Bakan Dönmez: “Mini YEKA GES 3 yarışmaları Nisan’da”

Konya programında gazetecilerle bir araya gelen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, GES-3’le ilgili olarak başvuruları aldıklarını ve Nisan ayı içerisinde etap-etap, il-il bu yarışmaları yapmak ve yarışmaları tamamlamak istediklerini söyledi.

Konya programında basın mensuplarına açıklamalarda bulunan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 10 bin nüfuslu ilçelere doğal gaz götürülmesi için dağıtım şirketlerine talimat verildiğini söyledi. Bakan Dönmez doğal gaz dağıtımından dördüncü sondaj gemisine, doğal gaza hidrojen karıştırılmasından mini YEKA çalışmalarına kadar birçok başlıkta değerlendirmelerde bulundu. 

HİDROJEN ÇALIŞMALARINDA SON DURUM

Dönmez, “Ankara’daki işlerimizden fırsat buldukça Anadolu’yu geziyoruz. Bazen bir tesis ziyareti, incelemesi oluyor, bazen Bakanlığımızla ilgili konuları yerinde müzakere etmek, tartışmak ve çözümü de yerinde üretmek için gidiyoruz, hakikaten çok da faydalı oluyor. Yapılması gereken hususları değerlendiriyoruz, not alıyoruz, o açıdan Konya’da da verimli bir toplantı geçirdik.

Son gündem maddemiz hidrojen laboratuvarının ve AR-GE merkezinin incelemesiyle ilgiliydi. Konuşmada da bahsettiğim gibi, aslında fazla değil, geçtiğimiz yıl AR-GE çalıştayımızda hidrojenle ilgili yol haritamızı belirleyebilmek için sektörün de bu konuda bazı sorumlulukları üzerine alması gerektiğini söylemiştik. Nitekim doğal gaz sektörü de hidrojenin doğal gaz şebekesine, doğal gaza belli oranda karıştırmak suretiyle gerek yakıcılarda, gerek iç tesisatta ve gerekse şebekedeki etkilerini burada çalıştılar. Yüzde 5 ila yüzde 20 arasında hidrojenin doğal gaz şebekelerine basılabileceğini deneysel olarak ortaya koydular. Bu tip çalışmalar Avrupa, Asya, Amerika gibi dünyanın muhtelif yerlerinde yapılıyor.

Biliyorsunuz Avrupa Birliği ve bazı ülkeler 2050 yılında net zero kavramını, yani salınan emisyonla tutulan emisyonu sıfırlayacak bir hedef ortaya koydular. Buradaki temel prensip de iklim değişikliğiyle daha etkin bir mücadele. Atmosfer dünyanın ortak malı, atmosfere saldığınız gazlar tüm insanoğlunu etkileyebiliyor. O açıdan da kolektif bir akla, kolektif bir eyleme ihtiyaç var, bu kapsamda da ülkeler bazı önemli adımlar atıyor. 

Biz de Paris Anlaşmasına taraf ülkelerden birisiyiz. (Gerçi bir rezervimiz var biliyorsunuz, ek-1’den çıkıp, yani gelişmiş ülkelerden çıkıp gelişmekte olan ülkelere geçmemiz gerekiyor ki yükümlülüklerimiz daha adil olarak paylaşılmış olsun tarafımızca. Onunla alakalı çekincelerimizi, düşüncelerimizi o platformlarda yerine getiriyoruz.) Ama bu demek değildir ki biz emisyonla ilgili adım atmayalım, önlem almayalım. 

Biz de özellikle yenilenebilir kaynaklara ağırlık vermek suretiyle ülkenin enerji ihtiyacında mümkün mertebe emisyon salınımlarını azaltmaya çalışıyoruz. Geçtiğimiz yılki elektrik üretimimizin yaklaşık yüzde 50’si yenilenebilir enerji kaynaklarından gerçekleşti. Ama tüm enerji ihtiyacınızı yenilenebilir enerji kaynaklarından elde etme imkanımız da yok, bunu da biliyoruz, çünkü o kaynaklar değişken kaynaklar. Güneş gündüz var gece yok, yaz-kış farklı… Rüzgar her zaman aynı şekilde, aynı şiddette esmiyor. Hidrolik kaynaklara bakınca bazen kurak sezonlar, var. Belki 100 birim üretecek bir tesisisiniz var ama, yağışların az olmasından dolayı üretim zaman zaman yarı yarıya azalabiliyor. Biz vatandaşımıza, sanayicimize, “kusur bakmayın, bu sene yağış az oldu, elektriği biraz keseceğiz” diyemeyiz. Mecburen oradan azami derecede üretiyoruz, Bu durumlarda diğer klasik, geleneksel, ağırlıklı da tabi fosil yakıtlar gündeme geliyor tüm dünyada olduğu gibi, doğal gazdan, kömürden elektrik üreterek açığı kapatıyoruz” dedi.

AKKUYU NGS’DE 2023’TE DEVREDE

Bakan Dönmez, “Önümüzde bir başka fırsat daha var, nükleer. Nükleer güç santralleri bu anlamda önümüzdeki dönemde çok daha fazla öne çıkacak gibi duruyor, çünkü sıfır emisyonlu, yani bacasından herhangi bir atığınız söz konusu değil. Biz de Akkuyu NGS’de üçüncü reaktörün temelini attık, inşallah bir yıl içerisinde dördüncü reaktörün de temelini atacağız ve 2023’ten başlayarak birer yıl arayla 4 üniteyi, yani 4 reaktörü işletmeye alacağız. Böylece elektrik ihtiyacımızın yüzde 10’unu nükleer enerjiden karşılayacağız” ifadelerini kullandı. 

DOĞAL GAZDA HEDEF; 10 BİN NUFUSLU İLÇELERE GAZ GÖTÜRMEK

Dönmez şöyle devam etti: “Son 20 yılda doğal gaz kullanan il sayımızı 5’ten 81’e çıkartmış olduk, nüfusun yüzde 80’ine doğal gazı götürmüş durumdayız, nüfusumuzun yüzde 65-66’sı da doğal gazı fiilen kullanıyor. 591 ilçe ve yerleşim birimimiz doğal gaz kullanır vaziyette. İnşallah 2021’de 35 ilçemize daha doğal gaz götüreceğiz, bu oran artacak.

Nüfusu 20 binin üstünde olup henüz doğal gaz kullanmayan ilçelere doğal gaz götürmek için çalışıyoruz, bir sonraki aşamada 15 binin üstündeki ilçelere bakacağız, sonra da 10 bin nüfus ve üzerinde olanlara. Hedefimiz, merkez nüfusu 10 binin üzerindeki ilçelere doğal gazı götürmek, doğal gazla tanıştırmak. Boru hatlarının uzun olduğu yerlerde belki taşıma yoluyla gaz ihtiyaçlarını karşılayacağız, 86 ilçemizi de CNG/LNG ile besliyoruz.”

GAZ ŞİRKETLERİNE TALİMAT VERİLDİ 

Dönmez, “Doğal gaz dağıtım sektörüne de bir çalışma yapmalarını istedik, sorumluluk altında olan lisans bölgelerinde bu bahsettiğim nüfus kriterlerine uygun olarak hemen bir projelendirme ve buna bağlı olarak bütçeleme çalışmalarını istedik. 3 hafta içerisinde o çalışmalar Bakanlığımıza gelecek, biz de EPDK birlikte bir planlama yapacağız. Yatırımların hem ekonomik, hem sosyal, hem çevresel etkilerini hep birlikte değerlendirmemiz gerekiyor ki rasyonel bir karar alabilelim. Nüfusu 10 bin olup doğal gaza ulaşamayan yerleşim sayımız 70 civarında. Örneğin Konya nüfusunun şu anda yüzde 80’i doğal gaza erişmiş durumda, ilçe sayısı itibarıyla yarısı. Geriye kalan 15-16 ilçe dağınık ve nüfusları çok daha az olan, biraz daha merkezden uzak yerleşim birimleri. Ama doğal olarak vatandaşımız da her gittiğimiz yerde, komşu ilçemizde var, il merkezimizde var, biz de doğal gaz kullanmak istiyoruz diyor.

Biz şunun farkındayız: Doğal gazın girdiği yerlerde hakikaten göçü durduruyoruz, hatta tersine de göç almaya başlıyor. Özellikle emekli olup çocukluğu, gençliği ilçesinde geçen vatandaşlarımız doğal gaz olunca sadece yazın değil kışın da oradakalmaya başlıyor. Bunu biz özellikle bu pandemi döneminde çok hissettik.

Tatil beldelerinin özellikle Akdeniz, Ege’de şöyle bir durumu da var: Kışın çok sert geçmeyen yerler. Şimdi İç Anadolu’da kış hakikaten çok sert geçer ve tüketim daha yüksek ve onların bütçelerine daha fazla yük getiriyor. bugüne kadarki yapılan yerlerin kendi içerisinde bir tutarlılığı var. Ama oralardan da talepler gelmiyor değil. Kademeli olarak önce 20 bin, sonra 15 bin ve sonra 10 binin üzerindeki ilçe merkezlerini de kapsama alarak 5 yıllık bir yatırım dönemi planlıyoruz, buralara da doğal gazı götürmeyi planlıyoruz.

2023’te inşallah Karadeniz’deki gazımızı da sisteme basacağımız için artık sistemde belli bir oranda yerli doğal gaz kullanır hale de geleceğiz” şeklinde konuştu.

MİNİ YEKA GES 3 YARIŞMASI NİSAN’DA 

Bakan Dönmez: “GES-3’le ilgili olarak başvuruları Mart ayında aldık. 700’ün üzerinde başvuru geldi, her bir başvuru önce teknik olarak inceleniyor fiyat zarfları açılmadan, bazı belgeler istiyorsunuz, o değerlendirmeler, incelemeler bitmek üzere. Nisan ayı içerisinde etap-etap, il-il bu yarışmaları yapmak ve yarışmaları tamamlamak istiyoruz”

ERTUĞRUL GAZİ FSRU NİSAN’DA TÜRKİYE’DE OLACAK

Fatih Dönmez, “Ertuğrul Gazi gemisi seyir halinde, Süveyş Kanalı’ndaki sıkıntıdan dolayı biz de biraz bir gecikme yaşadık. Çünkü şu anda kanal açıldı ama, bir kuyruk var. Nisan ayı içerisinde biz onu Hatay Dörtyol’a gelmiş olacak. Gemi 110 milyon metreküplük kapasiteye sahip, günlük üretimi de 28 milyon metreküp. Normalde bu gemiler üzerindeki LNG, sıvı doğal gazı gazlaştırıp şebekeye basarlar aynı karadaki terminaller gibi. Fakat sıvı olarak kara tankerlerine basılması imkanı da getiren bir özellik eklettik bu gemilere. Bizim şebekenin gitmediği yerlerde demin de bahsettim LNG’yle sevkiyat yapıyoruz özellikle turizm bölgelerinde, bazı sanayi bölgelerinde, yani yerleşimin olmadığı şehirden uzak yerlerde. Eğer Hatay’dan da bağlanırsak Adana, Mersin, Akdeniz, Antalya tarafının lojistiğini LNG olarak kara tankerleriyle bu gemi vasıtasıyla yapacağız. Kendi gemimizi bağlayınca şuandaki geminin de kiralama hizmeti de sona ermiş olacak. FSRU’ların çalışma usulü şöyle: Biz gemiyi sabit tutuyoruz, diğer LNG kargo gemileri geliyor yanaşıyor, gemiden gemiye aktarım yapıyoruz. 2 FSRU gemimiz var, birisi kamuya ait, birisi özel” dedi.

YENİ SONDAJ GEMİSİ

Dönmez, “Şuanda 3 tane sondaj gemimiz var: Fatih, Yavuz ve Kanuni, 2 tane de sismik araştırma var Barbaros Hayrettin Paşa’yla MTA Oruç Reis. Dördüncü gemiyle ilgili olarak şimdi bizim Karadeniz’deki iş planımıza bağlı olarak bir çalışma başlattık, çeşitli tabi gemiler var şu anda satışa, devre hazır… 3’üncü şahıslardan bağımsız ekspertiz raporlarının alınması, hem bizim kendi personelimizin teknik değerlendirmeleri, sonrasında da tabi fiyat ilişkin bir değerleme yapılması gerekiyor, işte satıcıyla pazarlık, müzakere süreçleri, var. Dördüncü gemiyle ilgili planımız var, aynı anda birkaç seçeneği değerlendiriyoruz. Şartları en uygun hem teknik, hem de ekonomik olarak tercih edip bir tanesinde karar vereceğiz” dedi.

DOĞAL GAZDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ YARIYA DÜŞTÜ

Üç sene önce 50 milyar metreküpün üzerinde doğal gaz tüketildiğini belirten Dönmez, “2019’u 46 milyarla, 2020’yi de 47,5 milyar metreküple kapattık. Tüketimin azalmasındaki asıl etken elektrik üretimindeki payının azalması. Temel sebebi de yenilenebilirin daha fazla artık sistemde elektrik üretim payında pay alması. Serbest piyasada kömür ve doğal gaz santralleri günlük borsada biliyorsunuz rekabet ediyor, bu birkaç yıldır da kömür fiyatları doğal fiyatlarına göre daha düşük olduğu için onlar daha fazla üretimden pay aldılar, doğal gaz santralinin bir de böyle bir handikabı oldu geçtiğimiz bu birkaç yıl içerisinde. 7-8 sene önce doğal gazın elektrik üretimindeki payı yüzde 50’ydi, biz yüzde 25’lere düştük, yani yarı yarıya azaldı, ama buna rağmen bir elektrik kesintisi de yaşatmıyoruz. 

İlerisi için konut tüketimleri ne olacak, sanayi tüketimleri ticari ve elektrikteki payı açısından baktığımızda, biz bu seviyeleri altına fazlaca düşmeyiz, öyle gözüküyor. Doğal gazın payını neler etkiler sorusunun cevabı ise, kurak sezonlarda hidrolik üretimimizin payı düşürse doğal gazın payı artar. Yağışlı sezonlarda daha çok hidrolikten üretim olacak ve ona da öncelik veriyoruz yerli kaynak olduğu için, doğal gazın payı düşecek, doğal gazı bunlar etkiliyor. Bir de, onların kömür santralleriyle rekabeti etkiliyor.”