Dağıtım sektöründe yerli ve milli yapay zeka dönemi için geri sayım

Sibel Acar – Elazığ

Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER), tarafından organize edilen saha gezisi kapsamında Doğu’da 4 ilde yaklaşık 1,8 milyon nüfusa elektrik hizmeti sunan Fırat Elektrik Dağıtım AŞ’nin Elazığ’daki hizmet binasına ziyaret gerçekleştirildi.

Basın mensupları, ziyaret kapsamında Fırat Elektrik Dağıtım AŞ’nin hizmet bölgelerinde hayata geçirdiği altyapı, dijital dönüşüm, AR-GE, toplumsal sorumluluk projeleri ile 6 Şubat depremleri sonrası yaptığı çalışmaları yerinde inceleme fırsatı buldu.

Fırat Elektrik Dağıtım AŞ (Fırat EDAŞ) Müdürü Müjdat Çelik’in şirket faaliyetlerine ilişkin gerçekleştirdiği sunumda şirketin 2021-2025 yıllarındaki yatırım tutarının 11,8 milyar lira olduğunu belirtti. Planlı bakım faaliyetlerine yapılan harcamaların, 2025 yılında hedeflenen 750 milyon lira yatırımla birlikte yaklaşık 2,3 milyar liraya ulaşacağı ifade edildi.

KEBAN BARAJI’NIN BİR AYDA ÜRETTİĞİ ENERJİ GERİ KAZANILDI

Şirketin kayıp enerjiyle mücadele konusunda yürüttüğü çalışmalara değinen Çelik, şirketin devralındığı dönemde yüzde 13,45 olan kayıp enerji oranının 2024 sonu itibarıyla yüzde 8,82’ye kadar düştüğünü belirtti.

Bu rakamın Keban Barajı’nın bir ayda ürettiği elektriğe denk geldiğini ifade eden Çelik, “2023 sonundaki hedefimiz yüzde 8 bantlarına inmek, 2024 sonunda da 8’li rakamların altına inmek şeklinde olacaktı ancak deprem nedeniyle kayıp enerji parametrelerimizde bozulmalar meydana geldi. Son 1 yılda yürüttüğümüz faaliyetlerle 64 bin haneye bir yıl boyunca yetecek enerjiyi, kayıp enerji olmaktan çıkardık. Dolayısıyla ülkemiz, bizler ve vatandaşımız için son derece önemli bir parametre olan kayıp enerji oranlarının düşürülmesi için ciddi bir operasyon faaliyeti yürütüyoruz” ifadelerini kullandı.

SİSTEME GİREN ENERJİNİN YÜZDE 38,5’İ YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLI

Çelik, bölgenin yenilenebilir enerji kaynakları açısından potansiyeline vurgu yaparak, dağıtım sistemine bağlı toplam 490 megavat kurulu güce sahip 835 güneş enerjisi santrali, 128 megavat kurulu güce sahip 20 hidroelektrik santrali, biyoenerji ve rüzgar enerjisi gibi 61,5 megavat kurulu güçte de 14 tesis bulunduğunu söyledi.

Bölgede geçen yıl yenilenebilir enerji kaynaklarından toplamda 1,27 teravatsaatlik enerji üretildiğini bildiren Çelik, sisteme giren enerjinin yüzde 38,5’inin yenilenebilir kaynaklardan temin edildiğini kaydetti.

Çelik, “Bölgemizdeki 1 milyon 105 bin abonenin yüzde 65’ini meskenler oluşturmakta. Bunların da 1 yıllık tüketimi, sarfiyatı yaklaşık 1,3 teravatsaat seviyesinde. Aslında bölgedeki meskenlerin enerji ihtiyacının tamamı yenilenebilir enerji kaynaklarından temin edilebiliyor” değerlendirmesinde bulundu.

Çelik, dijital dönüşüme önem veren bir şirket olduklarını ve bu kapsamda birçok AR-GE projesi yürüttüklerini aktardı.

Bunlardan birisinin, yerli ve milli bir yapay zekâ platformu geliştirmeyi amaçlayan EnergyMind Projesi olduğunu ifade eden Çelik, “Sadece Fırat EDAŞ’a değil tüm elektrik dağıtım sektörüne yön verecek yerli ve milli yapay zeka platformu geliştirmek üzere yola çıktık. İnsanların kesintiye tahammülü olmadığı için arızaları yapay zeka yöntemi ile önceden tahmin edip ekiplerin olası arızalara yönlenmesini temin etmeye çalışacağız. Böylelikle plansız kesintilerin önüne geçebileceğiz. Bir şebeke unsuru var. Arıza oluyor ve plansız kesinti. Bu noktada biz Energy Mind Projesi ile beraber dağıtım sistemindeki tüm envanter ve şebeke unsurlarını analiz edip tamamıyla kendi kaynaklarımızla, yerli ve milli bir yapay zeka platformuyla arızaları önceden tahmin edip olası arıza senaryolarına karşı önlem alacağız” ifadelerini kullandı.

Çelik, EnergyMind’in stratejik bir atılım olduğunu, aynı zamanda dijitalleşmenin altyapı yönetimine entegre edilmesi anlamına geldiğini aktararak, “Çünkü artık arızaları olduktan sonra değil, oluşmadan önce tahmin etmemiz, müdahaleleri otomatikleştirmemiz, insan kaynağını daha stratejik şekilde kullanmamız gerekiyor. Bu da ancak veriye dayalı karar mekanizmalarıyla mümkün oluyor” ifadesini kullandı.

Elder Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan da EnergyMind projesinin elektrik dağıtım sektörü açısından önemine dikkati çekerek, “Bu platform oluşturulduktan sonra önleyici bakımlar, arızaların önceden kestirilmesi, güç aktarımlarına yönelik olarak yapılabilecek diğer işletme faaliyetlerinin hepsinin, yapay zeka destekli olarak yönetilebilmesine yönelik yeni bir dünya kurulacak. O açıdan da önemli bir proje” diye konuştu.

GAZETEMİZ MUHABİRİ SİBEL ACAR, ARIZA BİLDİRİM MÜDAHALE SÜRECİNE TANIKLIK ETTİ

Basın mensupları arıza yönetim sistemine (OMS) düşen arıza bildirimine müdahale sürecine de tanıklık etti. Ekipler, arıza yönetim sistemine düşen Elazığ’ın Gümüşbağlar Köyü’ndeki elektrik arızasını kısa sürede giderdi.

Ekiplerin arızaya müdahale sürecini anımsatan Çelik, “Örnek arıza senaryosunda elektrik dağıtım şebekesine bağlı olan abonenin bağlantı hattında bir oksitlenme oluştu. EnergyMind Projesi şu anda elimizde olsaydı o abonenin arızasını önceden tespit edip, kesintiye uğramadan müdahale edecektik. Bunun sonucunda tüketicimiz, çağrı merkezini aramamış olacaktı. Ekiplerimiz için ulaşım ve zaman kaybı olmayacaktı. Biz tespit edip abonemize ‘3 gün sonra elektriğinizi yarım saatliğine keseceğiz ve buradaki olası arızayı bertaraf edeceğiz’ diyebilecektik. Aslında şu anda belirli bir seviyede bu süreci yönetiyoruz. Bunların hepsi manuel gerçekleşiyor. Bizim buradaki amacımız artık sistemler üzerinden yönetmek, otomatikleştirmek ve insan kaynağını da daha stratejik yönlendirmek” dedi.

FIRAT EDAŞ’TAN KISA KISA…

• Fırat EDAŞ, yaklaşık 1,8 milyon nüfusa sahip Elâzığ, Bingöl, Malatya ve Tunceli illerinde, 37.365 kilometrekarelik alanda hizmet veriyor.

• Şirket, ‘asrın felaketi’ olarak nitelendirilen 6 Şubat depremlerin ilk anından itibaren afet bölgesinin enerji ihtiyacını karşılamak ve bölgenin acil ihtiyaçlarına destek olabilmek için de tüm imkânlarını seferber etti. Meydana gelen deprem ile 142 dağıtım merkezi, 6 il ve ilçe yönetim binası ve şebeke ağır hasar aldı.

• Deprem deneyimlerinden güç alan, daha esnek ve dayanıklı şebekeler inşa eden Fırat EDAŞ, deprem sonrası altyapı için 2,5 milyar lira yatırım yaptı.  Şirket, 2026-2030 dönemini kapsayan Beşinci Tarife Uygulama Dönemi’nde, yatırım harcamalarını yaklaşık 2 katı bütçeyle yürütebilmek için çalışmalarını sürdürüyor.

• Şirket, deprem sonrası eğitime de destek sağladı. Ayşe Kazancı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’ni inşa ederek 2024-2025 eğitim-öğretim yılında faaliyete açıldı. Bu okulda 716 öğrenci eğitim görüyor.

• Şirket, kadın mühendisleriyle sektöre örnek oluyor. Çalışan profilinin erkek ağırlıklı olduğu enerji sektöründe Türkiye’nin ilk kadın şebeke operasyonları müdürü olarak çalışan Sibel Ünal, yaptığı başarılı çalışmalarla sektöre örnek oluyor. Bölgenin elektrik dağıtımına yön veren Sibel Ünal, 17 yıl önce başladığı elektrik sektöründeki hizmetinde başarılarını arttırarak devam ediyor.