Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde önemli düzenleme

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde düzenlemeye gitti.

“Türk Petrol Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Resmî Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, başvurular arasından uygun bulunarak ruhsat verilmesine karar verilen başvuru sahibi, Kanunun 7’nci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince vermesi gereken yatırım teminatı ile Kanunun 22’nci maddesinin sekizinci fıkrası gereğince vermesi gereken zarar ziyan teminatını, kararın kendisine tebliğ edilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde Genel Müdürlüğe verecek.

Yatırım teminatı ve zarar ziyan teminatının belirtilen sürede verilmemesi veya eksik verilmesi durumunda, başvuru sahibi talebinden vazgeçmiş sayılacak. Genel Müdürlük aynı ruhsatı varsa bir sonraki sırada yer alan başvuru sahibine teklif edebilir. Kanunda Bakanlar Kurulunun yetkisine giren yerlerdeki başvurulara da aynı işlem uygulanacak.

Arama ruhsatı ve işletme ruhsatı verilişine ilişkin kararlar, başvuru ya da karardan itibaren on beş gün içerisinde Resmî Gazete’de ilan edilecek.

 

İŞLETME RUHSATINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA DEĞİŞİKLİK

 

İşletme ruhsatının büyüklüğü 1/25.000 ölçekli paftalarda devlet ve bölge sınırları haricinde doğu-batı, kuzey-güney yönlü dörtkenardan oluşacak şekilde petrollü arazinin büyüklüğü dikkate alınarak belirlenecek. İşletme ruhsatı dışında kalan alan, süresinin sonuna kadar arama ruhsatı olarak devam edecek. Arama ruhsatının süresinin bitiminde bu alan Kanunda belirtilen ruhsatlandırma usullerine göre yeniden arama ruhsatına konu edilecek. İşletme ruhsatı başvurusu yapılan petrollü yapının aynı arama ruhsatı içerisindeki 1/25.000 ölçekli paftaya komşu diğer paftaların içerisinde de devam ettiğinin ispatlanması durumunda ve talep edilmesi halinde, bu paftalar keşif şartı aranmaksızın süresi ve şartları Genel Müdürlükçe belirlenmek üzere işletme ruhsatına konu edilebilecek.

İşletme ruhsatı; sahanın rezerv, ekonomik ömrü, üretim programı ve verilecek iş ve yatırım programı dikkate alınarak yirmi yıla kadar verilecek. Ancak yirmi yıldan az süre verilmesi durumunda, petrol hakkı sahibi tarafından yeterli rezerv, üretim ve yatırım programının sunulması ile geri kalan sürenin verilmesi talebi yeniden değerlendirilecek. İşletmecinin ruhsat alanında üretimini mücbir sebepler dışında kesintisiz olarak sürdürmesi esas olacak. Aksi takdirde Kanunun 24’üncü maddesindeki hükümler uygulanacak.

Aynı rezervuarın birden fazla ruhsatta yer alması veya ihtilaf olması durumunda öncelikle ruhsat sahiplerinin aralarında anlaşması istenecek. Rezervuarın ruhsatlardaki uzanımının belirlenmesi, tarafların üzerinde uzlaşacağı uzman bir kuruluş tarafından yapılacak. Elde edilen sonuca uygun olarak, Genel Müdürlüğün bilgisi dâhilinde rezervin paylaşımı belirlenecek. İhtilafın giderilemediği durumlarda Genel Müdürlüğün belirleyeceği usul ve esaslar dâhilinde ihtilafın çözüm süreci yürütülecek.

Maden Kanununun 2’nci maddesine ait IV. Grup (b) bendinde belirtilen madenlerden metan gazı üretilmesi için metan gazı işletme ruhsatı almak isteyen maden ruhsatı sahibi bir dilekçe ile Genel Müdürlüğe başvurur. Dilekçe ekinde; Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen ve yürürlükte olan maden ruhsat belgesini, Maden işletme ruhsat sınırları içerisinde kalan madenden, ton başına en az beş metreküp metan gazı tespit edildiğine ilişkin ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, yurtiçi veya yurtdışı akredite olmuş laboratuvarlardan alınan belgeyi, İşletme ruhsat sahasında tespit edilen toplam maden ve metan gazı rezervini, metan gazı üretim ve yatırım programını, üretim yapılacak derinlik ve sınırlarını Genel Müdürlüğe verilecek. Genel Müdürlük, işletme ruhsatı talebini inceleyip gerekli değerlendirmeleri yaptıktan sonra işletme ruhsatı verebilecek. Verilen metan gazı işletme ruhsatı, maden sahibine ve Maden İşleri Genel Müdürlüğüne bildirilecek. Maden sahibine yapılan bildirim tarihi, metan gazı işletme ruhsatının yürürlük tarihi olarak kabul edilecek.

Metan gazı işletme ruhsatı, maden işletme ruhsat alanı ile sınırlı olmak üzere 3213 sayılı Maden Kanununun 2’nci maddesine ait IV. Grup (b) bendinde belirtilen madenlerin bulunduğu en alt seviyeden yeryüzüne kadar verilecek. Metan gazı işletme ruhsat sahibi, ruhsatı dışında gaz üretemeyecek. Genel Müdürlük gerekli görmesi halinde metan gazı işletme ruhsatı sahibinin sunduğu program ve verilerde revize isteyebilecek ve yerinde tetkik yapabilecek. Metan gazı işletme ruhsatı dâhilinde yeni metan gazı rezervlerinin bulunması durumunda, gerekli revize programlarla Genel Müdürlüğe başvuruda bulunulacak. Bu rezervin mevcut ruhsatla birlikte değerlendirilmesine ilişkin kararı Genel Müdürlük verecek.

Metan gazı üretimi için talep edilecek metan gazı işletme ruhsatının sınırlarının belirlenmesinde, bu maddenin ikinci fıkrasındaki ölçek ve şekil şartları aranmayacak. Bununla birlikte; Petrol işletme ruhsatlarında ve petrol keşif tescili yapılmış arama ruhsatlarında, maden ruhsatı sahibi tarafından metan gazı üretimi için metan gazı işletme ruhsatı talebinde bulunulamayacak.

Maden ruhsatı sahibine metan gazı üretmek amacıyla metan gazı işletme ruhsatı olarak verilen seviyenin altında olmak kaydıyla, aynı alanda petrol işletme ruhsat sahibi petrol veya doğal gaz üretimi yapabilecek.

Petrol işletme ruhsatı sahibi ile metan gazı işletme ruhsatı sahibi birbirlerinin haklarına riayet etmekle yükümlü olacak. Metan gazı işletme ruhsatı sahibi ile petrol işletme ruhsatı sahibi arasında çıkan ihtilaflar ruhsat sahiplerinin hak ve yükümlülükleri çerçevesinde, Genel Müdürlük tarafından değerlendirilerek karara bağlanacak. İhtilaf rezervuarın paylaşılmasına ilişkin ise bu maddenin sekizinci fıkrası hükmü uyarınca işlem tesis olunacak.

Metan gazı işletme ruhsatı sahibi, üretmiş olduğu metan gazını en yakın iletim hattına veya satış noktasına iletmek için boru hattı inşa izni talebinde bulunabilecek.

Metan gazı işletme ruhsat süresi, maden işletme ruhsat süresinin bitiminde sona erecek. Mevzuatın diğer hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 3213 sayılı Kanun kapsamında herhangi bir nedenle maden işletme ruhsatının hükümden düşmesi halinde metan gazı işletme ruhsatı da sona erecek. Maden işletme ruhsatının devri halinde buna bağlı olarak alınmış metan gazı işletme ruhsatı, devirden itibaren otuz gün içerisinde talep edilmesi halinde yeni maden işletme ruhsat sahibine devredilecek. Maden işletme ruhsatını devralan tarafından, otuz günlük süre içerisinde talepte bulunulmaması halinde metan gazı işletme ruhsatı başka bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilecek. Üzerinde metan gazı işletme ruhsatı bulunan maden işletme ruhsatının süresinin sona ermesi, herhangi bir nedenle hükümden düşmesi veya ruhsat hak sahipliğinin değişmesi durumunda, Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Genel Müdürlüğe otuz gün içerisinde bilgi verilecek.

Bildirime ilişkin yazı veya eklerinde yabancı dille yazılmış bilgi ve belgelerin yer alması halinde, aslına uygunluğunu beyan ettiği Türkçe çevirisine de yer verilecek. Çevirinin her sayfasında petrol hakkı sahibi şirketin kaşesi ve yetkilisinin imzası aranacak.

Kuyu programı ve sondaj başlama bildirimi: Petrol hakkı sahibi şirketler, açacakları veya yeniden giriş yapacakları her kuyu için operasyonların başlamasından en geç on iş günü öncesinden, ek-32’de yer alan forma uygun şekilde hazırlayacağı sondaj programını Genel Müdürlüğe gönderecek. Sondaja ancak, Genel Müdürlüğün yazılı izni alındıktan sonra başlanacak. Sondaja başlanacağına dair bildirim, en az beş iş günü öncesinden Genel Müdürlüğe gönderilecek.

 

TEMİNATLARIN İADESİ DÜZENLEMESİ

 

İş ve yatırım programı, öncelikle petrol hakkı sahibinin ek-8/B’de yer alan formda vermiş olduğu bilgilere göre değerlendirilecek.

İş ve yatırım programında taahhüt edilmeyen faaliyetlerin gerçekleştirilmesi durumunda, bu faaliyetler için yapılan yatırımlar iş ve yatırım programı karşılığında alınan teminatların irat kaydedilmesinde veya iade edilmesinde değerlendirilmeye alınmayacak. Taahhüt edilen faaliyetler fiili olarak başlamış ancak yıl içerisinde tamamlanamamış ise teminat değerlendirmesine esas olması ve bu faaliyetlerin tamamlanabilmesine imkân sağlanması için altı aya kadar ek süre verilebilecek. Verilen yıllık iş ve yatırım programlarında belirtilen faaliyetlerin yerine getirilmesi durumunda, talep edilmesi halinde yıllık sürelerin dolması beklenmeden alınan teminat iade edilebilecek.

Arama ruhsatlarının yıllık sürelerinin bitimini takip eden bir ay içerisinde, o yıl için ruhsat üzerinde yapılan ofis ve saha çalışmaları, bu çalışmalardan üretilen her türlü harita, jeolojik, jeofizik, jeokimya, sondaj ve yatırım bilgileri Ek-8/B’ye uygun şekilde Genel Müdürlüğe verilecek.

Petrol işlemlerinde kullanılacak petrol için petrol hakkı sahibi tarafından Genel Müdürlüğe önceden başvuru yapılacak ve Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınacak. Petrol hakkı sahibi şirketlerin müştereken sahip olduğu ruhsatlar için başvuru, operatör şirket tarafından yapılacak.

Petrol hakkı sahibi, Devlet hissesi beyannamesini üretimin gerçekleştiği ayı takip eden ayın yirminci günü mesai bitimine kadar Genel Müdürlüğe verecek. Beyannamenin verilmesi üzerine Genel Müdürlükçe tahakkuk fişi düzenlenerek Devlet hissesi tahakkuk ettirilecek. Petrol hakkı sahibinin vermesi gereken beyannameyi, yirminci günü mesai bitimine kadar vermemesi durumunda Kanunun 9 uncu maddesinin yedinci fıkrasına göre işlem yapılacak.

Beyan üzerine yapılan Devlet hissesi tahakkukundan sonra eksik beyan edildiği tespit edilen Devlet hissesi ile süresinde beyan edilmeyen Devlet hissesi artırılarak tarh edilecek ve ilgilisine tebliğ edilecek. Artırılarak tarh edilen Devlet hissesi tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenecek. Bu tarhiyatın tebliği üzerine ilgililer Bakana itiraz edebilecek. İtiraz, uyuşmazlığa konu olan tutarın tahsilini durdurmayacak. Bakan, otuz gün içinde itirazı haklı bulursa yapılan işlemi düzelttirilebilecek.

Devlet hissesi, petrol hakkı sahibinin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine bir defada ödenecek. Ödemeye ilişkin belgenin aslı, ödemeyi takiben Genel Müdürlüğe ulaştırılacak.

Petrol hakkı sahibi, üretim sahasındaki bilgileri Genel Müdürlüğün elektronik ortamda izleyebileceği şekilde gerekli otomasyon sistemini, fizibilite koşullarını dikkate alarak kurmak ve işletmekle yükümlü olacak.

Petrol hakkı sahiplerinin mülga 6326 sayılı Kanuna göre geçmiş yıllarda yabancı para cinsinden ithal etmiş olduğu fakat halen transferi gerçekleşmemiş sermayeden kalan miktarlara da yukarıdaki sekizinci fıkra hükümleri uygulanacak.

Petrol hakkı sahibi, Genel Müdürlüğe başvurarak transfer edilebilecek sermayesini aşan net kıymetlerini cari yıl içerisinde üçer aylık dönemler itibariyle transfer edebilecek. Süresi içinde yapılmayan transfer talepleri bir sonraki beyan döneminde yapılabilecek. Kurumlar vergisi beyannamesinin verilişini takiben vereceği nihai transfer beyannamesi Genel Müdürlükçe incelenerek üçer aylık dönemlerde cari yıl içinde yapmış olduğu transferlerden mahsup edilecek. Mahsup edilemeyen tutarlar gelecek dönemlerde yapılacak transferlerden mahsup edilecek. Mahsuplaşma yapılamadığı takdirde fazla transfer edilen miktar geri getirilecek. Mahsuplaşma tarihi, nihai transfer beyannamesinin son gününü takip eden bir aylık süre olacak. Petrol hakkı sahibi; sermaye ve sermayesini aşan net kıymetlerinin transferinin mahsuplaşmasına ilişkin taahhütnameyi ilk transfer müracaatı esnasında Genel Müdürlüğe sunacak.

Getirilen nakdi fonların nemalanması, malzeme satışı, personel kiralanması, yüklenicilik hizmetleri, kur farkından elde edilen gelirler ve kur farkından kaynaklanan giderler gibi petrol işlemi haricinde elde edilen mevcutlar, ayrı bir hesaba aktarılacak. Petrol işleminde kullanılması halinde, sermaye mevcutlarına dâhil edilecek. Elde edilen gelirler ve harcamalar ek-41’e uygun olarak her ayın ilk on iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilecek.

Petrol hakkı sahibi, petrol işlemlerinde kullanacağı malzemelerin ithali için ek-42’de yer alan başvuru dilekçesi ile Genel Müdürlüğe başvuracak. Petrol hakkı sahibinin, Genel Müdürlükçe onaylanmış yüklenicisinin ithal edeceği malzemeler için ise üzerinde petrol hakkı sahibinin onayı bulunan ve ek-43’te yer alan başvuru dilekçesi ile Genel Müdürlüğe başvurulacak. Ayrıca bu başvuru, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Tek Pencere Sistemi üzerinden de elektronik ortamda yapılacak. Başvuru dilekçelerine, ithali istenen malzemeye ait fatura ve onaylı tercümesi eklenecek. İthal edilecek malzemenin kullanım yerinin arama veya üretim amaçlı olacağı açıkça belirtilecek.

Petrol hakkı sahibinin veya Genel Müdürlükçe onaylanmış yüklenicisinin petrol işlemleri yapılmak üzere ithal etmek istediği malzemelerin, vergiye tabi olup olmadığı Kanun Hükmünde Kararname eki listeye göre Genel Müdürlük tarafından değerlendirilecek. Petrol işlemi için gerekli görülmeyen malzemenin ithali ise genel hükümlere göre yapılacak. Genel Müdürlük Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Tek Pencere Sistemi üzerinden elektronik olarak iletilen başvuruyu inceledikten sonra elektronik ortamda onay işlemi yaparak gerçekleştirecek.

Petrol işlemlerinde kullanılmak üzere ithali talep edilen kullanılmış veya yenileştirilmiş malzemenin ithali Genel Müdürlükçe takdir edilecek. Bu tür malzemeler için Genel Müdürlükten ön müsaade alınmadan ithalat işlemleri başlatılamayacak.

Petrol hakkı sahibi veya yüklenicisi tarafından, petrol işlemlerinde kullanılmak üzere muaf olarak ithal edilen ve hurda, ihtiyaç fazlası haline gelen malzemenin bu Kanun kapsamındaki muafiyetten yararlanmayan gerçek ve tüzel kişilere satışı veya devredilmesi istenirse, Genel Müdürlük Kanunun 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasındaki koşulları dikkate alarak bu devre ve kullanmaya Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Tek Pencere Sistemi üzerinden izin verebilecek. Durumu bir yazı ile ilgili Gümrük Müdürlüğüne bildirecek.

Devir işlemleri ilgili gümrük müdürlüklerinde sonuçlandırıldıktan sonra söz konusu işlem taraflarca altmış gün içinde Genel Müdürlüğe bildirilecek.

Başlangıç ve bitiş tarihleri açık bir şekilde belirtilen sözleşme, imza tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde onaylanmak üzere Genel Müdürlüğe verilecek. Genel Müdürlük, yüklenicinin hizmetin gereğine uygun teknik donanım ve yeterliliğe sahip olup olmadığını incelemesinde dikkate alacak. Değerlendirme sonucu petrol hakkı sahibine otuz gün içerisinde bildirilecek. Sözleşmenin kapsamındaki işin başlama tarihi Genel Müdürlüğe başvuru tarihinden en fazla otuz gün öncesinde olması halinde bu sürede yapılan harcamalar dikkate alınacak. Aksi halde daha fazla sürelerde yükleniciye yapılmış olan ödemeler dikkate alınmayacak.

Petrol işlemleri sırasında ve sonrasında ortaya çıkan atıklar; İçme ve kullanma suyu havzalarına ve koruma alanlarına, akarsulara, barajlara, drenaj sistem ve çukurlarına, kuru ve akar dere yataklarına, nehirlere, göllere ve sair yüzey suları ile yeraltı sularına, yol ve yol kenarlarına atılamayacak.

Karalardaki bir ruhsatta açılan kuyunun hedef seviyedeki ve kuyunun son derinliğindeki koordinatlarının yüzeye iz düşümü komşu ruhsat sınırına ham petrol hedefli ise 300 metre, doğal gaz hedefli ise bin metre mesafeden yakın olamayacak. Bu mesafeden daha az mesafede kuyu açılabilmesi iki şirket arasındaki muvafakatname imzalanmasını müteakip Genel Müdürlüğün iznine bağlı olacak. Denizlerde ise mesafeler yapıya göre Genel Müdürlükçe ayrıca belirlenecek. Bu mesafe tahditlerinin altında planlanan kuyu için komşu ruhsat sahibi ile yapılmış olan muvafakatnamenin Genel Müdürlüğe bildirilmesi gerekiyor. Muvafakatname alınamamış ise teknik gerekçeler göz önüne alınarak konuya ilişkin nihai değerlendirme Genel Müdürlük tarafından yapılacak. Kuyunun uygun bulunduğuna dair Genel Müdürlük yazısı elektronik ortamda ve/veya yazılı olarak talep sahibine ulaşıncaya kadar sondaj ile ilgili yol ve lokasyon yeri hazırlığı dâhil, fiili olarak herhangi bir saha faaliyetine kesinlikle başlanılamayacak.

 

YABANCI PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI

 

Petrol hakkı sahibi, petrol işlemi için gereken yabancı personeli, Bakanlığın uygun görüşüne istinaden İçişleri Bakanlığınca düzenlenecek ikamet izni ile özel kanunlarda belirlenen hükümler saklı kalmak ve yabancı ile işverenin diğer kanunlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla, 28 Temmuz 2016 tarihli ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu hükümlerine bağlı olmaksızın en fazla altı ay süre ile çalıştırabilecek. Çalışma süresinin altı aydan fazla olması hâlinde 6735 sayılı Kanun hükümlerine göre izin alınır. Petrol hakkı sahibi, ülkemizde gerçekleştireceği petrol işlemlerinde çalıştıracağı yabancı personel ve işin kapsamı ile ilgili aşağıdaki bilgi ve belgeler ile Genel Müdürlüğe başvuracak.

Genel Müdürlük, petrol hakkı sahibinin yabancı personelinin çalışma izni ile ilgili başvuru talebini inceleyecek. Talebin uygun görülmesi halinde verilen izin, petrol hakkı sahibi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilecek.