Çatı GES’te 5.1.C beklentisi

Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesiyle aylık mahsuplaşma ve çatılarda üretilen fazla elektriğin satılabilmesi ile çatı GES yatırımcılarının önü tamamen açılmış oldu.

Güneş enerjisi sektörünün uzun süredir heyecanla beklediği çatı ve cephelerde güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin önünü açacak kritik düzenlemelerin yer aldığı “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği” 12 Mayıs’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelikte aylık mahsuplaşma ve çatılarda üretilen fazla elektriğin satılabilmesi ile çatı GES yatırımcılarının önü tamamen açılmış oldu.

Ancak son 1 yıl içinde 5.1.Ç üzerinden öz tüketim başvurusu yapıp yatırımını tamamlayan ve toplam kapasitesi yaklaşık 200 MW olan çatı kurulumları 5.1.C’ye geçiş imkanı tanınmadığı için, yatırımlarını erken yapmalarını nedeniyle dezavantajlı bir durumla karşı karşıya kalırken yatırımcılar ortaya çıkan mağduriyetin düzeltilmesi için adım atılmasını bekliyor.

ÇATI GES PROJELERİNDE ‘200 MİLYON DOLARLIK ÇATI GES YATRIMI ETKİLENECEK’

Konuyla ilgili Green Power’ın sorularını yanıtlayan Solarçatı Kurucusu Utku Korkmaz, Aylık mahsuplaşmanın bir önceki yönetmeliğin saat sonunda toplam üretim ve tüketimleri mahsuplaştırarak değerlendirmesinin aksine, tüm üretim ve tüketim verilerinin bir aylık toplam değerlerine göre mahsuplaştırılmasını sağladığına dikkati çekerek, “Bunun en büyük artısı da günün bol güneşli ve üretimin fazla olduğu saatlerinde üretilen fazla enerjinin ay içerisinde farklı anlarda değerlendirilmesine olanak sağlaması. Bu durumda şebeke bir nevi batarya olarak kullanılarak, ihtiyaç duyulan anlarda fazla üretim tüketime dönüştürülebiliyor. Bu sayede mahsuplaşma oranlarının artmasıyla beraber projelerin geri dönüş sürelerinde gözle görülür iyileşmeler ortaya çıkıyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Korkmaz, yeni yönetmeliğin ekonomik değerlendirmesi kısmında ise, 5.1.C için çok net fayda sağlayan aylık mahsuplaşma, 5.1.Ç başvuruları için proje özelinde negatif etkiler yaratabildiğine dikkati çekerek, “Bunun nedeni 5.1.Ç kapsamındaki projelerde yatırımcıların hem toplam üretim hem de toplam tüketim tutarı için ayrı ayrı sistem kullanım bedeli ödemek durumunda olmaları. 5.1.C başvurularında ise üretim yönünde hiç sistem kullanım bedeli ödenmezken, tüketim yönünde ise mahsuplaşılan tutar için yüzde 50 indirimli olarak yatırımcıya faturalandırılıyor. Ayrıca yaklaşık son 2 yıldır yeni kapasite açıklanmadığı için 5.1.C’den çağrı mektubu alınamıyordu. Bu nedenle son 2 yıldır gerçekleşen 200 MW’lık çatı kurulumlarının tamamı, yani yaklaşık 200 milyon dolarlık yatırım 5.1.Ç kapsamında yapıldı. Bu yatırımlar bugün hayata geçirilse 5.1.C’den yapılabilecekti. Bugün ise bu yatırımlara sadece 5.1.Ç kapsamında dilekçe ile aylık mahsuplaşma imkanı veriliyor. Ancak bugün 5.1.Ç’den 5.1.C’ye geçiş hakkı verilmediği için bu 200 milyon dolarlık yatırımlar şu iki haktan mahrum kalıyorlar:

1. Mahsuplaşılan elektrik için toplam 4’te 1 daha az dağıtım bedeli ödeme hakkı
2. Fazla elektriğin şebekeye satılabilmesi hakkı

Gelinen nokta itibariyle yeni yönetmelikle beraber birçok konunun iyileştirilmesinin yanı sıra, 5.1.Ç özelinde ciddi dezavantajların oluştuğu görülüyor. Ek olarak sürecin daha da iyileştirilebilmesi için;

1. Yeni yönetmelik öncesi 5.1.Ç’den başvuru yapan lisanssız üreticilerin 5.1.C’ye geçiş hakkı verilmesi,
2. Aynı dağıtım bölgesindeki tüketim noktaları için tüketim birleştirme imkanı verilerek tek bir noktadan üretim yapma imkanı verilmesi,

gibi adımların atılmasının yararlı olacağını düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

DÜZENLEME SÜRECİNİN KRONOLOJİK SEYRİ

12 Mayıs 2019 Öncesi,

• Başvurular 5.1.C ve 5.1.Ç kapsamında yapılıyor.
• Saatlik mahsuplaşma yapılıyor.
• TEİAŞ’ın kapasite tahsisi yapmamasından dolayı 5.1.C yönünde başvuru yapılamıyor.
• Projeler için öztüketim amaçlı 5.1.Ç maddesi kapsamında başvuru yapılıyor.
• Şebekeye veriş yönü kapalı olacak şekilde proje hazırlanıyor.
• Sistem şebekeye bağlı olarak dizayn ediliyor.
• Çekiş yönünde elektrik alım fiyatı ve dağıtım sistem kulanım bedeli aynı fiyat.

12 Mayıs 2019 Sonrası,

• Başvurular 5.1.C ve 5.1.Ç kapsamında yapılıyor.
• 5.1.C için sözleşme gücü kadar başvuru yapılabiliyor fakat 5 MW kurulu güç sınırı var.
• 5.1.Ç için sözleşme gücü kadar başvuru yapılabiliyor, kurulu güç sınırı yok.
• Mahsuplaşma aylık olarak yapılıyor.
• 12 Mayıs tarihli yönetmeliğin 36.3.A maddesi kapsamında, sisteme verdiği veya sistemden çektiği net enerji miktarı için sistem kullanım bedeli ödeniyor.
• 12 Mayıs öncesi çağrı mektubu almış projeler, Geçici Madde 1 kapsamında, 60 gün içerisinde talep etmeleri halinde aylık mahsuplaştırma yapabiliyorlar.

27 Haziran 2019 Sonrası

Başvurunun 5.1.C Kapsamında Olması Durumunda;

• Şebekeye veriş yönünde, dağıtım sistem kullanım bedeli alınmıyor.
• Sayaç verilerinden okunan değerlere göre, şebekeden çekilen miktarlar için;

– Mahsuplaşmayan miktarlar için dağıtım sistem kullanım bedeli,

– Mahsuplaşan miktarlar için dağıtım sistem kullanım bedelinin yarısı faturalandırılıyor.

Başvurunun 5.1.Ç Kapsamında Olması Durumunda;

• Şebekeye veriş yönünde, Sayaç verilerinden okunan değerlere göre dağıtım sistem kullanım bedeli faturalandırılıyor.
• nSayaç verilerinden okunan değerlere göre, şebekeden çekilen miktarlar için dağıtım sistem kullanım bedeli faturalandırılıyor.
• 12 Mayıs öncesi çağrı mektubu almış ve 12 Mayıs 2019 sonrası Geçici Madde 1 kapsamında, aylık mahsuplaştırma talep eden projeler, taleplerini geri çekemiyorlar.