlarımızın ev ortamlarında gerekli tüm ekipman ve desteği sağladık. EPDK ve diğer paydaşlar ile yürütülen YEK-G, VGP, VEP mevzuat görüşmelerini online olarak yürütüyoruz. Diyebilirim ki performasımızda kayıp olmadan çalışmalarımızı yürütüyoruz.
“TÜRKİYE’DE EN ÇOK CİRO YAPAN ŞİRKET OLACAĞIZ”
EPİAŞ bünyesinde faaliyet gösteren spot elektrik piyasası gelişimini sürdürüyor. Piyasanın geldiği nokta ve son gelişmelere ilişkin değerlendirmeleriniz neler?
Spot Piyasamız çok hızlı büyüyor. Bu piyasa normalde ikili anlaşmalar piyasasındaki acık enerjiyi dengelemek için son 24 saatte ve gerçek zamana yaklaşırken dengelem gün piyasası öncesi çalışır. Bütün işlemlerin spot piyasada olması da sağlıklı bir durum değildir diye düşünüyorum. Dolayısıyla spot elektrik piyasasındaki büyümenin bir kısmının vadeli piyasalara kayacağını düşünüyorum. İşlem hacimlerimiz ve cirolarımız hızla artıyor. Fortune 500 kriterlerine göre Türkiye’de en çok ciro yapan ikinci şirkeyiz. Bu sene birinci şirketi çok açık farkla geçeceğiz gibi görünüyor. Türkiye’de en çok ciro yapan şirket olacağız.
EPİAŞ olarak işlettiğimiz piyasa hacimlerinin her geçen yıl arttığını ve piyasa oyuncularının güvenli, şeffaf ve öngörülebilir bulduğu bir ortamda piyasalarımıza ilgilerinin arttığını görüyoruz. Örneğin, 2020 yılı henüz bitmemesine ve bu yıl yaşanan pandemi koşullarına rağmen, Gün Öncesi Piyasası eşleşme miktarı 10 Kasım 2020 itibarıyla 153,92 TWh’i bularak, 2019 yılının 152,11 TWh olan işlem hacmini şimdiden geçmiş oldu.
Aynı şekilde yine işlettiğimiz Gün İçi Piyasasında 10 Kasım 2020 tarihi itibarıyla eşleşme miktarı 5,91 TWh iken bu rakam 2019 yılının tamamında 5,45 TWh olarak gerçekleşmişti.
Ayrıca piyasalarda işlem yapan katılımcılarımız her geçen yıl artıyor. Bu yıl Gün Öncesi Piyasasında 934, Gün İçi Piyasasında ise 575 piyasa katılımcısı aktif olarak işlem yapıyor.
Piyasa hacimlerinin yanı sıra katılımcılarımızdan gelen talepler doğrultusunda her iki piyasamızda da ürün geliştirmelerimiz devam ediyor. Örneğin 2019 Eylül ayında GÖP 2. Faz çalışması kapsamında profil blok ve esnek blok olmak üzere iki yeni ürünü piyasa katılımcılarımızın kullanımına açtık. Aynı şekilde çok önemli olduğunu düşündüğümüz ve Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemleri (KOPİ) adını verdiğimiz projemizi de 2019 yılının Ekim ayında devreye aldık. KOPİ ile piyasada üretilmemiş ve/veya üçüncü bir taraftan (buna ikili anlaşmaları örnek verebiliriz) satın alınmamış elektriğin satışının önüne geçiyoruz. Buradaki hedefimiz doğru fiyat oluşumunu sağlamak ve aynı zamanda manipülasyonu ve yanlış işlem (fat-finger) yapmanın önüne geçmektir.
Ödenmeyen alacak riski ile ilgili ‘Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemleri’ adı altında bir uygulama başlattık. Bu sayede daha sağlıklı fiyat oluşturup ödenmeyen alacak riskini de minumuma indirdik. Çünkü biz aynı zamanda karşı taraf hizmeti de veriyoruz.
“KAYBEDENİ OLMAYAN BİR SOSYO-EKONOMİK DÜZEN KURMA DURUMUNDAYIZ”
Geçtiğimiz ay elektrik GÖP ve DGP’ye getirilen azami fiyat limiti düzenlemesi sektörün eleştirileriyle karşılaştı. Daha önce 2.000 TL olarak belirlenen azami fiyatın yıllar geçmesine rağmen artması beklenirken düşürülmesine ve sektörün bu konudaki görüşlerine yönelik beklentileriniz neler?
Gün Öncesi Piyasası’nda kullanılan minimum ve maksimum fiyat limitleri fiyat belirleme optimizasyon mekanizmasının döngüsünü tamamlamak için kullanılan bir araçtır. Maksimum fiyat limiti belirlenirken sistem döngüsünün sağlanması ve mevcut maliyetlerin çok üzerinde olmaması ve teklif edilebilir bir fiyat olmaması esas alınmış bulunmaktadır. Ancak piyasa katılımcılarının bir kısmının bu hususu göz ardı ederek sanki maliyetler bu noktaya gelmiş gibi teklif vermeleri düzenleyici otoriteyi önlem almaya mecbur etmiştir. Dünya ekonomilerinin pandemi nedeniyle hassas bir süreçten geçtiğini biliyoruz. Devletler bir taraftan sektörleri korurken bir taraftan da son kullanıcıyı koruyacak tedbirleri de devreye sokuyorlar. Hepimizin fedakârlık yapması gereken bir dönemden geçiyoruz. Kaybedeni olmayan bir sosyo-ekonomik düzen kurma durumundayız. Hayatların tehdit altında olduğu bir dönemde kısa günün karının peşinde olmamalıyız. Düzenleyici otorite bunu düşünmek zorunda hissediyor.
Avrupa’da negatif fiyatlar söz konusu? Türkiye’de de artık negatif elektrik fiyatları söz konusu olacak mı? Bu konudaki görüşleriniz neler? Bu yönde bir çalışma var mı?
Avrupa’da tüketimin minimum olduğu dönemde baz yük santrallerinin devre harici edilmesi durumunda oluşacak maliyetlerin ve arz noktasında meydana gelecek risklerin telafi edilmesi amacıyla negatif fiyat uygulaması yapılmakta ve buna karşılık yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimlerinin azaltılması, azaltılan bu üretim nedeniyle oluşan kayıpların negatif fiyat ile karşılanması sağlanmaktadır.
Ülkemizde ise önemli miktarda barajlı hidrolik kapasitenin varlığı ve bu kapasitenin tüketimin düşük olduğu dönemlerde servis harici ediliyor olması şu anda negatif fiyat uygulamasına ihtiyaç duyulmadığı şeklinde değerlendirilmektedir. Nükleer santrallerin devreye alınması, rüzgar ve güneş enerjisi gibi kontrol edilemeyen yenilenebilir kaynağa dayanan üretim kapasitesinin daha fazla artması durumunda negatif fiyat uygulaması ihtiyacı doğacağı beklenmektedir. İhtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere hazırlık çalışmalarımız devam etmektedir.

“KARADENİZ GAZININ İHTİLAFLI OLMAYAN BİR BÖLGEDE KEŞFEDİLMİŞ OLMASI BÜYÜK BİR AVANTAJ”
Karadeniz’de keşfedilen ve 405 milyar metreküpe yükselen doğal gaz rezervin Türkiye’nin enerji ticaret merkezi olma hedefi vizyonuna ve ülkemize sağlayacağı katkılar neler?
Sayın Cumhurbaşkanımızın müjdesi ile 7’den 77’ye herkesi heyecanlandıran doğal gaz keşfi, Türkiye’nin enerji ticaret merkezi konumunu güçlendirecektir. Karadeniz gazının ihtilaflı olmayan bir bölgede keşfedilmiş olması büyük bir avantaj. Bu yönüyle mevcut sisteme dâhil olmasıyla birlikte Türkiye’nin arz güvenliğine kritik denilebilecek bir katkısı olacaktır. Aynı zamanda enerjideki dışa bağımlılığı azaltacak, enerji ithalatında azalışa sebep olacak ve cari açığın da azalmasına katkı sağlayacaktır. Yine üretimin başlamasıyla birlikte gaz fiyatlarındaki birim maliyetlerin düşmesine sebep olacaktır. Diğer taraftan keşfedilen miktara baktığımızda Türkiye’nin tüketici ülke konumundan üretici ülke konumuna, ilave daha da fazla rezerv bulunması halinde ise ithalatçı ülkeden ihracatçı ülke konumuna geçmesi söz konusudur. Bu durumun daha şimdiden genelde milletimizde ve özelde ise enerji sektöründe moral, motivasyon ve özgüven artışına sebep olduğunu görebilmekteyiz.
Tüm bunları dikkate alarak değerlendirdiğimizde keşfedilen gazın Türkiye’nin enerji ticaret merkezi olma vizyonuna çok önemli ve çok olumlu katkılar yapacağını söyleyebiliriz. Tabii ki bunun için yasal çerçeve ve piyasa altyapısının da hazır olması gerekmektedir. EPİAŞ olarak işlettiğimiz spot piyasa ile bunun ilk adımlarını atmış olduk. Fiziksel teslimatlı vadeli piyasalarla gerek elektrik gerekse doğal gaz piyasalarının gelişimi yönündeki çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bölgesel ticaret merkezi olma konusunda katettiğimiz adımlar Uluslararası kuruluş değerlendirmelerine de yansıyor. Bu bağlamda EFET tarafından hazırlanan bölgesel ticaret merkezi değerlendirmelerinde ülke puanımızı, piyasamızda her yıl katettiğimiz gelişmeler neticesinde artırarak sıralamadaki yerimizi üst konumlara taşıyoruz. Bu anlamda çalışmalarımızın uluslararası kurumlarca yapılan değerlendirmelere yansıması da bizler için oldukça önemli.
TOPLAM EŞLEŞME MİKTARINDA YÜZDE 82 ARTIŞ
Spot doğal gaz piyasası geride kalan 2 yılda önemli bir gelişim gösterdi ve rekor kırmaya devam ediyor. Spot doğal gaz piyasasında nerden nereye geldik?
Bildiğiniz gibi Spot Doğal Gaz Piyasamız 1 Eylül 2018 tarihinde açılmıştı. 2018 yılında toplam 38 piyasa katılımcısı ile başlamıştık. Daha yeni bir piyasa olmamıza rağmen 2018 yılının son 4 ayında 587.311.000 Sm3 işlem hacmi oluştu. 2019 yılında katılımcı sayımız 45, işlem hacmimiz 1.275.194.000 Sm3 olarak gerçekleşti. 2020 yılı ise bizim rekorlar yılımız oldu. Katılımcı sayımız 51’e çıktı. Haziran ve Ekim aylarında aylık eşleşme miktarlarında rekor değerlere ulaştık. Haziran ayında 237.945.000 Sm3 olan eşleşme miktarı rekorumuzu Ekim ayında 332.087.000 Sm3 eşleşme miktarı ile ekarte ettik. Bu miktarlar ile Türkiye günlük gaz tüketiminin yüzde 24’ünün STP’de işlem gördüğü günlere şahit olduk. Diğer taraftan 2020 yılının ilk 10 ayına baktığımızda toplam eşleşme miktarının 2019 yılının aynı dönemine oranla yüzde 82 artışla 1.836.465.000 Sm3 olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. Bu açıdan bakıldığında piyasamızın ileriye yönelik çok daha derinlikli bir piyasa olmaya aday olduğunu söyleyebiliriz.
“YENİ ÜRÜNLERLE PİYASAMIZI GELİŞTİRMEYE DEVAM EDİYORUZ”
Doğal gaz ve elektrikte başka yeni ürünler gelecek mi?
Doğal Gaz Piyasası tarafında tüm eforumuzu Vadeli Gaz Piyasası’na kanalize etmiş durumdayız. Bildiğiniz gibi geçtiğimiz Haziran ayında spot piyasada Haftalık Ürünleri devreye aldık. Özellikle yerli doğal gazın bulunması ve önümüzdeki yıldan itibaren uzun dönemli kontratların sona ermesi ile birlikte piyasamızın önemi daha da artmaktadır. Bu minvalde uluslararası piyasaları takip ederek yeni ürünlerle piyasamızı geliştirmeye devam ediyoruz.
“ORGANİZE YEK-G PİYASASINI HAZİRAN 2021’DE KATILIMCILARIMIZIN HİZMETİNE SUNMAYI PLANLIYORUZ”
Yenilenebilir enerji kaynak garanti sistemi ve piyasası hakkında bilgi verebilir misiniz? Bu piyasa neler getirecek hangi katkıları verecek? Çalışmalarda son durum ne? Ne zaman devreye alınacak?
Yenilenebilir enerji kaynak garanti sistemi (YEK-G) bir tüketicinin tükettiği elektriğin yenilenebilir kaynaktan sağladığını bir belge vasıtasıyla kanıtladığı sistemdir. Bu sistemde piyasa işletmecisi tarafından yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi yapan katılımcıların her bir 1 MWh’lik üretimi için 1 adet belge oluşturulacak. Bu belge (YEK-G Belgesi), bir elektrik tüketicisine, tükettiği elektriğe ait olan özellikleri belgeleyen bir elektronik dokümanı ifade ediyor. Bu ürün ile sanayicilerimize özellikle de ihracatçılarımıza üretimlerinde kullandıkları enerjinin yenilenebilir olması ve dolayısıyla ilave vergi uygulamasından kaçınması imkânı sağlanacaktır.
Her bir 1 MWh’lik elektrik enerjisine tekabül eden YEK-G Belgesi; elektriğin kaynağı ile beraber, elektrik santralinin yaşı, santralin herhangi bir destek/teşvik/ ödemesi alıp almadığı, santralin kurulu gücü ve elektriğin üretildiği dönem gibi özellikler hakkında detayları içeriyor.
YEK-G Sistemi, üretilen enerjinin üretim bilgileri ve niteliklerini takip etmek amacıyla tasarlandı. Nihai hedef, son tüketicinin “yenilenebilir enerji tüketimi iddiasını” belgeleyebilmek ve takip edebilmek.Bu doğrultuda Organize YEK-G piyasası çalışmaları EPİAŞ bünyesinde başladı. Haziran 2021’de katılımcılarımızın hizmetine sunmayı planlıyoruz.
“SERA GAZI EMİSYONLARININ AZALTILMASI İÇİN EMİSYON TİCARET SİSTEMİNİN KURULMASI PLANLANMAKTA”
Karbon ticareti konusu da uzun zamandır konuşulan konulardan bir tanesi bu konuda çalışmalarınız var mı? Bu konudaki değerlendirmeleriniz neler?
Karbon piyasasının kurulması ile, iklim değişiklikleri ve diğer çevresel olaylara sebep olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve kontrol edilmesinin piyasa mekanizması ile yürütülmesi amaçlanmaktadır. Karbon piyasası kapsamında sektörel (enerji, demir-çelik, alüminyum vb.) bazda belirlenecek emisyon salım üst sınır miktarları ile emisyonların azaltılması sağlanmış olacaktır. Ülkemizde sera gazı emisyonlarının azaltılması hedefi doğrultusunda piyasa temelli mekanizma olan Emisyon Ticaret Sisteminin (ETS) kurulması planlanmaktadır.
Bu doğrultuda 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun piyasa işletim faaliyeti ve EPİAŞ’ın kuruluşuna ilişkin 11 nci maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan hüküm doğrultusunda EPİAŞ bünyesinde çalışmalara başlanmış olup, dünyadaki bazı karbon piyasalarının yapısı ve işletimi örnekleri incelenmiştir. Bununla birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kapsamında yürütülmekte olan Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığı (Partnership for Market Readiness-PMR) Türkiye Projesi’nin 2. Uygulama Fazı Ocak 2019’da başlamıştır. Projeye EPDK, SPK, ilgili Bakanlıklarımız, Borsa İstanbul ve EPİAŞ olarak aktif olarak katkı sağlamaktayız. Projenin 2. Uygulama Fazında yapılması planlanan çalışmalardan bir tanesi de Emisyon Ticaret Sistemi pilot çalışması için yasal ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesidir. Bu çerçevede, İklim Kanunu, ETS Yönetmeliği, Açık Arttırma Tebliği gibi iklim konusunda mevzuat taslakları oluşturulmuş ve proje paydaşlarının görüş ve değerlendirmelerine sunulmuş olup, çalışmalar devam etmektedir.
“ŞEFFAFLIK PLATFORMU’NA ERİŞİM SAYILARI MEMNUNİYET VERİCİ DÜZEYDE”
Şeffaflık platformunda önemli yol kat edildi. Şeffaflık platformuna yönelik değerlendirmeleriniz neler? Beklentilerin neresinde?
Şeffaflık, sağlıklı işleyen serbest bir piyasa için hayati öneme sahip kavramların başında geliyor. Türkiye enerji piyasalarında adil piyasa ortamının oluşturulması görevi EPİAŞ’a verilmiştir. Oldukça geniş bir başlık olarak değerlendirilebilecek olan şeffaflığın önemli bir parçası da veri paylaşımındaki şeffaflıktır. Bilgi asimetrisini önleme amacına yönelik olan veri paylaşımını, ticaret için gereken verilerin eşit paydaşlar arasında yayımlanması olarak görmekteyim. Bu hususta Şirketimiz, 2016 yılının Mart ayında Şeffaflık Platformu’nu açmıştır, yayınlanan veri sayısını da günden güne artırmaktadır. Bugün itibarıyla EPİAŞ, TEİAŞ, BOTAŞ, DSİ ve diğer kurumlara ait 137 veriyi yayınlıyoruz. Şeffaflık Platformumuz, Türkiye’nin en büyük veri portallarından birisidir ve dünyadaki iyi enerji veri portallarından birisidir. Yeni versiyon geliştirme çalışmalarımız devam ediyor, daha esnek ve kullancı dostu olacak Şeffaflık 2.0 dediğimiz versiyonu da 2021 yılı içerisinde piyasanın ve akademinin hizmetine sunacağız. Yakın zamanda temel enerji verilerini kamuoyunun da izlemesi için haber kanallarının kullanımına sunmayı planlıyoruz.
Şeffaflık Platformu ile bilhassa Avrupa’daki muadillerine göre daha fazla veriyi şimdiye kadar ücretsiz olarak piyasa katılımcılarına ve hatta uluslararası aktörlere sunuyoruz. 5 yıldan fazla bir süredir kullanılmakta olan Şeffaflık Platformu’na erişim sayıları memnuniyet verici düzeyde olduğunu özellikle belirtmek isterim.
“UMARIM 2021 ENERJİ PİYASALARIMIZDA YENİ BİR MİLAT OLUR”
Son olarak belirtmek istediğiniz düşünceleriniz, eklemek istediğiniz bir şey var mı?
2021 yılında çok önemli piyasaları devreye alacağız, iş yükümüz ve sorumluluğumuz artacak, yetişmiş insan gücümüzle bütün bu piyasaları güvenli ve sağlıklı bir şekilde açarak enerji piyasalarımızı dünyadaki benzerleri seviyesine çıkaracağız. Bütün uygulamaları ağırlıklı olarak kendi iç kaynaklarımızla geliştiriyoruz ve zaman zaman yerli diğer firmalardan da sağlıyoruz. Böylece EPİAŞ etrafında bir piyasa uygulamaları geliştirme eko sistemi de oluşmaya başladı. Bütün bu işlerin arkasın çok ciddi bir emek var. Bu çalışmaları tabiki paydaşlarımız olan EPDK, TEİAŞ, BOTAŞ, BİST, TAKASBANK ve sektörümüzün STK’ları ile birlikte yapıyoruz. Onların katkısı olmadıkça bu ürünlerin ortaya çıkması mümkün değil, oluşturduğumuz güzel ilişki ve sinerjinin sonucu olarak bütün bu ürünler ortaya çıkıyor. Başta EPİAŞ’daki çalışma arkadaşlarım olmak üzere bütün katkı veren kurum ve kuruluşlara, firma ve çalışanlarına değerli katkılarından dolayı teşekkür ederim. Umarım 2021 enerji piyasalarımızda yeni bir milat olur.

‘HAZİRAN 2021’DE VADELİ ELEKTRİK PİYASASI’NI; 1 EKİM’DE VADELİ DOĞAL GAZ PİYASASINI HİZMETE AÇMAYI PLANLIYORUZ’

• Vadeli elektrik piyasasına ilişkin son durum ve çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz? Vadeli elektrik piyasası ne zaman devreye alınacak? Oluşacak hacim konusunda beklentileriniz neler?
Tezgah üstü piyasada ticaret yapma imkânı bulamayan ve merkezi karşı taraf hizmeti talep eden piyasa katılımcılarının ihtiyaç ve beklentileri doğrultusunda elektrik piyasası katılımcılarına fiyat riskinden korunma ve geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme imkânı veren, fiyatların yatırım sinyali oluşturduğu ve dolaylı olarak uzun vadeli arz güvenliğine katkıda bulunan “Vadeli Elektrik Piyasası -VEP” kurulmasına yönelik olarak çalışmalarımızı tamamlamak üzereyiz. Çalışmalarımızı, Bakanlığımız, EPDK, SPK olmak üzere, Borsa İstanbul, Takasbank ve enerji sektöründeki STK’lar ile birlikte gerçekleştirdik.Vadeli elektrik piyasası yazılım geliştirme ve test çalışmalarımıza devam ediyoruz. Haziran 2021’de piyasamızı açmayı planlıyoruz.
VEP, bilindiği gibi uzun vadeli işlemler piyasası olacaktır. Bu piyasanın açılmasıyla birlikte işlettiğimiz piyasa da bir miktar düşme olabilir ancak ikili anlaşmalar piyasasından yüzde 10-15 arasında bir payı çok kısa sürede alacağımızı söyleyebilirim.
• Vadeli doğal gaz ve piyasasına ilişkin son durum ve çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz? Vadeli doğal gaz piyasası ne zaman devreye alınacak?
Vadeli Doğal Gaz Piyasasına ilişkin çalışmalarımız yoğun bir şekilde devam ediyor. EPDK öncülüğünde EPİAŞ, BOTAŞ ve piyasa katılımcılarının da dâhil olduğu çalıştaylar neticesinde Vadeli Doğal Gaz Piyasası İşletim Usul ve Esasları çalışmalarında sona yaklaşıldı. Ayrıca, EPDK kurumsal internet sitesinde Vadeli Doğal Gaz Piyasasına ilişkin değişiklikleri içeren “Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı kamuoyunun görüş ve değerlendirmelerine açıldı. 2020 yılının sonuna kadar ilgili mevzuat düzenlemelerinin EPDK tarafından Kurul Kararıyla onaylanıp, Resmi Gazetede yayınlanmasını umuyoruz. Diğer taraftan yazılım çalışmalarımıza da başladık. Ekim 2021 itibarıyla Vadeli Doğal Gaz Piyasasını canlıya almayı hedefliyoruz.